o Pro quo vu prenis elua sketili e ne vua? Redonez elua e prenez vua.
o Elua filio e la kuzino di vua mastrino intencas mariajar inter su. Elua evo esas triadek
yari, ed ilua duadek-e-du.
o Vu eroras sioro; nam la frato di la fiancino rakontis a me ke elua evo esas duadek-e-du
yari dum ke ilua esas ita evo quan vu atribuis ad el.
o Sioro R., siorino K. ed ilua (lia pozesas se la infanti di R. e K. esus menconata) infanti
esas mea heredanti. Ma pro ke elua infanto ja mortis, heredas anke ilua genitori.
C 7. Simpla tempi di la pasivo
Ti formacesas per la participio di la pasivo en prezento e la korespondanta formo (tempo)
di helpanta verbo.
Prezento: me esas laudata
Imperfekto:
vu esis laudata
Futuro:
il esos laudata
Kondicionalo:
el esus laudata
Imperativo ed Optativo:
esez laudata
Infinitivo di prezento:
esar laudata
Infinitivo di preterito:
esir laudata
Infinitivo di futuro:
esor laudata
D 3. Originala adverbi
Ti ne havas specala finalo.
Adverbi kun diversa senco (anke plurasenca): anke, ankore, apene, cirkum, extra, forsan,
mem, nur, preske, seque.
D 4. Tempala adverbi
1. Originala: ankore, apene, balde, hiere, ja, jus, kande, lor, morge, nun, ofte, olim, quik,
retro, sempre, seque, subite.
2. Derivita (videz D 1. de adjektivo): frue, future, prezente, tarde;
(videz D 2. de substantivo): matene, jorne, vespere, nokte, semane, monate, yare,
momente, komence, fine, printempe, somere, autune, vintre, sundie, mardie edc.
D 5. Lokala adverbi
1. Originala: hike, ibe, infre, retro, supre, ube.
2. Derivita (videz D 2. ): este, norde, sude, weste, dome, heme, rare, urbe, fine, komence.
24
E 11. di – havas yena senco: apartenar ad, propajo di.
Exempli
– Komenco di januaro
– formo di linguo
– stradi di (en, tra) urbo
– profito di (por, a) richi
– habitanti di (en) vilajo
– homi di (de) simila sociala situeso
– universitato di (en) nia urbo
– dialekto di Suabani
– chefurbo di Bavaria
– membri di societo
– profesoro di (pri) medicino
– paragrafo di (de, ek) lego
– la mezo di katedralo
– l’existo di ta animali
– rejo di (en) Persia
– kanti di (en) paco
– saporo di (de) la kastani
– fonto di la deskonkordo
– la semblo di bona puero
– standardo di klubo
– hemo di (por) amiko
– revuo di (da) sioro M.
Noto 3
1. Per la verbo esar on povas formacar frazi quale:
o Ta kastelo esas di mea avo, od
o ol esas proprajo di mea avo, od
o ol apartenas a mea avo.
2. Vice la genitivo di la personala pronomi on uzas plu bone la posedala pronomi, p.e.
o La domo di me (mea domo) stacas dextre.
o L’onklino di el (lua o elua onklino), mortis hiere.
o Vu trovos la vesti di ni (nia vesti) en l’armoro.
E 12. da – montras individuo od objekto (kozo, kauzo edc. qua igas, facas od efektigas ulo.
Pro to, on prefere trovas da en frazi kun pasiva senco.
Exempli
o profeto sendita da Deo
o kristiani persekutita da la Romani
o komto sequata da ilua servistaro
o poemi da ta poeto
o en la kombato da (de, di) la Angli
o la vizajo esas brunigita da la suno
o la kapo esas kovrita da (per) nigra chapelo
o la bruiso esas efektigata da veturi
25
Noto 5. Se dependanta frazo kun la partiklo ke substitucas da infinitivo, la originala subjekto
di ta frazo aceptas la prepoziciono da. La frazo recevas quaze pasiva senco kun verbo en
l’aktivo, por exemplo:
o La stranjero audis klamar lua nomo da telegramisto (il audis ke telegramisto klamas
lua nomo);
o Il ne lasas lua ofensar da libera parolo (il ne lasas ke libera parolo ofensas il);
o Il vidis durigar da la virino la marcho (il vidis ke la virino durigas la marcho).
G 9. (Adjuntajo) – igar:
Pro la sama kauzo, verbo kompozita per la sufixo igar, havas la objekto quan la
sufixo-verbo igar relatas, apud su kun la prepoziciono da. Nam omna verbo kun la sufixo igar substitucas dependata frazo.
Exempli
1. Beligar gardeno = igar ke gardeno esas (o divenas) bela.
2. Korektigar manuskripto = igar ke manuskripto esas korekta.
3. Amasigar oro = igar ke oro esas amaso.
4. Spozigar sioro = igar ke sioro esas spozo.
5. Desesperigar instruktiso = igar ke il desesperas.
6. Dormigar infanto = igar ke lu dormas.
Se l’originala verbo esas ja transitiva, e ne nur ita ma anke la sufixo-verbo igar havas
rekta komplemento (akuzativo), la rekta komplemento di la dependanta frazo restas anke
l’akuzativ-objekto di la chefa frazo (kun la kompozita verbo per igar) dum ke igarrecevas
olua rekta komplemento per la prepoziciono da.
Exempli
1. L’advokato savigis da la kliento la tempo = il igis ke la kliento savas la tempo.
2. Kelka laboristi suspektigis da la chefo la kasisto = li igis ke la chefo suspektas la kasisto.
Kelkafoye objekto mankas quan igar relatas. Se on nun partigas, l’un frazo en du, on devas
kompletigar la dependanta frazo per on quale subjekto.
Exempli
1. La oficisti pasis la barilo (do il ipsa pasis tra la barilo).
2. La oficisto pasigis la barilo = il igis ke irgu (on) pasis la barilo (do, ne il, ma altra homo
pasis la barilo).
3. La oficisto pasigis da la voyajanto la barilo = il igis ke la voyajanto pasis la barilo.
4. Il punisigis la furtinto = il igis ke on punisis la furtinto.
5. Il punisigis da l’oficistaro la furtinto = il igis ke l’oficistaro punisis la furtinto.
E 13. de – montras:
1. la departo, origino, deveno, derivo edc. tam lokale e tempale kam figurale.
Exempli
o dependar de propozi
o extraktar de l’europeana lingui
o rezultar de la kustumo
o separar su de la klubo
o distingar su en la suedana linguo
o havar profito de (per, ye) la uzufrukto
o abstenar de biro
o departar de la vidpunto
26
o de Berlin; de Anglia
o ekpulsar de lua domo
o mendikar de oficero
o lernar de (ek, per) la historio
o venar de la chaso
o querar de (ek) la kunveno
o falar de stulo
o salto de kavalo
o pendar de la plafono
o de quar semani esar malada
o de ta dio: heredar de Pavino
o la koloro desaparis de il
o dispensar de (ye, pri) ceremonio
o atakar de la dextra flanko
o esar kontento de (pri, pro, ye) irgu
2. la konteno, quanteso, plenigo o mezuro.