Quo concerne li profundore del aqua, yo ne comprende qualmen on posset capter saventie pri it in li immediat vicinitá del turbul.
Li «quarant brassades» deve relater solmen li parties del canal proxim al coste o de Moskoe o de Lofoden. Li profundore in li centre del Moskoe-strom deve esser incommesurabilmen plu grand; e null plu bon pruve de ti fact es necessi quam ti quel on posse obtener per jettar un regard obliqui in li abyss del turbul quande on trova se sur li max alt sómmit de Helseggen. Spectante de ti pic in li Phlegethon ululant ta in bass, yo ne posset retener me de subrider pri li simplicitá con quel li honest Jonas Ramus raconta, quam pri un cose desfacilmen credibil, li anecdotes pri li balenes e urses; nam, in fact, it semblat me quam cose self-evident que nave de linea mem li max grand possibil, arrivant in li region de ti ci mortal attraction vell posser resister ci tam poc quam un plumett resiste al uragan e vell dever desapparir in tut e strax.
Li provas por explicar ti ci phenomen — de queles quelcun, yo rememora, ha semblat me esser sufficent plausibil in letura — nu havet un aspecte tre different e tre poc satisfant. Li explication generalmen acceptet es ti que it, sam quam li altri tri micri turbules apu li Ferroe-insules, «ne have un altri cause quam li collision del undes ascendent e descendent secun li flut e reflut along un crest de roccas e riffes queles instretta li aquas in tant que ili precipita se in cataractes; e que, talmen, plu li maréa leva se, plu li cadida es profund e que li resultate natural de to es un turbul o virle, li prodigos suc de quel es sufficent conosset per max simplic experimentes.» Tel es li paroles del Encyclopaedia Britannica. Kircher e altres imagina que in li centre del canal de Maelstrom es un abyss penetrant li globe e finient in un cert region tre distant — un allusion al Golf de Bothnia esset fat un poc tro decisivmen in un casu. Ti ci opinion, insignificant in se self, esset ti a quel, spectante, mi imagination consentit max voluntarimen; e, mencionante it al guide, yo esset sat surprisat audiente le dir que, benque li opinion che li Norvegianos pri ti ci thema presc generalmen es un tal, it malgré to ne es li su. Quant al unesim idée, il confesset su íncapabilitá comprender it; e in to anc yo consentit con il — nam, benque convictiv sur li paper, it devenit totalmen íncomprensibil e absurd in medie del tonnerada del abyss.
«Nu vu ha videt bon li turbul,» dit li old mann, «e si vu vole repter detra ti ci rocc por venir sub li vent e por diminuer li fracass del aqua, yo va racontar vos un historie quel va convicter vos que yo deve saver quelccos pri li Moskoe-strom.»
Yo plazzat me quam il desirat, e il comensat:
«Yo self con mi du fratres, noi possedet un barca piscatori taclat quam scune de circa settant tonnes, in quel noi esset accustomat piscar inter li insules detra Moskoe, proxim a Vurrgh. Omni violent turbules del mar dá un bon piscagie si on fa it in témpor opportun e si on have li coragie audaciar it, ma ínter omni homes del coste de Lofoden, noi tri esset li sol qui ha practicat nor regulari mestiere ear al insules, quam yo dit vos. Li usual piscerias es mult plu infre vers li sud. Ta on posse capter pisces in omni hores, sin riscar tro mult, e pro to ti plazzes es preferet. Ma li plazzes selectet ta supra ínter li roccas dá ne solmen pisces de max fin sorte ma anc in plu grand abundantie, talmen que noi sovente ha captet in un sol die plu mult quam li timides in li mestiere posset collecter in un semane. In fact, noi ha fat de it un specie del speculation desesperat — li risc del vive remplazzat li labor, li coragie viceat li capital.
«Noi fe protecter nor barca in un micri bay sur li coste circa quin milies ad supra de ci; e it esset nor custom, in bell tempe, profitar del intervall de deciquin minutes por traversar li principal canal del Moskoe-strom, plu supra del fore, e poy jettar ancre alcú in proximitá de Otterholm o Sandflesen, u li virles ne es tam violent quam altriloc. Ta noi fe expectar approximativmen til li nov acalmie del aqua, secun nor evaluation, por retornar ad hem. Noi nequande ha aventurat nos in li expedition sin un stabilisat vente lateral por ear e venir — sin un tal quel dat nos securitá de ne extiñer se avan nor retorne — e noi rarmen ha errat in ti ci punctu. Du veces durant six annus noi esset fortiat star li tot nocte ye ancre in consecuentie de un total calmie, quo vermen es un rar casu just in nor region; e un altri vece noi devet restar sur plazze presc un tot seman, afamat til morte, pro un storm quel comensat sofflar in brev témpore pos nor arriva e quel rendit li canal tro stormos por traversar it. Ye ti occasion noi vell har esset drivat in li larg mare malgré omnicos, (nam li virles jettat nos ci e ta tam violentmen que in fine nor ancre devenit inclar e noi comensat drivar), si noi ne vell esset forportat in un de ti ínnumerabil travers-currentes queles forma se hodie ci e deman altriloc, e quel drivat nos sub li vent de Flimen, ú, per bon hasard, noi posset ancrar.
«Yo ne posse racontar vos ni li duantesim parte del desfacilitás queles noi incontrat ‘in ti pisc-grund’ — it es un mal region mem durant bon tempe — ma noi ha sempre savet escapar al Moskoe-strom self sin accident; sovente tamen li cordie montat me in li gurgul si noi esset un minute in avans o in retard coram li acalmie. Quelcveces li vent ne esset tam fort quam noi pensat in li momente del start e tande noi avansat minu rapidmen quam noi volet, proque li current rendit nor barca ínguvernabil. Mi fratre majori havet un filio de deciott annus e yo self havet du vigoros garsones. Ili vell har esset un grand assistentie in simil casus, sive in li usation del remes, sive poy in li piscada, ma, benque noi consentit riscar nor vives, noi ne havet li cordie lassar li yunes subear li dangere — nam, omnicos bon considerat, it esset un horribil dangere, to es pur veritá.
«It ha nu passat tri annus minu quelc dies quande evenit quo yo va racontar vos. It esset in li 10-m die de julí 18—, un die quel li homes de ti ci pais nequande va obliviar, — nam it esset un die in quel sofflat li max terribil uragan quel alquande venit del ciel; tamen, durant li tot matin e mem long ancor in li ante-midí noi havet un dulci e constant brise de sud-ost, durantque li sole lucet superbi, talmen que ni li max old marinero ínter nos ne posset previder quo ha arrivat.