За гадзіну прайшлі з паўвярсты ці крыху болей ды спусьціліся па паўтузіне лесьвіцаў. Пагоні яшчэ не было чуваць. Ужо й спадзяваліся, што ўцяклі. У нізе сёмай лесьвіцы Гэндальф прыпыніўся.
– Робіцца сьпякотна! – выдыхнуў чараўнік зьнясілена. – Напэўна, ужо спусьціліся сама мала да ўзроўню брамы. Думаю, неўзабаве трэба шукаць паварот налева, каб ісьці на ўсход. Спадзяюся, ён недзе непадалёк. Я надта стаміўся. Мне трэба адпачыць тут крыху, нават калі ўсе тутэйшыя оркі гоняцца за намі гурмай.
Гімлі ўзяў чараўніка пад руку й дапамог сесьці на прыступку.
– Што адбылося ля дзьвярэй? – спытаў гном. – Ці было відаць, хто лупцуе ў гэты барабан?
– Ня ведаю, – адказаў чараўнік. – Але я нечакана напаткаў нешта, чаго аніколі раней не сустракаў. Анічога болей і не прыдумаў, як накласьці на дзьверы замыкальныя чары. Я ведаю іх мноства, але каб іх адпаведна накласьці, патрэбна нямала часу, і нават заклятыя дзьверы магчыма ўзламаць сілаю. Стоячы перад дзьвярыма, чуў орцкія галасы з другога боку. Меркаваў: ну, вось зараз узламаюць і кінуцца. Дапяць ня мог, пра што яны перамаўляюцца. Напэўна, балякалі на сваёй мярзотнай мове. Я толькі й адрозьніў адно слова "гхаш" – "полымя" па-іхняму. Тады нешта крочыла ў пакой – я нават празь дзьверы адчуў прысутнасьць, – і оркі змоўклі, напалоханыя. Гэтая істота кранула жалезнае кольца на дзьвярох і адчула мяне й мой заклён. Што за істота – зразумець не магу. Але заклён, які яна шпурнула супраць майго, мяне ледзь ня зьнішчыў. На момант я нават страціў кантроль над дзьвярыма й тыя прачыніліся! Тады я вымавіў слова Загаду. На жаль, для дзьвярэй тое ўжо сталася зашмат – яны разьляцеліся трусачкамі. Нешта чорнае й цьмянае, нібы хмара, стаяла ля дзьвярэй, загарадзіўшы ўсё сьвятло. Мяне адкінула ўніз, на лесьвіцу. Сьцены таксама ня вытрымалі, пахіснуліся і, падаецца мне, столь пакою абрынулася ўсярэдзіну. Мяркую, цяпер Балін пахаваны насамрэч глыбока, і, вераемна, яшчэ нешта пахаванае побач зь ім. Але цалкам ня ўпэўнены. Ва ўсялякім выпадку праход за намі завалены добра. Вох, дый годзе, аніколі такім зьнясіленым не пачуваўся. Ну, нічога, гэта пройдзе. А што з табою, Фрода? Вядома, часу на сантымэнты няма, але я аніколі ў жыцьці гэтак ня радаваўся, як пачуўшы твой голас. Я ўжо баяўся, што Арагорн нясе адважнага, але нежывога хобіта.
– Я? Я жывы й амаль цэлы, – адказаў Фрода. – Так, мне балюча, і адчуваю, сіняк немалы, але ў астатнім усё файна.
– Ну, паглядзіце-тка, – уразіўся Арагорн. – Я не чакаў, што хобіты такія трывалыя. Аніколі раней гэткага ня бачыў. Калі б ведаў, я асьцярожней размаўляў бы з табою ў прыгорскім шынку. Тая оркава дзіда нават вепра працяла б наскрозь!
– Ну, мяне яна не працяла, што надта цешыць, – адгукнуўся Фрода, – хоць і пачуваюся, быццам пабыў паміж молатам і кавадлам.
Болей Фрода размаўляць пра тое не захацеў. Яму нават дыхаць было балюча.
– Ты рыхтык Більба, – вымавіў Гэндальф задумліва, – маеш на сабе болей, чым відаць вачыма, як я сказаў яму аднойчы даўна.
I Фрода падумаў: ці ня меў чараўнік на ўвеце болей, чым выказаў?
Рушылі зноў. Неўзабаве загаварыў Гімлі, які добра бачыў у цемры.
– Падаецца мне, наперадзе сьвятло. Але ня дзённае, а чырвонае. Што ж гэта можа быць?
– Гхаш! – прамармытаў Гэндальф. – Ці ня гэта яны мелі на ўвазе? Можа, ніжнія ярусы агорнутыя полымем? Ну, нам застаецца толькі крочыць наперад.
Неўзабаве сьвятло пабачылі ўсе. Яно ўзьміргвала, адбівалася на сьценах калідору перад падарожнікамі. Цяпер шлях праглядаўся добра: праход спускаўся й непадалёк выгіналася нізкая арка. З-за яе й сачылася чырвань. Зрабілася надзвычайна сьпякотна.
Калі падышлі да аркі, Гэндальф першы крочыў за яе, моўчкі, знакам паказаўшы астатнім, каб пачакалі. Ягоны твар абарвянілі бліскавіцы. Праз момант чараўнік вярнуўся.
– Тут новае ліха, напэўна, змайстраванае, каб павітаць нас, – распавёў ён. – Аднак цяпер я дакладна ведаю, дзе мы: на першым, ніжэйшым ад брамы ярусе. За аркай – Другая заля Старой Морыі. Брама блізка: трэба дабрацца да ўсходняга краю залі, тады налева – ня болей за чвэрць вярсты. Тады праз мост, па шырокай лесьвіцы, потым прасторным калідорам празь Першую залю – і вонкі! Але ж выйдзіце, гляньце!
Астатнія вызірнулі. Перад імі ляжала велізарная заля, нашмат большая за тую, дзе спалі гэтай ноччу, і з вышэйшай стольлю. Заходні край аркі губляўся ў цемры. Па цэнтры залі ішоў падвойны шэраг магутных калёнаў, вычасаных у выглядзе вялізных дрэваў, чые галіны ўпіраліся ў столь, віліся каменнымі карункамі. Ствалы калёнаў-дрэваў былі гладкія й чорныя, і барвовыя блікі ўспыхвалі на іх баках. Непадалёк ад узножжа пары калёнаў падлога раскалолася, адчыніўшыся шырокай шчылінай, якая ішла праз усю залю. З шчыліны вырывалася жорсткае чырвонае сьвятло, раз-пораз зь яе выляталі языкі полымя, лізалі краі, абвіваліся вакол калёнаў. Смуга чорнага дыму калыхалася ў сьпякотным паветры.