"Так, – пацьвердзіў ён, цяпер халодна й пагрозьліва. – Я й не чакаў ад цябе мудрасьці, нават дзеля твайго ўласнага выратаваньня. Аднак я даў табе шанец дапамагчы мне з уласнай волі й пазбавіцца бедаў і болю. Яшчэ адзін выбар – застацца тут, пакуль усё скончыцца".
"Пакуль што скончыцца?"
"Твая ўпёртасьць і нежаданьне адкрыць мне, дзе пярсьцёнак. Магчыма, я адшукаю сродкі, каб пераканаць цябе. Ці безь цябе знайду яго, і тады ў мяне будзе час заняцца справамі прасьцейшымі. Напрыклад, прыдумаць адпаведную ўзнагароду Гэндальфу Сівому за ягоную ўцятасьць і нахабства".
"Магчыма, гэта й не такая ўжо простая справа", – сказаў я.
Ён жа засьмяяўся, бо мае словы анічога ня важылі, і ён тое ведаў.
Мяне зацягнулі на самую вяршыню Ортанку, на пляцоўку, адкуль Саруман звычайна назіраў за зорамі. Спуску адтуль не было, апрача як па лесьвіцы ў некалькі тысячаў прыступак. Даліна ўнізе падавалася такой далёкай. Я ўбачыў, што на месцы зялёнай красы цяпер чарнеюць ямы й кавальні. Ваўкі ды оркі пасяліліся ў Ізенградку, бо Саруман зьбіраў сваё войска – супернічаючы з Саўронам ды, відавочна, яшчэ яму не паддаўшыся. Над пабудовамі вісеў чорны дым, закрываючы нават і ўзножжа Ортанку. Я стаяў самотны, нібы на высьпе сярод хмараў, без аніякай магчымасьці ўцячы. Дні цягнуліся бязрадасныя, бо мяне пранізваў холад, і толькі некалькі крокаў мог зрабіць я, туды й сюды, а з думак не сыходзілі Чорныя Вершнікі на поўначы.
Што яны й сапраўды зьявіліся, я не сумняваўся, хоць Саруман мог і схлусіць. Задоўга да прыбыцьця ў Ізенградак я чуў весткі, якія, безумоўна, пацьвердзілі навіну. Я няспынна баяўся за маіх сяброў у Шыры, але й надзея мяне не пакідала. Я спадзяваўся, што Фрода адразу рушыў, атрымаўшы ліст, і сягнуў Долага Яру шчэ да пачатку сьмяротнага перасьледу. Урэшце й страхі, і надзея мяне падманулі. Бо маё спадзяваньне цьвердзілася на тлустым шынкары з Прыгор'я, а страх – на хітрасьці й злаўмыснасьці Саўрона. Але чалавек, які прадае піва, мае зашмат прось бітаў, а моц Саўронава пакуль меншая, чым малюе страх перад ім. Аднак у каменным кольцы Ізенградку, самотнаму, спайманаму ў пастку, цяжка ўяўлялася, што паляўнічыя, перад якімі ўсе ўцякалі ці гінулі, ня здолеюць схапіць сваю ахвяру ў Шыры.
– Я бачыў гэта! – выклікнуў Фрода. – Вашаць крочыў узад і ўперад, і месяц зьзяў у валасах вашці.
Гэндальф прыпыніўся, зьдзіўлены, і зірнуў на яго.
– Гэта быў толькі сон, – патлумачыў Фрода. – Я ўжо й забыўся, але раптам узгадаў зноў. Ён прысьніўся ўжо даволі таму. Калі я толькі пакінуў Шыр, мяркую.
– Тады твой сон спазьніўся, як ты неўзабаве зразумееш. Так, я патрапіў у падступную пастку. Тыя, што мяне ведаюць, пагодзяцца: рэдка мне даводзілася гэтак трапляцца, а зьмірыцца мне й увогуле немагчыма. Гэндальф Сівы схоплены, нібыта матыль у здраднай павуковай мамэрлі! Але ж і самы ўмелы павук можа дзе-нідзе папусьціць слабіну.
Спачатку я баяўся – як на тое, безумоўна, і разьлічваў Саруман, – што Радагаст таксама здрадзіў. Аднак я не прыкмеціў анічога падазронага ў ягоным голасе ці позірку падчас нашай сустрэчы. Калі прыкмеціў бы, наўрад ці накіраваўся б прама да Ізенградку ці, верагодна, рушыў бы асьцярожней, падрыхтаваўшыся. Тое Саруман ведаў і таму не адкрыўся Радагасту, падмануў яго. Ва ўсялякім выпадку Радагаста пераконваць ды схіляць да здрады бессэнсоўна. Ён шукаў мяне, таму што шчыра жадаў дапамагчы, і таму я паверыў.
Таму й абрынуліся Саруманавы разьлікі. Бо Радагасту й да галавы не прыйшло б ня выканаць абяцаньня. Ён скіраваўся да Ліхалесься, да сваіх даўніх сяброў. Горныя арлы ўжо даўно заўважылі паўсюль мноства трывожных прыкметаў: зборы ваўчыных зграяў ды оркавых натоўпаў, бачылі, як Дзевяцёра гарцуюць па зямлі. Дайшлі да арлоў і весткі пра ўцёкі Глыкса. З Радагаставай нарады арлы паслалі да мяне ганца з навінамі.
Калі лета кацілася да канца, адной сьветлай месяцовай ноччу да мяне, увязьненага на вяршыні Ортанку, нечакана зьявіўся Гвайхір Гаспадар Вятроў, найспрытнейшы зь Вялікіх Арлоў. Я размаўляў зь ім, і ён зьнёс мяне прэч, і Саруман анічога не пасьпеў зрабіць. Я ўжо быў далёка ад Ізенградку, калі ваўкі з оркамі выскачылі зь ягонай брамы ў пагоню за мной.
"Як далёка ты здольны несьці мяне?" – спытаў я Гвайхіра.
"Мноства міляў – адказаў той, – але не да краёў зямлі. Мяне паслалі, каб несьці навіны, а не пакладу".
"Тады мне патрэбна адшукаць таго, хто панясе мяне па зямлі, і панясе надзвычай хутка, бо аніколі раней ня трэба было мне гэтак сьпяшацца".