o Ombroza laubo rekte apud la bordo invitas onu (onu esas hike rekta komplemento
a la verbo) a repozar e meditar.
o La instruktisto dicis a la urbestro ke lua filio ( sua uzesas se esus la filio dil
instruktisto, do dil objekto en la relatata frazo) ne havas aparta inklineso a (por)
diligente lernar.
o Donacar felicigas plu multe kam recevar.
o En la exkurso ni amuzis ni ultre altro per koliar fragi.
o Demandar pardono pro eroro ne esas defekto di bone edukita homo.
o Ma flatar defekti di onu, me ne prizas (ta infinitivo kun olua objekto esas rekta
komplemento al verbo prizar}.
5. Infinitivo esas ofte komplemento ad ula vorto en la relatata frazo, do preske sempre
en la chefa frazo. Takaze la infinitivo uzesas sen prepoziciono. Ma on povas anke per
prepoziciono juntar la infinitivo por plu precize klarigar la frazo.
Infinitivo esas komplemento:
0. A verbo:
o Anke prezente la siorini ne ja sucesis tote liberigar su de ta kustumo.
o Il pretendas vidir me ante ok du en la palaco.
o Me permisas a me explikar a vu pro quo me agis tale e ne altre.
o Kande vu esos veninta apud la pordo, suficos poke frapar ita.
a. A substantivo:
o La skopo di nia Uniono unionar omna adheranti di nia idiomo esas
atingebla nur se omna Unionani penas explikar a ne-Unionani ke nur
potenta societo povos exercar sat granda influo a la guvernistaro por
venkar la diversa misjudiki pri nia ideo.
o Sklavi ne havis la yuro (di) laborar por lia intereso ma la devo (di) gardar
la intereso di lia patrono.
b. Ad adjektivo:
o La regimento esas pronta (por, ad) atakar l’adversi.
o Esas tre agreabla a ni audar ke nia vicini esis tre kurajoza (por) gastigar
dum ta nokto la desertinto.
1. Se infinitivo ne esas absolute bezonata komplemento a vorto en la chefa frazo, on
juntez la infinitivo per prepoziciono al frazo.
Exempli:
o Kelki opinionas ke onu ne povas juar la vivo sen drinkar alkoholaji.
o Quala rekompenson il povus recevar per akuzar ta homi?
o Me konocas nur un modo (di) venjar su en tala kazo; bastonagar tala kanalii.
o Vice vartar ankore poka tempo, il quik departis pos recevir ta informo.
51
A 21. (Adjuntajo) – Derivo di adverbo
2. De substantivo (videz D 2)
3. De prepozicioni:
antee, apude, avane, cise, cirkume, dope, dume, extere, fore, kontree, kune, pose,
proxime, sube, supere, trae, transe, ultree, vice.
Exempli:
o La depeshisto ja esis tante fore ke mea voco ne plus atingis ilu.
o Ni omni kune iris che il; ma ni ne renkontris il heme (en ilua hemo).
o Lor la situeso dil mobli esis yena: inter la du fenestri ibe avane esis la divano,
hike apud ica parieto la piano ed apude tableto kun muzikalaji, ed kontree apud
la parieto sen fenestri bufeto stacas.
o Supere en la triesma frazo ni explikis quale ta experimento exekutesas.
Noto 14. On uzas extere vice eke, interne vice ene.
Exempli:
o Extere il ne revelas iraco, ed ilua traiti esis tote tranquila, ma interne esis tote
altro.
o Acensez ta altajo! De supre vu vidos til profunde en la laterala valo en qua este
albergo esas tote proxime apud pinto di bosko. Ta esas vua dezirata skopo.
C 13. Participo dil pasivo
Same kam en la aktivo ni havas anke en la pasivo tri participi:
Prezento: am a ta
Pasinto: am i ta
Futuro: am o ta
A 18. (Adjuntajo) – Derivo di substantivo
3. De participo pasiva:
o Preske nur personala nocioni:
abonito, akuzato, alaktato, amato, amatino, arestato, citato, damnito, delegito,
deputito, edukato, erudito, favorato, favoratino, federito, interesato, invitato,
jubileato, kaptito, kastrito, komisito, kondamnito, konocato, kreito, kuracato,
maskito, operacito, paralizito, pensionato, proskribito, protektato, rafinito,
reformito, rekrutito, relegito, salariato, sendito, tutelato.
o Anke kozala nocioni:
kompozito, opozato, relatato.
C 14. Kompozita tempala formi dil pasivo
Quale la formi dil aktivo, tale la formi dil pasivo formacesas per la participo di pasintoe la
korespondanta tempala formo dil helpanta verbo:
Perfekto: me es as am ita
Plusquamperfekto: me es is am ita
Futuro dil pasinto: me es os am ita
Kondicionala dil pasinto: me es us am ita
52
C 15. Sintezala formi
La simpla tempi di pasivo povas abreviesar por juntar la helpanta verbo ( esar) a la radiko dil
chefa verbo. Do:
Prezento: me ames as vice
me
es as
amata
Imperfekto: me ames is vice
me
es is
amata
Futuro: me ames os vice
me
es os
amata
Kondicionalo: me ames us vice
me
es us
amata
Imperativo ed Optativo: me ames ez vice me es ez amata Infinitivo dil prezento: ames ar
vice
es ar
amata
Infinitivo dil futuro: ames or
vice
es or
amata
Infinitivo dil preterito: ames ir
vice es ir amata
C 16. Nevera reflektiva verbi dil naciona lingui
Diversa verbi qui en la nacionala lingui uzesas quale reflektivi, tradukesas sen la reflektiva
pronomo en nia idiomo, do ne uzesas quale reflektivi. Precipue ta reflektiva verbi dil
nacionala lingui tradukesas en Ido quale nereflektivi qui expresas automata, instintal ago.
De to rezultas ke granda parto de tala verbi esas netransitiva, e ke lia objekto recevas ula
prepoziciono quale pro, pri, ad edc. Tamen kelki de ta verbi povas esar anke transitiva en Ido.
Ta nevere reflektiva verbi tradukesas en Ido per primitiva verbi (ofte en germana, franca ed
altra europala lingui):
afektacar, angorar (pro, pri), audacar, augmentar, balnar, baraktar (pro), chagrenar
(pro, pri), chanjar, decar, decidar, duelar, ecelar (pri), entuziasmar (pri), enuncar, erorar
(pri), esforcar (pri, ad), eventar, expansar, fantaziar, flexar, hororar (pri, pro), iluzionar,