– Дзеда вінаваціць увогуле няма ў чым, – сказаў Фрода. – Калі ўдакладняць, дык я сам чуў, як ён размаўляў з тым незнаёмцам. Я ледзь не падышоў да старога, каб спытаць, хто гэта быў. Шкада, што не падышоў. Шкада таксама, што ты не распавёў раней. Тады я, безумоўна, быў бы асьцеражнейшы.
– Я пакуль што ня бачу аніякай сувязі паміж гэтым вершнікам і тым, хто распытваў Дзеда, – зазначыў Піпін. – Мы выбраліся з Хобіцку ўпотайкі, і ён за намі прасачыць ну ніяк ня мог.
– Спадару, а што калі ён мог вынюхаць? – спытаў Сэм. – Дзед казаў: той жа таксама быў такі чорны.
– Калі б я дачакаўся Гэндальфа, – прамармытаў Фрода. – А можа, гэта толькі пагоршыла б справы.
– А, дык ты ведаеш, хто гэты вершнік? – спытаў Піпін.
– Не, і гадаць, хто ён, лепей ня буду.
– Добра! Трымай свой сакрэт, зрабі ласку, калі гэтак ужо захоўваеш свае таямніцы, кузін Фрода! А пакуль мы пазіраем на тваю таямнічую постаць, ты, можа, распавядзеш, што рабіць? Я крыху паджалюбаў бы, ды прыснуў дзе, але штосьці кажа мне: трэба йсьці, так? Нешта мне нэрвы цягнуць усе гэныя расповеды пра вершнікаў-нюхачоў зь нябачнымі насамі.
– Так, ісьці трэба, – пацьвердзіў Фрода. – Але не па дарозе. Можа, той вершнік вернецца альбо іншы зьявіцца сьледам за ім. Сёньня трэба прайсьці шмат – да Прыбычча яшчэ вёрсты й вёрсты.
Калі крануліся зь месца, цені ад дрэваў на траве ўжо зрабіліся даўжэзнымі й танюткімі. Хобіты прабіраліся на адлегласьці добрага кідка каменем леваруч ад дарогі й намагаліся красьціся як мага цішэй ды непрыкметней. Таму ісьці хутка не атрымлівалася – і трава густая, шчыльнымі купкамі, і яміны тут і там, дый дрэвы ўсё гусьцей.
За іхнімі сьпінамі чырванела сонца, спускаючыся за пагоркі. Пакуль выбраліся зноў на дарогу напрыканцы роўнядзі, якая цягнулася некалькі вёрстаў і па якой дарога бегла проста, нібыта страла, ужо й зьвечарэла. Наперадзе галоўны шлях збочваў налева, у панізьзі Елю, да Бярвішча. Направа адгаліноўвалася вузкая дарога, віючыся праз старажытную дуброву ў напрамку Лясной сядзібы.
– Нам туды, – сказаў Фрода.
Непадалёк ад разгалінаваньня дарог натрапілі на велізарнае старое дрэва – яшчэ жывое, зь лісьцем на маладзенькіх галінках, што прабіваліся з трухлявых рэшткаў даўно абламаных сукоў, але ж зусім струпехлае й пустое ўнутры. Туды можна было забрацца праз здаравенную шчыліну з боку, ня бачнага ад дарогі. Хобіты запаўзьлі ўсярэдзіну й паселі на мяккай посьцілцы старога лісьця й трухі. Адпачылі, крыху паелі, размаўляючы прышэптам ды прыслухоўваючыся час ад часу.
Сутонела, калі нарэшце выбраліся ізноў на лясную дарогу. Заходні вецер уздыхаў у галінах. Шапацела лісьце. Неўзабаве зусім сьцямнела, над дрэвамі ў нябёсным змроку на ўсходзе загарэлася зорка. Хобіты ішлі поплеч, у нагу, каб было ня так вусьцішна. Але ж над галовамі буйнелі, зырчэлі россыпы зорак, і сябры паціху супакоіліся, і ўжо не прыслухоўваліся, як раней, не лавілі пошчаку капытоў. Нават ціхенька засьпявалі, як гэта прынята ў хобітаў падчас вандроўкі, асабліва на зваротным шляху, калі хата ўжо непадалёк. Звычайна пяюць песьню вячэры ці перадкалыханку, але ж нашыя хобіты засьпявалі вандроўную (зразумела, у ёй таксама было й пра вячэру, і пра ложак). Словы прыдумаў Більба Торбінс на мэлёдыю, старэйшую за навакольныя пагоркі, і навучыў пляменьніка, калі яны шпацыравалі па прысадах блізу Вады-ля-Стромы ды гутарылі пра Більбаву Прыгоду.