– Вось адсюль і пачнем хавацца, – сказаў Швэндал.
– Спадзяюся, гэта не напрасткі, – азваўся Піпін. – Нашая апошняя спроба скараціць ледзь нас не загубіла.
Швэндал засьмяяўся.
– З вамі ж не было мяне. Калі я хаджу напрасткі, то выходжу, куды пляную.
Агледзеў Шлях. Нікога. Тады хутка крочыў па сьцежцы да лесу ў даліне.
А плянаваў ён, як, ня ведаючы мясцовасьці, зразумелі хобіты, спачатку дабрацца да Прычыцаў, але, не даходзячы да вёскі, збочыць направа й абысьці яе з усходу, а тады рушыць як мага прамей да Наветранай стромы. Калі ўсё адбылося б так, вандроўнікі насамрэч зрэзалі б вялікую пятлю Шляху, які выгінаўся далёка на поўдзень, абмінаючы Гнюсьнішча, вялікую багну. Затое ісьці належала проста праз балаты. Шпацыр ня самы прыемны, калі верыць Швэндалу.
Але пакуль у тое ня верылася, бо шпацыраваць было даволі прыемна. Сапраўды, калі б не трывогі мінулай ночы, гэтая частка вандроўкі падалася б найпрыемнейшай. Сонца зьзяла ясна, але не прыпякала. Спакойны, мірны лес у даліне быў надта прыгожы ў восеньскім разнаколерным лісьці. Швэндал упэўнена вёў хобітаў па пераблытаных сьцежках. Самі яны, мусіць, умомант згубіліся б. Бо Швэндал пятляў, паварочваў, кружляў, каб зьбіць верагодную пагоню. Сказаў:
– Мяркую, Біл Бур'як прасачыў, дзе мы пакінулі Шлях. Але наўрад ці ён сам пойдзе за намі. А вось іншым, баюся, абавязкова распавядзе. Напэўна, тыя іншыя непадалёк. Добра, калі яны палічаць, што мы скіраваліся да Прычыцаў.
Або дзякуючы Швэндалаву майстэрству, або зь якой іншай прычыны, але ўвесь дзень ня бачылі ды ня чулі амаль ніводнай жывой істоты. Зь дзьвюхногіх трапляліся толькі птушкі, а з чатырохногіх – адна ліса ды некалькі вавёрак. Назаўтра рушылі прама на ўсход, і ўсё адно анікога не напаткалі. На трэці дзень пасьля таго, як выйшлі з Прыгор'я, выбраліся з Чыцкага лесу на шырокую роўнядзь, ісьці па якой, аднак, было нашмат цяжэй, чым па лесе. Як зьвярнулі з Шляху, шыбавалі ўсё ўніз ды ўніз і цяпер апынуліся ў няходжанай глухамані непадалёк Гнюсьнішча.
Часьцяком трапляліся балацінкі й азяркі, зарослыя чаротам ды верасам, пад нагамі хлюпала. У зарасьцях цвыркалі нябачныя маленькія птушкі. Вандроўнікі перасоўваліся асьцярожна, каб як мага даўжэй застацца з сухімі нагамі. Спачатку ішлі даволі хутка, потым усё марудней – стала небясьпечна. Бо адшукаць шлях па багнах няпроста нават і сьледапытам. Сьцяжынак не было, бо балаты заўсёды рухаліся, вокны дрыгвы зьнікалі там і з'яўляліся тут. Вандроўнікаў джалілі авадні, у паветры вісела хмара найдрабнейшага гнюсу, які блытаўся ў валасах, поўзаў па штанінах, рукавах і джаліў, джаліў.
– Мяне жыўцом жаруць! – закрычаў Піпін. – Аёй, насамрэч Гнюсьнішча!
– Цікава, як жа яны выжываюць, калі паблізу няма хобіта, якога можна смактаць? – спытаў Сэм, шкрабучы шыю.
Дзень скончыўся дрэнна, а ноч падалася й горшай. Бо было вільготна, халодна, няўтульна, крывасмокі не давалі спаць. У дадатак высьветлілася, што ў чаратах жывуць нейкія гадкія істоты, мяркуючы на гуках, нейкая злосная радзіна цвыркуноў. Іх былі тысячы, паўсюль навокал, і ўсю ноч яны віскаталі: "І-ісьці-грыці-ісьці-грыці". Да раніцы хобіты амаль ашалелі.
Наступны дзень, чацьверты, быў не нашмат лепшы, дый ноч таксама. Хоць "іцігрызцы", як празваў іх Сэм, болей не даймалі, гнюс джаліў па-ранейшаму.
Фрода ляжаў, стомлены, але ня здольны заплюшчыць вачэй, і раптам пабачыў нейкае сьвятло ў нябёсах на ўсходзе. Яно выблісквала й гасла, і гэтак шмат разоў. А да раніцы было далёка, некалькі гадзінаў.
– Што за сьвятло? – спытаў ён у Швэндала, які ўстаў, таксама ўглядаючыся ў цемру на ўсходзе.
– Ня ведаю, – адказаў той. – Надта далёка, каб разабраць. Нешта накшталт маланкі, якая скача па вяршынях стромаў.
Фрода лёг зноў і яшчэ доўга бачыў белыя сполахі й асьветленую імі постаць Швэндала, які нерухома стаяў, назіраючы за навакольлем. Нарэшце Фрода забыўся трывожным сном.
На пяты дзень яшчэ зранку пакінулі за сьпінамі апошнія балаціны ды зарасьці чароту, і мясцовасьць пакрысе зноў пачала ўзьнімацца. Далёка на ўсходзе бачылі ўжо зубрысты ланцуг пагоркаў. Найвышэйшы зь іх быў самы паўднёвы, крыху аддалены ад астатніх – амаль кучмісты ля вяршыні, гладкі й троху зроўнены наверсе.
– Вось яна – Наветраная строма, – сказаў Швэндал. – Стары Шлях, які мы пакінулі далёка праваруч, абмінае яе з поўдня й праходзіць непадалёк ад узножжаў. Напэўна, дабярэмся туды апоўдні, калі пашыбуем проста да яе. Лепей гэтак нам і зрабіць. Што праўда...
– Што? – перапытаў Фрода.
– Я ня ўпэўнены ў тым, што мы знойдзем там. I што знойдзе нас. Надта блізка да Шляху.