valoras kam ita.
21
4ma Leciono
A 1. (Adjuntado)
La primitiva litero w konservesis nur en poka vorti: wato, westo, wiskio, wisto. Ol havas pronunco quale Angla w e similesas u. La litero w esas tre rara en altra lingui, en en Germana pronuncesas v.
Altre, ni trovas la sono di w, ma ne la aktuala litero
1. pos g en anguilo, guardo, guatar, guidar, sanguina;
2. pos q en quar [kwar], questiono, quankam, quanto;
3. kande u trovesas avan a, e, o od i en plurisilaba vorti.
La u ne recevas acentizo. Do, tenua [TENwa], manue [MANwe], linguo [LINGwo], revuo
[REVwo], portui [PORTwi].
A 15. General adjektivi
Exempli:
altra, cetera, ipsa, irga, kelka, multa, poka, nula, omna, plura, quala, quanta, sama, singla, tala,
anta, ula.D
L’adverbo relatanta altra o sama esas kam.
Exempli
o De altra homo kam vu me ne aceptas ta reprocho sen venjar me pro ta.
o Lua filio studias segun la sama metodo kam vu.
1. Ta general adjektivi formacas analoge la pronomo (komparez B 3, Noto 1), la formi
kun o od i kande li esas substantivigata. Do la formo kun o relatas nur ne ja determinata
objekto o tota frazo, nultempe determinata kozo od individuo.
2. Tala e quala, e same tanta e quanta esas korespondata vorti
Exempli
o Anke en tala kazi qualin vu momente rakontis, ta kuracisto ja ofte sanigis lua kuracati.
o Ne tante bruisez, infanti, nam la patro dormas.
o La letro di la frato kontenas kelko bona e vera; ma multo esas certe ne segun l’opioniono
di il ipsa.
o Singla fakto ne ja pruvas ke ta principo esas justa. Prenez tam multo kam vu volas!
A 16. Literelimino
Pro la belsoneso on povas eliminar
1. la d en ad, ed, od, kad precipue avan konsonanti;
2. la i en ita, iti, ica, ici precipue dop vokali;
3. la finalo a en l’artiklo e generale en omna adjektivi, prefere en la general adjektivi ed
en l’adjektivi kun sufixi ed avan vokali
4. la finalo u en ilu, elu, olu, onu, generale.
Ma on ne eliminez la literi se povus divenar miskompreno de to!
Exemplo
Quante la ago di mea vicineso plezas a vu? (On ne devas dicar l’ago pro konfundeso kun lago.)
A 17. Nerekta frazo (raportata parolado)
Sub nerekta frazo, on komprenas yeno: ula enunco o parolo quan ulu facis, komunikesas da
altru en dependanta frazo, ne en chefa frazo. On uzas en nerekta frazo la sama tempo e modo
quan la parolinto uzis dicante ol.
22
Exempli
o Il dicis ne savar quale on povos facar chanjo. (Rekta frazo: me ne savas quale on povos
facar chanjo.)
o La instruktisto dicis ke ni ludez kun vi (Il dicis: Ludez kun ili!)
o La kuzo opinionis ke ne esis posibla presavar l’adveno di la voyojisto. (La kuzo enuncis:
Ne esis posibla presavar.)
A 18. Derivo di la substantivo
De adjektivo: De ti, divenas segun cirkonstanci personala o kozala nocioni. La sama
substantivigita adjektivo povas signifikar eventuale individuo o nur nepersona, senviva
objekto. Nur la frazo montras qua nocionon on intencas. Cetere on havas kelk altra posibleso
por dicernar la persono de la kozo ed inverse. Ma la maxim multi havas ja definita senco, t.e.
la sequanta:
a. Personala substantivi: absento, adulto, adverso, avaro, bono, celibo, ciniko,
civito, demokrato, ebrio, egoisto, eklektiko, emerito, erotiko, fanatiko, fatuo, felico,
fianco, folo, forto, galanto, gurmando, hipokrito, indigeno, insolento, interno, intimo,
invalido, jaluzo, kanibalo, karo, katoliko, klasiko, klaudikanto, kleriko, koketo,
komiko, kompetento, kosmopolitano, kriplo, lunatiko, mediato, miopo, mistiko,
muto, naivo, nesano, nelibero, nericho, nesajo, neyuno, nigro, nobelo, nomado, novo,
orfano, ortodoxo, parento, patrioto, pesimisto, pio, potento, privato, profano, rebelo,
romantiko, sajo, sanguino, santo, sensualo, skeptiko, skolastiko, somnambulo, sovajo,
stoiko, strabo, stranjero, subalterno, surdo, suvereno, vandalo, vicino, vidvo, virgo,
virtuozo, yuno, yusto.
b. Kozala substantivi: bluo, dezerto, fosilo, infinito, integro, komplexo, konsonanto,
kontinuo, korelato, kurbo, liriko, mediato, orto, perspektivo, prezento, quadrato, rapido,
rekto, rondo, sengraso, singularo, sinonimo, skarlato, solo, superfluo, transverso,
uniformo, vakuo, varmo.
c. Animala substantivi: efemeri, femino, maskulo.
B 7. La nedefinita pronomo di la triesma persono en la singularo esas on (on = homo o
homi qui pro irga motivo ne nomesas plu precize).
Exempli
o On esperas ke il ganos le proceso.
o On interdiktis parolar pri ta disputDo.
B 1. ed A 4. (Adjuntajo)
Por povar dicernar eventuale la genro, on povas uzar vice la sengenra pronomo di la triesma
persono en pluralo li, la formi
• ili (maskula),
• eli (femina) o
• oli (neutra).
On povas uzar ta formi vice la simpla formo li se la frazo bezonas pluklarigeso per to,
ed oportas uzar li se povus divenar miskompreno kande on nur uzas l’ordinara formi.
23
Exempli
o On interdiktas ke siori e siorini samtempe vizitas la muzeo; ili povas vizitar ol mardie
e venerdie, ed eli merkurdie e saturdie.
o On vidas en l’agro viri e virini kun kavali. Semblas ke ili kontestas ad eli la yuro uzar
oli quale tiranimali. Ma segun mea opiniono eli esas justa; nam oli apartenas ad elia
mastro, ne ad ilia. Supozeble la disputo divenis de to ke elia mastro permisis ad ili uzar
oli, ma certe nur kande eli ja finis sua (elia) laboro.
A 4. e B 6. (Adjuntajo)
Tote same on povas indikar la genro di la objekto quan lua o lia relatas, do formacar segun
bezono: ilua, elua, olua, ilia, elia, olia.
Exempli