Павісла цішыня. Вандроўнікі пазасыналі, адзін за адным. Фрода застаўся трымаць варту. I нібы нехта дыхнуў жахам, аднекуль з глыбіняў, зь нябачных дзьвярэй у цемрадзь. На далонях, на лобе адчулася ліпкая халодная вільгаць. Здранцьвеў, прыслухоўваючыся. Дзьве невыносна доўгія гадзіны ані пра што ня думаў – толькі напружана слухаў. Аднак не пачуў ані гуку, анічога, што можна прынамсі ўявіць сабе, дамалёўваючы зь ценяў.
Напрыканцы варты ля заходняй аркі раптам прымроіліся дзьве кропелькі, быццам запаліліся чыесьці бледные вочы. Фрода варухнуўся, хіснуў галавою. Падумаў: "Напэўна, засынаю на варце. Ужо, напэўна, і сон убачыў". Ускочыў, праціраючы вочы, і застаўся стаяць, узіраючыся ў цемру, пакуль яго не зьмяніў Ляголас.
Лёгшы, адразу заснуў, і зноў пабачыў той самы сон: чуў шапаценьне, і дзьве бледныя кропкі-вочы, павольна набліжаліся. Абудзіўся. Астатнія папрачыналіся дый размаўлялі напаўголасу. Па залі разьлілося нязыркае сьвятло. Высока над усходняй аркаю праз капальню пад стольлю падаў доўгі сонечны прамень. I яшчэ ледзь прыкметнае зьзяньне сачылася з паўночнага выхаду. Фрода сеў.
– Дабранак! – павітаў Гэндальф. – Так, мы зноў, нарэшце, бачым раніцу. Я не памыліўся. Мы цяпер высока на ўсходнім краі Морыі. Яшчэ да прыцемкаў дабярэмся да Вялікай брамы. Тады пабачым і запаветную ваду Люстару ў Дымрыльскай даліне.
– Тады я задаволюся, – вымавіў Гімлі. – Я пабачыў Морыю. Яна цудоўная й вялізная, але цяпер яе запоўнілі цемра й жах. I мы не знайшлі аніякіх прыкметаў маіх суродзічаў. Сумняюся, што Балін увогуле сюды патрапіў.
Пасьнедалі, і Гэндальф вырашыў рушыць не адкладваючы.
– Мы стаміліся, – сказаў ён, – але ж лепей адпачываць вонкі, чым тут. Сумняюся, што хтось з нас захоча правесьці яшчэ ноч у Морыі.
– Сапраўды, – адгукнуўся Барамір. – Куды кіруемся? Да Ўсходняй брамы?
– Можна й да яе. Праблема ў тым, што я яшчэ ня ведаю, дзе мы. Калі не зусім заблукаў, мы троху на поўнач ад Вялікай брамы й нашмат вышэй за яе. Шлях ня так проста адшукаць. Напэўна, лепей ісьці ўсходнім калідорам. Аднак перш за ўсё лепей уважліва агледзецца. Прапаную спачатку пайсьці да паўночнага праходу, дзе сьвятло. Файна, калі знойдзем там акно. Хоць, баюся, і туды промень трапляе аднекуль зь сьвідравіны пад стольлю.
За Гэндальфам сьледам вандроўнікі крочылі за паўночную арку. Апынуліся ў шырокім калідоры. Сьвятло мацнела. Нарэшце зразумелі, што выходзіць яно з-за дзьвярэй праваруч. Яны былі высокія, прамыя й каменныя, прачыненыя й яшчэ добра трымаліся на завесах. За дзьвярыма ўбачылі вялікі пакой, слаба асьветлены, але для вачэй, звыклых з доўгай цемрай, сьвятло падалося асьляпляльным. Нават заміргалі, увайшоўшы.
Пад нагамі ўзьняўся пыл. Зайшлі, спатыкаючыся аб нейкія рэчы, раскіданыя па падлозе. Сьпярша не зразумелі, што гэта. Пакой асьвятляўся шырокай сьвідравінаю ў дальняй усходняй сьцяне. Сьвідравіна падымалася нахільна, і празь яе сінела далёка наверсе лапіна сініх нябёсаў. Промень падаў проста на стол пасярод пакою, на маналітны каменны блёк дзьве цалі вышынёю, на якім ляжала вялізная пліта зь белага каменю.
– Неяк падобна да магілы, – прамармытаў Фрода і, падштурхнуты дзіўнаватым і трывожным прадчуваньнем, нахіліўся наперад, каб разгледзець уважлівей. Гэндальф хутка крочыў наперад, да яго. На пліце было выбіта глыбока й выразна:
– Гэта Дайронавы руны, якімі карысталіся ў Морыі ў даўніну, – вымавіў Гэндальф. – Тут напісана на мовах людзей і гномаў:
Балін сын Фундзіна
Уладар Морыі
– Ён загінуў, – прашаптаў Фрода. – Я гэтага й баяўся.
Гімлі закрыў капелюшом твар.
5. Мост Казад Думу
Сябры Зьвязу Пярсьцёнка маўкліва стаялі побач з магілаю Баліна. Фрода думаў пра Більба й ягонае доўгае сяброўства з гномам, і пра Балінава гасьцяваньне ў Шыры шмат гадоў таму. У пыльным падгорным пакоі гэта падавалася тысячагадовай мінуўшчынай, неверагодна далёкай.
Нарэшце заварушыліся, азіраючыся навокал, шукаючы якіх-кольвечы пазнак пра лёс Баліна й ягоных паплечнікаў. Пад асьвятляльнай сьвідравінай заўважылі яшчэ адны дзьверы, меншыя. Ля дзьвярэй кучамі ляжалі косткі, а сярод іх – паламаныя мечы й сякерныя лёзы, пасечаныя тарчы й шаломы. Некаторыя мечы крывыя – орцкія ятаганы з чорнымі лёзамі.
Уздоўж сьценаў было шмат нішаў, дзе стаялі вялізныя драўляныя куфры, акаваныя жалезам. Усе ўзламаныя ды абрабаваныя, але ля раструшчанай накрыўкі аднаго ляжала кніга. Пасечаная й працятая, абгарэлая й гэтак заплямленая нечым чорным ды ссохлай крывёю, што амаль нічога ў ёй не чыталася. Гэндальф асьцярожна падняў яе, але старонкі захрабусьцелі ў руках і некалькі адламалася, калі ён паклаў кнігу на пліту магільні. Колькі часу чытаў моўчкі, вельмі асьцярожна перагортваючы старонкі. Фрода й Гімлі, якія стаялі побач, бачылі, што запісы ў кнізе зробленыя мноствам розных почыркаў, рунамі Морыі й Долу, а месцамі й па-эльфску.