– Заставацца мужным мне будзе цяжка, бо я зусім не пачуваюся мужным, – уздыхнуў Фрода. – Але ж сапраўды, ані пра што цяпер не клапачуся. Толькі распавядзі мне, калі ласка, пра маіх сяброў, ды пра тое, што ж здарылася на бродзе, і я на сёньня задаволюся. Тады й адпачну. Бо ж мне аніякага сну ня будзе, калі не даведаюся, як там усё адбылося.
Гэндальф прысунуў фатэлю да ложка й уважліва зірнуў на Фрода. Твар хобіта ўжо ня быў такім белым, і вочы глядзелі ясна й разумна. Фрода ўсьміхаўся, і падавалася, зь ім усё было ў парадку. Але вочы чараўніка прыкмецілі зьмену: ён зрабіўся крыху танчэйшым, нават больш празрыстым, бясплотным – асабліва левая рука, што ляжала паверх коўдры.
"Ну, гэтага трэ было чакаць, – сказаў чараўнік сам сабе. – Ён яшчэ й паловы не прайшоў, і чым ён зробіцца напрыканцы шляху, нават і Эльранд не прадкажа. Мяркую, ліху ён не паддасца. Але, магчыма, зробіцца, як празрысты шкляны сасуд, напоўнены чыстым сьвятлом, – для тых вачэй, якія здолеюць убачыць".
– Выглядаеш ты выдатна, – вымавіў чараўнік уголас, – добра, я рызыкну й распавяду троху бяз Эльрандавага дазволу. Але ж толькі нядоўга, май на ўвазе, а тады табе зноў трэба паспаць. Паводле маіх меркаваньняў, здарылася вось што: калі ты ўцякаў, Вершнікі памчалі наўпрост за табой. Каб бачыць цябе, ім не спатрэбіліся коні. Бо ты ўжо стаяў на ганку іхняга сьвету, бачны ім. Таксама іх прыцягваў пярсьцёнак. Твае сябры паадскоквалі, бо інакш іх стапталі б. Яны ведалі, што толькі белы эльфскі конь можа цябе выратаваць. Бо Вершнікі рухаліся надта хутка, і іх было зашмат. На нагох нават Гларфіндэль з Арагорнам разам ня справіліся б з усімі Дзевяцярыма. Калі прывіды праскакалі, твае сябры кінуліся сьледам. Паблізу броду побач з Шляхам ёсьць маленькая пячорка, пазначаная некалькімі пакручанымі куртатымі дрэвамі. Там твае сябры распалілі вогнішча, бо Гларфіндэль ведаў: рака ўздыбіцца, калі ворагі паспрабуюць перайсьці брод, і потым давядзецца мець справу з тымі, хто застаўся на беразе. Як толькі пайшла высокая вада, Гларфіндэль рушыў наперад, а за ім Арагорн і хобіты – усе з запаленымі галінамі ў руках. Вершнікі апынуліся паміж агнём і вадой, перад магутным Вышнім эльфам ва ўсёй ягонай моцы – і перапалохаліся, а іх коні ашалелі. Трох, якія рушылі ў ваду, зьнёс разьліў, астатніх скінулі ў ваду коні.
– Так і загінулі ўсе Чорныя Вершнікі?
– Не. Загінулі іх коні, а бяз коней яны няшмат на што здольныя тут. Саміх Вершнікаў гэтак проста ня зьнішчыць. Хоць пакуль што іх баяцца ня варта. Калі вада сышла, твае сябры перайшлі брод і знайшлі цябе. Ты ляжаў ніцма наверсе ўзьбярэжнага адхону, і твой зламаны корд – пад табою. Конь стаяў побач, вартаваў цябе. Ты быў зусім белы й халодны. Баяліся, што ты ўжо памёр ці горш. Насустрач выйшлі эльфы Эльранда й прынесьлі цябе ў Долы Яр.
– А чаму разьлілася рака?
– На загад Эльранда. Рака ў гэтай даліне – пад ягонай уладай і можа падымацца, калі трэба тэрмінова перакрыць брод. Як толькі правадыр Вершнікаў крочыў у раку, па даліне пусьцілі ваду. Ну, тут дадам, што я таксама крыху аздобіў разьліў. Ты, напэўна, не заўважыў, але некаторыя хвалі выглядалі вялізнымі белымі коньмі з бліскучымі вершнікамі на іх, дый шмат камянёў кацілася з разьлівам. Я нават баяўся, што выпусьцілі зашмат разьюшанай вады, што хвалі зьнясуць вас усіх. Воды, што бягуць зь сьнягоў Туманных гор, надта спрытныя й неўтаймоўныя.
– Так, цяпер згадваю, – сказаў Фрода, – такі жудасны роў. Я палічыў: патану разам зь сябрамі й ворагамі. Але ж цяпер мы ў бясьпецы!
Гэндальф кінуў хуткі позірк на Фрода, але той ужо заплюшчыў вочы.
– Так, пакуль мы ў бясьпецы. Неўзабаве распачнуцца баляваньне й забавы з нагоды перамогі на Бруйненскім бродзе, і вам усім прызначаныя пачэсныя месцы.
– Выдатна! Як гэта дзівосна, што Эльранд і Гларфіндэль, такія вялікія ўладары, ня кажучы ўжо пра Швэндала, гэтак клапоцяцца пра мяне й гэткія добрыя да мяне.
– Ну, нагодаў да таго нямала, – усьміхнуўся Гэндальф. – Адна зь іх – я. Другая – пярсьцёнак. Бо ты ж Ахоўнік Пярсьцёнка, той, хто нясе яго. А таксама ты – спадчыньнік Більба, таго, хто знайшоў пярсьцёнак.
– Дарагі Більба! – сонна вымавіў Фрода. – Цікава, дзе ж ён? Добра было б, каб тут, дый пачуў пра ўсё. Напэўна, шмат пасьмяяўся б! Карова на поўню ўзьляцела, дый годзе! Небарака стары троль!
I тут Фрода глыбока заснуў.
Цяпер Фрода знаходзіўся ў бясьпецы, у Апошнім Гасьцінным Прытулку на ўсход ад мора. I прытулак гэты, як пісаў калісьці Більба, і сапраўды быў "найлепшым месцам, калі вы жадалі пад'есьці ці паспаць, паслухаць і самому што распавесьці, прасьпяваць ці пачуць сьпевы або проста сядзець і разважаць – ці ўсё разам". Проста быць там – значыла пазбавіцца ад стомы, страху й горычы.