Зьнянацку Сэм ускрыкнуў і адскочыў ад Люстэрка.
– Я не магу тут заставацца, – забалбатаў разьюшана. – Мне трэба дахаты, абавязкова. Яны скапалі Прыторбінскую слабаду, і мой стары цягнецца некуды ўніз па Строме з рухмацьцём у тачцы. Мне трэба дахаты!
– Ты ня здольны вярнуцца адзін, – запярэчыла панна. – Ты ж не хацеў вярнуцца дахаты без свайго гаспадара да таго, як зазірнуў у Люстэрка, хоць і ведаў, што ліхія рэчы могуць адбывацца ў Шыры? Памятай, што Люстэрка зьяўляе мноства рэчаў і падзеяў, час якіх не настаў. А мажліва, для некаторых і аніколі не настане, калі толькі той, хто глядзіць у Люстэрка, ня збочыць з свайго шляху, каб прадухіліць іх. Люстэрка – вельмі недарэчны дарадца.
Сэм сеў на зямлю й абхапіў галаву рукамі.
– Каб мне аніколі не ўзбрыдала да галавы ані крочыць сюды, ані бачыць цудаў. Досыць мне чараў, не хачу болей! – выгукнуў і змоўк.
Праз момант загаварыў зноў, хрыпата, нібы стрымліваючы сьлёзы:
– Не, я вярнуся дахаты доўгаю дарожкаю, разам з спадаром Фрода, ці не вярнуся ўвогуле. Але ўсё-ткі спадзяюся, што вярнуся. I калі тое, што я пабачыў, праўда, дык камусьці мала ня здасца!
– Ці жадаеш зірнуць ты, Фрода? – спытала панна Галадрыель. – Я ведаю: ты ня прагнуў асаблівых эльфскіх чараў, задаволены тым, што ёсьць.
– Ці раіць спадарыня мне зрабіць гэта?
– Не. Я не хачу даваць табе аніякіх парадаў. Я – ня райца. Бо ты можаш даведацца добрае ці благое; мажліва, тыя веды будуць табе на карысьць, а можа, і не. Але ж лічы, што табе стае мудрасьці й мужнасьці, каб справіцца з тым, што ты пабачыш. Інакш я не прывяла б цябе сюды. Рабі, як пажадаеш!
– Я пагляджу, – вырашыў Фрода.
Узабраўся на п'едэстал ды глянуў у цьмяную ваду. Адразу ж паверхня праясьнілася й выступіла змрочная зямля. Далёка ўздымаліся чорныя цені гор. Наперадзе вілася доўгая шэрая дарога, зьнікаючы па-за межамі зроку. Здалёк на дарогу крочыла, павольна рушыла постаць, маленькая, няясная спачатку, але, наблізіўшыся, яна нарысавалася выразьней. Раптам Фрода зразумеў, што яна надта нагадвае Гэндальфа. Амаль ужо й вы гукнуў чараўнікова імя, але заўважыў: постаць апранутая ня ў шэрае, а цалкам у белае, якое крыху зьзяла ў прыцемках. У руцэ невядомы трымаў белы чараўнікоў кій. Галава была нахіленая так, што Фрода ня бачыў твару. А неўзабаве постаць збочыла з дарогі й зьнікла па-за межамі зроку. Сумнеў закраўся ў Фродаву душу: ці гэта Гэндальф падчас адной з сваіх шматлікіх самотных вандровак мінуўшчыны, ці Саруман?
Выява зьмянілася. На момант толькі й нібы здалёк, аднак вельмі ясна пабачыўся Більба, які неспакойна крочыў па сваім пакоі. На стале ў беспарадку валяліся паперы, па шкле звонка барабаніў дождж.
Потым, пасьля нядоўгай затрымкі, адна за адной прабліснулі сцэны, у якіх Фрода пазнаў урыўкі, блікі вялікай гісторыі, удзельнікам якой ён зрабіўся. Туман растачыўся, і перад хобітам раптам разьвінулася тое, чаго ён ня бачыў аніколі ў жыцьці, аднак пазнаў адразу, – мора. Мора, агорнутае цемрай. Уздыбленае хвалямі магутнага шторму. Зноў праз прарэху ў хмарах зьявілася сонца, заходнае, крывавае, высьвеціўшы чорныя абрысы высокага карабля, які з падранымі ветразямі несла прэч ад Захаду. Потым выявілася шырокая рака, якая цякла праз шматлюдны горад. Тады – белая крэпасьць зь сямю вежамі. I зноў карабель пад чорнымі ветразямі, але цяпер над ім зьзяла ранішняе сонца, пад ім зіхацела вада, і на стажары трапятаў сьцяг зь белым дрэвам. Узьняўся дым бітвы й пажарышчаў, сонца, спускаючыся, запалала крывёю дый зьнікла ў шэрым тумане, а з туману высьлізнуў, пакідаючы бераг, маленькі караблік, пабліскваючы агеньчыкамі. Потым усё сьцьмела, і Фрода ўжо хацеў зьлезьці з п'едэстала.
Але раптоўна Люстэрка зрабілася зусім чорным, такім чорным, быццам у сьвеце адчынілася дзірка ў апраметнае нішто, пустую бездань. I ў ёй паўстала Вока. Яно расло, пакуль не запоўніла сабою ўсё Люстэрка. Гэткае жудаснае было яно, што Фрода здранцьвеў, ня здолеўшы ані выгукнуць, ані адвесьці вачэй. Апраўленае ў полымя, было яно шклістым, па-кацінаму жоўтым, насьцярожаным, уважлівым, і чорная ягоная зрэнка была безданьню, вакном у нікуды.
Вока пачало круціцца туды й сюды, выглядваючы, і Фрода зразумеў, бессумнеўна, з жудасьцю, што сярод мноства рэчаў і істотаў, якія шукае Вока, ён – найпершы. Аднак таксама ведаў цьвёрда: яно яго ня ўбачыць, пакуль ён сам не дазволіць яму гэтага. Пярсьцёнак, які вісеў на ланцугу на Фродавай шыі, зрабіўся незвычайна цяжкім, цяжэйшым за буйны камень, і цягнуў, цягнуў уніз. Люстэрка, падавалася, разагрэлася, ад вады ўзьняліся языкі пары. Фрода нахіліўся.