На Поўначы пасьля вайны й бяды на Квятных Панізьзях людзей Захаду засталося няшмат, і паступова горад Анумінас ля возера Сутоні запусьцеў. Нашчадкі Валандыля закінулі яго й перабраліся ў Форнаст на Паўночным пагор'і. Цяпер і ён ляжыць у руінах. Людзі завуць яго Мерцьвяковай Гародняй і баяцца заходзіць туды. Бо народ Арнару вымер, ворагі вынішчылі людзей, час зруйнаваў муры, і ўлада ягоная сышла, пакінуўшы толькі зарослыя травою курганы на пагор'і.
На поўдні каралеўства Гондару трывала лепей, і доўгі час гонар і моц ягоныя разрасталіся, нагадваючы веліч Нумэнору ў апошнія гады. Будаваліся высокія вежы, моцныя крэпасьці, шырокія завані з мноствам караблёў. Крылатая карона людзкіх каралёў трымала пад сабою шэраг народаў, і яшчэ болей схіляліся перад яе ўладай. Сталіцаю каралеўства быў Азгіліят, Зорная Цытадэль, пасярод якой бегла Вялікая рака, Андуйн. На ўсходзе, на атовілку гор Ценю пабудавалі Мінас Ітыль, вежу Узыходнай Поўні. На захадзе, у адгор'ях Белых гор, узьнялі Мінас Анор, вежу Заходнага Сонца. Там каля каралеўскага палацу расло цудоўнае дрэва, насеньне якога Ісільдар прынёс з-за мора, а ў Нумэноры яно прарасло зь зернетак, прывезеных эльфамі з Эрэсэі. Насеньне ж тое – з Найдалейшага Захаду ад дзён маладога сусьвету.
Гады Міжзем'я бягуць, як вада, і род нашчадкаў Мэнэльдыля, сына Анарыёна, абарваўся. Белае дрэва засохла, кроў нумэнорцаў зьмяшалася з крывёю меншых людзей. Варта на сьценах Мордару забылася на свой абавязак, і цемра зноў прапаўзла праз Гаргарат. Чорныя здані рушылі наперад, авалодалі Мінас Ітылем, ператварыўшы яго ў месца суцэльнага жаху. Цяпер імя яму – Мінас Моргул, вежа Вядзьмарства. Тады й Мінас Анор атрымаў другое імя – Мінас Тырыт, вежа Варты. Паміж гарадамі заўжды з таго часу была вайна. Азгіліят, што ляжаў між імі, закінулі й зруйнавалі. Толькі цені блукаюць цяпер у ягоных камянёх.
Пакаленьні за пакаленьнямі цягнецца вайна. Але ўладары Мінас Тырыту яшчэ змагаюцца, адбіваючы напады, і Андуйн яшчэ вольны ад Арганатаў да мора.
На тым я скончу маю частку расповеду. У Ісільдаравы дні Адзіны Пярсьцёнак зьнік з вачэй мудрых, і тры эльфавы кляйнодзікі вызваліліся з-пад ягонай улады. Але цяпер яны зноў у небясьпецы, бо, на гора нам, Адзіны знайшоўся. Пра знаходку распавядуць іншыя, бо я маю малое дачыненьне да тых падзеяў.
Ён змоўк, але адразу ж узьняўся Барамір, высокі, ганарысты.
– Дазвольце мне, гаспадару Эльрандзе, – вымавіў ён, – сказаць найперш за Гондар, бо менавіта адтуль я прыбыў сюды. Усім карысна будзе вызнаць, што адбываецца там. Бо, падаецца мне, мала хто ведае пра нашыя зьдзяйсьненьні й таму наўрад ці здагадваецца пра небясьпеку, што пагражае, калі мы ня вытрымаем.
Паверце, у Гондары яшчэ не станчэла кроў Нумэнору, не забытыя ягоныя гонар і годнасьць. Нашая мужнасьць стрымлівае дзікуноў Усходу, утаймоўвае мордарскі жах. Мы адныя – вартавыя міру й свабоды для земляў за намі. Мы – бастыён Захаду. Аднак вы ўяўляеце, што адбудзецца, калі мы страцім Андуйн і землі вакол яго?
А гэты час набліжаецца. Безыменны Вораг узьняўся наноў. Зноў задыміўся Адрадруйн, які мы клічам гарою Выраку. Моц Чорнай Зямлі расьце, і нам даводзіцца ўсё цяжэй. Калі Вораг вярнуўся ў Мордар, нас выціснулі зь Ітыльёну, прыгожага краю на ўсход ад ракі, хоць мы яшчэ ўтрымлівалі апірышча там і моцную харугву ваяроў. Але ў гэтым годзе, у ліпні, навала з Мордару абрынулася на нас – і зьнесла прэч. Іх было нашмат болей, бо на дапамогу Мордару прыйшлі ўсходнікі й жорсткія харадрымы. Тым ня менш перамагла ня колькасьць ворагаў – перамагло незнаёмае дасюль зло.
Некаторыя кажуць: яно мае выгляд вялізманага чорнага вершніка, чорнага ценю пад месяцовым сьвятлом. Калі ён зьяўляецца, нашыя ворагі б'юцца як шалёныя. А нават найадважнейшыя з нас паддаюцца жаху, і людзі, і коні, і ўцякаюць бяздумна. Толькі малая рэшта нашага ўсходняга войска здолела вярнуцца за раку, разбурыўшы апошні мост, які яшчэ стаяў сярод руінаў Азгіліяту.
Я быў сярод тых, хто ўтрымліваў мост, пакуль яго разбуралі за намі. З нас толькі чацьвёра выратаваліся: я, мой брат і два ваяры. Мы яшчэ змагаемся, трымаючы ўвесь заходні бераг Андуйну. Тыя, каго мы абараняем, шануюць нашае імя, калі толькі ведаюць яго, – шмат пашаны, але аніякай дапамогі. Толькі Рохан цяпер шле падмацаваньні, калі мы просім пра іх.