Падалося, музыка зь сьпевамі навокал замерлі, абарваўшыся ў страшную цішыню. А Більба зазірнуў у Фродаў твар – і прыкрыў рукою вочы.
– Цяпер я разумею, – сказаў ён. – Прыбяры яго прэч! Прабач мне. Прабач, што пакінуў табе гэты цяжар. Прабач за ўсё. Ці гэтай прыгодзе наканавана цягнуцца бясконца? Нехта іншы заўсёды павінен ісьці далей. Ну што тут зробіш. Цікава, ці ёсьць яшчэ сэнс мне дапісваць маю кнігу? Ну, няхай. Потым патурбуемся гэтым. А цяпер распавядзі-тка мне сапраўдныя навіны. Распавядзі мне ўсё пра Шыр!
Фрода схаваў пярсьцёнак – і цень адразу ж зьнік, нават і памяці па сабе амаль не пакінуўшы. Сьвятло й музыка Долага Яру зноў струменілі навокал, Більба ўсьміхаўся ды сьмяяўся шчасьліва. Кожны кавалачак шырскіх навінаў, на якія толькі мог узгадаць Фрода – з дапамогаю й папраўкамі Сэма, – цікавіў Більба незвычайна, і пра тое, якое дрэўца ля чыёй хаты сьсеклі, і чыя малеча дзе нашкодзіла ў Хобіцку – усё. Так ужо смакавалі ды абмяркоўвалі справы Чатырох Падзелаў, што нават і не заўважылі, як да іх падышоў чалавек у цёмна-зялёнай вопратцы. Некалькі хвілінаў ён стаяў побач, з усьмешкаю паглядаючы на хобітаў.
Раптам Більба падняў галаву й усклікнуў:
– А, нарэшце й ты, Дунадан!
– Швэндал! – зьдзівіўся Фрода. – Падаецца, у цябе безьліч імёнаў!
– Нешта гэную мянушку я раней ня чуў – Швэндал, – зазначыў Більба, – за што вы яго так празвалі?
– Так мяне клічуць у Прыгор'і, – Швэндал засьмяяўся. – Так мяне Фрода й найменавалі.
– А чаму ты клічаш яго дунаданам? – перапытаў Фрода.
– Ня проста дунаданам, а зь вялікай літары Дунаданам. Тут яго часьцяком так называюць. Мне падалося, ты дастаткова ведаеш эльфскую, каб зразумець: дун-адан, Чалавек Захаду, нумэнорац. Але ж цяпер няма часу для навучаньня, – ён павярнуўся да Швэндала. – Дзе ты швэндаўся, мой сябра? Чаму не наведаў бяседу? Панна Арвэн была там!
– Я ведаю, – змрочна зірнуў на Більба Швэндал, – але ж не заўсёды атрымліваецца весяліцца й баляваць. З глухамані вярнуліся Эладан з Эльрохірам і прынесьлі навіны, якія мне трэба было неадкладна выслухаць.
– Так, мой даражэнькі сябра, – сказаў Більба, – калі ты ўжо выслухаў навіны, можа, выслухаеш і мяне хвілінку-другую? Мне неадкладна патрэбная твая дапамога. Эльранд загадаў скончыць песьню да вечару, а я ніяк ня выблытаюся. Давай адыдзем у кут і даробім!
– Давай, – пагадзіўся Швэндал, усьміхаючыся. – Што за песьня?
Сэм заснуў і Фрода на некаторы час застаўся на самоце. Разгубіўся неяк і адчуў сябе зусім пакінутым, дарма што навокал столькі долаярскіх эльфаў ды іншага народу. Тыя, што сядзелі наўкол, маўкліва слухалі музыку й галасы, не зьвяртаючы ўвагі ані на што іншае. Тады й Фрода прыслухаўся.
Спачатку прыгажосьць мэлёдыяў і пераплеценых зь імі эльфскіх словаў, уплываючы ў слых, паланіла, зачаравала яго, хоць разумеў ён няшмат. Падавалася, словы ператвараюцца ў фарбы. I явы далёкіх земляў, найцудоўнейшых рэчаў якія раней і не ўяўляў сабе, пра якія й ня марыў, разьвінуліся перад ім. I полымя ў вогнішчы стала залатым туманом над пеннымі хвалямі, што ўздыхалі, плёскаючыся аб ускраек сусьвету. Зачараваньне расло й агортвала, бы сон, і ўжо бачылася: бясконцая рака золата й срэбра нясе яго, незьлічоныя ўзоры яе не разабараць, не зразумець, варажбою запоўніла паветра, запаланіла слых, зацярушыла вочы. Хутка пад яе бліскучым цяжарам Фрода пайшоў на дно, у далёкае каралеўства сну.
Там ён доўга блукаў і мроіў музыку, якая ператварылася ў плынную ваду, а потым раптам – у голас. Быццам Більба чытаў, напяваў вершаваныя радкі. Слаба напачатку, а потым і гучней зазванілі словы.