– Ужо шмат гадоў таму, – распавядаў Глойн, – цень непакою азмрочыў сэрцы нашага народу. Адкуль ён прыйшоў, мы спачатку не зразумелі. Папаўзьлі прышапты, маўляў, мы заціснуліся ў цесныя шчыліны, а ў навакольным сьвеце магчыма здабыць нашмат болей багацьця й гонару. Некаторыя ўзгадвалі Морыю, волатавую працу нашых бацькоў, Казад Дум на нашай мове. I сьцьвярджалі, што цяпер у нас хопіць і рук, і моцы, каб вярнуцца.
– Морыя! – Глойн уздыхнуў. – Цуд Поўначы! Мы надта глыбока ўкапаліся там у нетры. I абудзілі безыменны жах. Яе неабсяжныя залі ўжо так даўно запустэчаныя – з тых часоў, калі нашчадкі Дарына пакінулі іх, шукаючы паратунку. Цяпер мы зноў загаварылі пра яе – з сумам і страхам, бо цягам жыцьця шматлікіх каралёў аніводны гном не адважваўся крочыць за браму Казад Думу. Адзіны Трор, і той загінуў там. Але Балін прыхіліў слых да чутак і ўрэшце сышоў. Хоць Дайн і ня даў яму дазволу, Балін зманіў з сабою на поўдзень Оры, Ойна й шмат іншых з нашага народу.
Тое было амаль трыццаць гадоў таму. Спачатку ад іх даходзілі файныя весткі: яны прабраліся ў Морыю, пачалі працаваць. Потым – цішыня. I за ўсе апошнія гады пра іх не чуваць.
Але амаль год таму да Дайна прыбыў ганец. Ня з Морыі – з Мордару. Вершнік у ночы. Ён паклікаў Дайна да брамы. Сказаў: "Уладар Саўрон Вялікі жадае сябраваць з табою. За гэтае, як у даўніну, дасьць пярсьцёнкі. Ён хоча тэрмінова вызнаць, хто такія хобіты й дзе жывуць. Бо Саўрон ведае, – дадаў ён, – што ты калісьці знаўся з адным".
Мы адразу не адказалі яму, бо вельмі занепакоіліся. Тады ён крыху памякчыў свой люты голас, хоць тое ў яго ня надта атрымалася, і ўжо цішэй вымавіў: "Як сымбаль сяброўства Саўрон просіць цябе, каб ты знайшоў гэтага хобіта-злодзея, – менавіта гэтак ён і сказаў, – і прымусіў яго вярнуць маленькі пярсьцёнак, дробязь, цацку, якую ён калісьці скраў. Гэта ўсяго толькі забаўка майго гаспадара, але калі вы яе вернеце, гаспадар палічыць гэта сапраўдным доказам вашых добрых намераў. Вярніце пярсьцёнак – і тры пярсьцёнкі даўніх гномскіх цароў зноў будуць вашымі, і каралеўства Морыі зноў вернецца да вас назаўсёды. Прынясіце хоць бы навіны, дзе жыве злодзей, калі ён яшчэ жывы, і ўзнагарода майго гаспадара будзе шчодрай, а сяброўства – доўгім. А калі адмовіцеся, вашыя справы пойдуць пад адхон. Вы адмовіцеся?"
I, выдыхаючы, зашыпеў зьмяюча, з такой злосьцю, што ўсе побач з Дайнам уздрыгнулі. А Дайн адказаў: "Пакуль што я не скажу ні так, ні не. Такую прапанову трэба абмеркаваць дый разгледзець, што яна хавае пад файнай абгорткай". "Абмяркоўвай, ды не цягні", – папярэдзіў ганец. "Колькі часу мне абмяркоўваць, я вырашу сам", – адказаў Дайн. "Пакуль яшчэ так", – прашыпеў ганец ды зьнік у цемры.
З таго часу цяжка на сэрцах нашых правадыроў. Нават калі б голас ганца быў салодкі, як мёд, анікому ня трэба даводзіць, што ў словах ягоных – пагроза й мана. Бо мы ўжо ведалі, што ў Мордары ўзьнялася колішняя чорная моц. Тая самая, што столькі разоў здраджвала нам і падманвала нас у даўніну. Двойчы вяртаўся ганец, і двойчы зьяжджаў без адказу. I сказаў, што напрыканцы гэтага году зьявіцца апошні раз.
I таму мяне паслалі нарэшце папярэдзіць Більба, што Вораг шукае яго, а таксама высьветліць, калі мажліва, чаму ён шукае Більбаў пярсьцёнак, калі гэты пярсьцёнак насамрэч такая дробязь. Да таго ж нам патрэбная парада Эльранда. Бо Цень расьце й набліжаецца. Мы дазналіся, што ганцы наведалі й караля Бранда ў Доле й што ён напалоханы. Мы мяркуем, што ён можа паддацца. Бо вайна ўжо коціцца да ягоных усходніх межаў. Калі мы не адкажам, Вораг можа загадаць падуладным яму людзям рушыць на караля Бранда, дый на нас таксама.
– Добра, што вы прыйшлі сюды, – сказаў Эльранд. – Бо сёньня пачуеце дастаткова, каб зразумець намеры Ворага. Каб зразумець, што адзінае выйсьце – супрацьстаяць яму з надзеяй на перамогу ці без. Вы не самотныя. Вашая бяда – толькі частка вялікай бяды, якая напаткала ўвесь заходні сьвет. Пярсьцёнак! Што ж нам рабіць з дробязьзю й цацкай, улюбёнай забаўкай Саўрона? У вырашэньні гэтага – лёс, які мы сабе прызначым.
Дзеля гэтага мы ўсе закліканыя сюды. Я кажу "закліканыя" хоць ня я клікаў вас. Вы прыйшлі сюды, якраз калі нашая сустрэча яшчэ магчымая й небессэнсоўная, мы сабраліся нібыта выпадкова. Аднак гэта ня так. Паверце, нам, прысутным, прызначана было зьявіцца тут, каб выратаваць наш сусьвет ад небясьпекі.
Таму цяпер гаворка пойдзе пра рэчы, якія ведалі дасюль толькі абраныя. I найперш, каб зразумець пагрозу, трэба пачуць гісторыю пярсьцёнка ад самага пачатку да нашых дзён. Я пачну распавядаць – скончаць іншыя.