o Konstruktar ye (per) komuna spensi.
o Haltar sur (ye) la somito.
o Sur (ye) singla latero.
o Esperar en (ye) ulo.
o Publikar en (ye) poka exempleri.
o Yen esas la uzado di plu apta prepoziciono.
o Provizar per nutrivi.
o Plenigar krucho de aquo.
o Esar digna de vu.
o Rekonocar per la rompo dil pano.
o Vestizita segun germana modo.
o Turnar su ad omna lateri.
o Konsolar per la vorti.
o Falar sur la vizajo.
o Prizentar la manuo por la decenso ek la charo.
o Reprezento por la honoro dil imperiestro.
o Drinkar por la saneso dil fianco.
o Eventi remarkinda segun ta tempo.
o Nivas per granda floki.
F 13. (Adjuntajo) – Kompozita konjunciono
2. Per adverbi:
jus kande, precize kande, omnafoye kande, quik kande, ma kande, tamen kande, nur
se (se nur), quale se, e mem se, tam [bela] kam se, ecepte ke, kondicione se, konsidere
(konsiderante) ke, quante ke, supoze (supozite) ke, tale ke, tante ke, time ke, tam [ofte]
kam, ja pro ke, nur pro ke.
Exempli:
1. Jus kande me livis ke nia vicino, la merceristo, akre disputis pri politiko. Ka vu
ne savas ke to eventas omnafoye kande il drinkas plu granda quanto de biero
kam il povas suportar? Cetere nia kameradi provokas intence tala disputo quik
kande li perceptas ke la merceristo esas poke ebria. Lor nia generale flegmoza
vicino zeloze diskutas quale se il esus kandidato por la parlamento.
2. Konsiderante (konsidere) ke tala doto plu multe valoras kam kelka mili de franki,
il ne hezitos spozinigar el supozite (supoze) ke elua tutelanto permisas to; nam
el esas nur duadekyara.
3. Segun quante esos posibla, e grava eventi ne impedos me, me departos saturdie
72
vespere ja pro ke me efektive esas gaya povar nun fine facar la voyajo, ja de
longe dezirata.
1.
4. Tam longe kam ita imperiestro regnas, revoluciono ne esos timebla precipue
pro ke omna partii multe amas e honorizas ilu. Ma kande il fine esos mortinta,
revoluciono esos evitebla nur kondicione ke ilua sucedanto facos sat grava
koncesi a la diversa partii.
5. Lastafoye on vidis sur la vitri dil paviliono sur la regoplaco glacioflori tam belega
kam se eminenta artisto esus designinta li.
6. Time ke il esos punisata la lernanto ne iris adheme. (La lernanto ne iris adheme
pro ke il timis ke il esos punisata.)
7. Casomere grelis multe ed ofte en granda peci tale ke preske la tota semajo
perisigesis. E mem se kelko itere prosperis, ito perisis pro la longe duranta
varmegeso e sikeso.
G 30. -atra – montras simileso.
Radiko
a. Substantivo:
arboratra, azuratra, barbaratra, fablatra, fairatra, featra, feltatra, fuligatra, gasatra,
gluatra, kaosatra, kartilagatra, kazeatra, kimeratra, kolosatra, konatra, konkatra,
kotonatra, kropatra, laktatra, lanatra, lanugatra, marmoratra, marshatra, membranatra,
metalatra, miraklatra, misteriatra, monstratra, nubatra, oleatra, paplatra, pastatra,
pechatra, prismatra, problematra, prozatra, pulvatra, rondatra, rozatra, satinatra,
satiratra, sferatra, silicatra, silkatra, simbolatra, simiatra, sistematra, skematra,
skistatra, sklavatra, someratra, spiralatra, sponjatra, substancatra, torentatra, ulceratra,
utopiatra, vitratra.
b. Adjektivo:
ajilatra, akratra, akutatra, basatra, bitratra, bluatra, bonatra, brunatra, cheratra,
diafanatra, dikatra, dinatra, dolcatra, drolatra, facilatra, flavatra, fidelatra, fruatra,
glatatra, grasatra, humidatra, kalvatra, larjatra, lautatra, liberatra, malatra, mezatra,
molatra, netatra, novatra, oldatra, plenatra, redatra, rektatra, sikatra, solenatra,
stretatra, tristatra, varmatra, verdatra, yunatra
G 31. -ismo – montras skolo, sistemo, partio.
