– Мне ў роўнай ступені цікава, – спытаў хобіт, – што ж прывяло найшаноўнейшага гнома сюды, так далёка ад Самотнай гары?
– Калі вы пра тое ня чулі, напэўна, час размаўляць яшчэ не надышоў, – гном дапытліва зірнуў на хобіта. – Мяркую, хутка гаспадар Эльранд пакліча нас да сябе, і мы пачуем шмат цікавага. Але ж навінаў хапае й без таго.
I да сканчэньня баляваньня яны гутарылі, хоць Фрода болей слухаў, чым распавядаў. Бо ж навіны Шыру, калі ня ўлічваць пярсьцёнак, падаваліся нязначнымі й недарэчнымі тут. А Глойн шмат чаго распавёў пра поўнач Дзіказем'я. Фрода даведаўся, што Грымбеарн Стары, сын Беарна, зрабіўся ўладаром над мноствам моцных людзей, і на іх зямлю паміж Туманнымі гарамі й Ліхалесьсем ані орк, ані воўк крочыць не адважваюцца.
– Сапраўды, – казаў Глойн, – каб не Беарнінгі, шлях паміж Долам і Долым Ярам даўно зрабіўся б непраходным. Яны – людзі адважныя, трымаюць Высокі перавал і брод на Кароку. Але падаткі ў іх непамерныя, – ён пахітаў галавою, – і як Беарн у даўніну, гномаў яны ня дужа шануюць. Аднак ім мажліва давяраць, а гэта нямала ў нашыя дні. Найпрыязьнейшыя з усіх да нас – людзі Долу. Добры народ гэтыя Бардзінгі. Каралюе над імі праўнук Барда Стралка, Бранд, сын Байна, сына Барда. Ён – магутны кароль, ягоныя валоданьні цяпер – далёка на поўдзень і на ўсход ад Эзгарату.
– А як ваш уласны народ? – пацікавіўся Фрода.
– Пра тое шмат мажліва распавядаць, і добрага, і благога. Хоць добрага больш. Пакуль лёс усьміхаецца нам, хоць змроку цяперашніх часоў і мы не пазьбеглі. Калі вы насамрэч жадаеце выслухаць пра нас, я распавяду навіны з задавальненьнем. Але прыпыніце мяне, калі ласка, калі стоміцеся! Кажуць, гномы нястомныя ня толькі ў працы, але й у расповедзе пра яе.
I Глойн выправіўся ў даўжэзную прамову пра гномскае каралеўства. Бо надта ж прыемна знайсьці такога ветлага й удзячнага слухача, як Фрода. Той не выказваў ані прыкметы стомы й не спрабаваў зьмяніць тэмы, хоць, шчыра кажучы, хутка зусім заблукаў у незнаёмых імёнах людзей і мясьцінаў, пра якія аніколі ня чуў. Узрадаваўся, аднак, зь весткі пра тое, што Дайн яшчэ караляваў пад Гарой, нягледзячы на старасьць (адсьвяткаваў ужо дзьвесьце пяцідзясяты год!), быў надта шанаваны й казачна заможны. З тых дзесяці Торынавых спадарожнікаў, што перажылі Бітву Пяці Войскаў, сямёра заставаліся зь ім: Двалін, Глойн, Доры, Норы, Біфур, Бафур і Бамбур. Бамбур да даго патаўсьцеў, што ня здольны дабрацца ад ложка да застольнай фатэлі. Трэба шэсьць маладых гномаў, каб яго перанесьці.
– А што здарылася з Балінам, Оры ды Ойнам? – спытаў Фрода.
– Мы ня ведаем, – твар Глойна спахмурнеў. – Пераважна з-за Баліна я й прыйшоў прасіць парады тых, хто жыве ў Долым Яры. Але сёньня лепей згадайма што-колечы весялейшае!
I распавёў Фрода пра гномскія зьдзяйсьненьні, пра вялікую працу пад гарой і ў Доле.
– Спраўляемся файна, – казаў ён, – але ў працы па мэтале продкаў не дагналі. Шмат сакрэтаў страчана. Робім добрыя броні й вострыя мечы, але ж ім не параўняцца з вырабленымі да цмокавых часоў. Толькі ў будаўніцтве ды горнай справе мы пераўзышлі продкаў. Бачылі б вы вадатокі Долу, вадаграі, вадалівы! Ды нашыя шляхі, забрукаваныя разнаколерным каменьнем! А залі, а вуліцы-пячоры з аркамі, што кроны дрэваў, тэрасы, вежы на схілах Гары! Тады вы зразумелі б, што мы не сядзелі склаўшы рукі.
– Я абавязкова прыеду паглядзець на іх, калі толькі здолею, – запэўніў Фрода. – І зьдзівіўся б Більба таму, як зьмянілася Цмокава Запустэча!
Глойн зірнуў на Фрода й усьміхнуўся. Спытаў:
– Напэўна, Більба надта дарагі вам, так?
– Так, – адказаў Фрода. – Я жадаў бы пабачыць яго болей за ўсе вежы й палацы ў сьвеце.
Нарэшце бяседа наблізілася да заканчэньня. Эльранд з Арвэн узьняліся й прайшлі па залі, і бяседнікі за імі. Перад гаспадарамі расчынілі дзьверы, і паўз шырокі калідор усе патрапілі ў іншую залю. Там не было сталоў, але палаў агонь у вялікім агмені з калёнамі, багата аздобленымі разьбою, абапал. Фрода раптоўна ўбачыў, што побач крочыць Гэндальф.
– Гэта заля Агменю, – патлумачыў чараўнік, – тут ты пачуеш мноства песьняў і паданьняў – калі не засьнеш. Звычайна, калі няма сьвятаў, заля пустуе. Сюды прыходзяць паразважаць у цішыні ды адпачыць на самоце. Тут заўжды палае агмень, увесь год, і амаль ніякага іншага сьвятла.
Калі Эльранд прайшоў на падрыхтаванае для яго месца, эльфы-мэнэстрэлі пачалі найграваць мяккую, павольную мэлёдыю. Паціху заля напоўнілася гасьцямі, і Фрода з асалодаю глядзеў на гожыя твары. Залатыя пялёсткі полымя люстраваліся, гралі на іх, адблісквалі ў валасох. Зьнянацку ён прыкмеціў непадалёк ад краю каміну невялічкую асобу, апранутую ў цёмнае. Хтосьці сядзеў на ўслончыку, прыхінуўшыся сьпінаю да калёны. Побач на падлозе стаяла філіжанка й ляжала луста хлеба. Фрода зацікавіўся: можа, гэта хворы (калі ў Долым Яры ўвогуле бываюць хворыя), раз ён не прыйшоў на сьвяточную бяседу? Відавочна, незнаёмца задрамаў, апусьціўшы галаву й прыкрыўшы складкаю плашча твар.