Як і казаў Ляголас, сьнегу за сьцяной значна паменела, і нават хобіты ішлі самастойна. Неўзабаве сягнулі зноў той пляскатай пляцоўкі, дзе ўчора напаткалі першыя сьняжынкі.
Сонца стаяла ўжо высока. З вышыні файна бачыліся далягляды. У мешаніне пагоркаў унізе добра была прыкметная й лагчавіна, дзе адпачывалі перад тым, як рушыць на перавал.
Фродавы ногі балелі. Ён прамерз да костак і згаладнеў. Нават і ў галаве муціла ад думкі пра доўгі й цяжкі шлях уніз. Чорныя плямкі скакалі перад вачыма. Фрода пацёр вочы – плямкі ня зьніклі. Унізе – але высока над прыгор'ямі – луналі ў паветры чорныя рыскі.
– Зноў птушкі, – паказаў долу Арагорн.
– Цяпер анічога ня зробіш, – сказаў Гэндальф. – Вышукваюць яны нас на дабро або ліха ці не, трэба спускацца не марудзячы. Нельга чакаць ночы, пакуль мы паблізу ад Карадрасу!
Калі спускаліся, стомленыя, спатыкаючыся, у сьпіны дзьмуў, падштурхоўваў халодны вецер з гары. Карадрас перамог.
4. Падарожжа ў цемры
Калі зьвечарэла й шэрае сьвятло сутоньня адступіла перад цемраю, прыпыніліся на начлег. Вандроўнікі надзвычай стаміліся. Чорны змрок агарнуў горы, дзьмуў халодны вецер. Гэндальф выдаў кожнаму яшчэ па глытку мірувору. Калі крыху пад'елі, склікаў раду.
– Вядома, сёньня мы болей ісьці ня здольныя, – сказаў ён. – Спроба прабіцца на перавал вытаміла нас ушчэнт. Трэба адпачыць тут колькі часу.
– А потым куды? – спытаў Фрода.
– У гэтага падарожжа ёсьць мэта. Мы мусім зьдзейсьніць прызначанае й таму йсьці далей. Альбо вярнуцца ў Долы Яр.
Піпінаў твар відавочна пасьвятлеў ад згадкі пра Долы Яр, Мэры й Сэм пазіралі з надзеяй. Але Арагорн з Барамірам маўчалі. Фрода ж выглядаў заклапочаным.
– Хацеў бы я там быць, – уздыхнуў ён. – Але ж як я здолею вярнуцца туды й зірнуць у вочы тым, хто мне даверыўся? Хіба ж няма іншага выйсьця, хіба нас ужо перамаглі канчаткова?
– Ты маеш рацыю, Фрода, – прамовіў Гэндальф. – Вярнуцца – значыць пагадзіцца з паразай і асудзіць сябе на горшую паразу неўзабаве. Калі вернемся цяпер, пярсьцёнак застанецца ў Долым Яры, бо болей мы анікуды зь ім выправіцца ня здолеем. Раней ці пазьней Долы Яр патрапіць у асаду, і ў хуткім – і горкім – часе яго зьнішчаць. Назгулы ўжо – сьмяротна магутныя пачвары, але ж цяпер іхняя моц – толькі слабы цень жаху й сілы таго часу, калі іх майстра зноў насуне Ўладарны Пярсьцёнак.
– Тады трэба рушыць наперад, калі толькі ёсьць шлях, – вырашыўся Фрода.
Сэм зноў спахмурнеў.
– Шлях ёсьць, – пацьвердзіў Гэндальф. – Я ад пачатку меркаваў пра яго, разьлічваў, што мы скарыстаемся ім. Але шлях той наўрад прыемны й лёгкі, і таму я не распавядаў пра яго раней. Арагорн быў супраць гэтай дарогі – ва ўсялякім разе пакуль мы не паспрабуем перавал.
– Калі гэты шлях горшы за Браму Карадрасу, што ж ён за ліха? – зьдзівіўся Мэры. – Лепей распавядзіце нам пра яго, калі ласка, каб мы пра найгоршае ведалі адразу.
– Шлях, пра які я кажу вам, вядзе праз тунэлі Морыі.
Адзіны Гімлі падняў галаву, і ў вачох ягоных адбілася полымя. Астатнія адчулі толькі жах. Нават у хобіцкіх паданьнях Морыя патыхала цёмнай жудасьцю.
– Шлях той вядзе ў Морыю, безумоўна, але ці ж выводзіць? – змрочна спытаў Арагорн.
– Нават назоў яе – ліхая прыкмета, – выгукнуў Барамір. – Я таксама ня бачу аніякай рацыі совацца туды. Калі ўжо мы ня здольныя пераваліць горы, пойдзем на поўдзень, да Брамы Рохану. Тамтэйшы люд – сябра майму народу. Пойдзем шляхам, які я ўжо прайшоў, які ведаю. Ці, можа, мінем Браму, спусьцімся па Ізене, пераправімся ды рушым да Ўзмор'я, да Пажыцьцяў, сягнем Гондару з боку мора?
– Шмат чаго зьмянілася з часу твайго падарожжа на поўнач, Барамір, – запярэчыў Гэндальф. – Ці ты ня чуў, што я распавядаў пра Сарумана? Ім я яшчэ займуся, калі мы ўправімся з гэтай справай. Але цяпер ані ў якім выпадку пярсьцёнак не павінен патрапіць блізка да Ізенградку, ані ў якім. Пакуль мы разам з Ахоўнікам, Брама Рохану для нас замкнёная. Што ж тычыцца даўжэйшага шляху – нам ня хопіць часу. На гэткае падарожжа трэба год, калі ня болей. I вандраваць давядзецца праз запустэчаныя, негасьцінныя краі. I разам з тым небясьпечныя. За імі прыглядаюць выведнікі й Сарумана, і Ворага. Калі ты рушыў на поўнач, Барамір, для ворага ты быў толькі выпадковы бадзяга з поўдня. Ён не зьвярнуў на цябе ўвагі, бо заклапочаны пошукамі пярсьцёнка. Цяпер жа ты сябра Зьвязу Пярсьцёнка й у сьмяротнай небясьпецы, пакуль застаесься з намі. I з кожнай міляю на поўдзень небясьпека горшае – калі не схавацца ад варожых вачэй. Баюся, пасьля няўдачы зь перавалам становішча нашае адчайнае. Амаль безнадзейнае, калі мы не схаваемся, не замяцем сьляды. Таму маё слова: рушыць не праз горы, не вакол іх, а пад імі. Ва ўсялякім выпадку такога Вораг ад нас чакае меней за ўсё.