Por montrar adheranti di tal ideo, on uzas la sufixo -isto, ecepte se la radiko ipsa havas ja ta
senco (p.e. katolika).
Radiko
a. Substantivo:
alkoholismo, anarkismo, banditismo, barbarismo, bramanismo, deismo, dualismo,
empirikismo, fetishismo, framasonismo, galvanismo, kalvinismo, kapitalismo,
luterismo, mohamedismo, mesialismo, monarkismo, optimismo, papismo, patronismo,
pragmatismo, protestantismo, prozelitismo, puritanismo, radikalismo, simbolismo,
skolastikismo, spiritismo.
b. Adjektivo:
absolutismo, feminismo, humanismo, katolikismo, klerikismo, komunismo,
kosmopolitismo, liberalismo, mistikismo, mutualismo, okultismo, partikularismo,
patriotismo, probablismo, realismo, romantikismo, skeptikismo, stoikismo, utilismo.
c. Verbo:
determinismo, manjismo, vejetarismo.
G 32. -uyo – montras kontenanto, kontenilo, buxo o simila kozo en qua, ul objekto kustumale
esas o jacas.
73
Radiko
a. Substantivo:
abeluyo, axuyo, bonbonuyo, fairuyo, flechuyo, floruyo, inkuyo, juveluyo, kartochuyo,
kayeruyo, kremuyo, mustarduyo, ovuyo, paperuyo, saluyo, saucuyo, sigaruyo,
sigaretuyo, sukruyo, tabakuyo, teuyo.
b. Verbo:
balnuyo, manjuyo, petrisuyo, pistuyo.
G 33. -iero – montras:
1. Objekto qua portas o tenas la kozo expresita per la radiko, do objekto en qua esas parte
insertata o enpulsata.
Radiko nur substantivo:
kandeliero, plumiero, sigariero, sigaretiero.
2. Arboro, arbusto o planto qua produktas la respektiva frukto.
Radiko nur substantivo:
frambiero, karubiero, kotoniero, nuxiero, persikiero, piriero, pomiero.
G 34. mi- – havas la senco di duima, do ol montras anke la parenteso di unesma grado qua
rezultas de duesma mariajo.
Radiko de omna vortospeci:
miblinda, micento, midekeduo, miebria, miedukita, miesvaninta, mifrato, mifratino, mihoro,
miklozar, mimatura, mimortinta, miparolar, mipatro, mipatrino, misfero, mivoce.
G 35. bo- – montras parenteso per mariajo.
Radiko nur substantivo:
bofilio, bofrato, bofratino, bogenitori, bopatro, bopatrino.
Exerco 11
1. La maxim multi opinionas ke ni, abolisante la puniso per bastono (bastonpuniso) atingis
plu alta grado di civilizeso (od: per abolisar la puniso, od: per aboliso dila puniso}.
Ke to ya esas absolute avantajo en omna stati, ton onu ne povas simple asertar. Ma
omnakaze esis granda kruelajo ke on ofte bastonagis la kriminozi til mimortigo.
2. Apene la famoza pianistino, enirante la logio, esis vidinta la multa, ya cent lorneti,
direktita ad elua vizajo, kande el quik retretis.
3. Pos recevir tal expliki (od: recevinte tal expliki), la siori foriris, tote shamoza e
respektoza, pos demandir pardono.
4. Dum ke la plu olda gasti, siori e siorini, sideskis, babilante inter su pri omna posibla
kozi, le plu yuna komencis dansar segun la gaya melodio di valso, ludita maestratre
sur piano.
5. Genuflexite la virino, surprizita per ta bonege pozita questioni, falis sur la sulo ye elua
vizajo, e konfesis omno.
6. Infanti di familio qui omni naskis de la sama genitori, esas inter su frati e fratini; ma