-nu-ci-o-za, pe-ri-o-do, gla-vi-e-ro, ka-ye-ru-yo, klo-a-ko, no-ta-ri-e-so, reu-ma-tis-mo-za,
ne-per-fek-ta, in-sul-tan-ta, ka-rak-te-ri-zi-va, kom-pen-so, kon-tin-gen-to, cha-gre-ni-gar,
kon-glo-me-ra-to, pen-si-o-nar, bom-bar-dar, de-part-men-to, dik-ta-to-ro, ex-pan-sar, kon-
flik-tar, kon-ster-no, ma-nu-skrip-to, mo-ske-o, per-spek-ti-vo, pro-to-plas-mo, pro-te-stan-
ta, pa-tri-mo-n-i-o, pa-ra-fra-zo, pro-ble-mo, kon-struk-tar, es-ka-dro-no, a-stro-lo-go, cir
-kum-fle-xo.
A 4. Genro
Ne existas ula gramatikala genro, nur naturala sexuo.
1. Vorti qui signifikas kozi, agi o simila objekti, havas la genro neutra.
2. Relate vorti qui signifikas individuo, sive homo sive animalo, on povas segun bezono
dicernar du genri, la maskula e la femina, konforme la naturala sexuo. Sufixi uzebla
esis -in- por femina ed -ul- por maskula.
3. Ma on povas abstenar montrar la sexuo di ta individuo; takaze la genro di ta nocioni
esas nedefinita relate gramatikala genro.
A 5. Artiklo
1. Existas tri definita artikli.
a. Unesme, maxim ofte on uzas la. Ol esas nevarianta e ne chanjas por singulara,
plurala, maskula, femina od neutra.
b. Duesme, se pluralo ne montresas per irga moyeno, on uzas le, p.e. le X e le Y, le
Borgia, le «Yes» es le «No».
c. Triesme, por uzar adjektivo sen substantivo por indikar qualeso, on uzas lo,
p.e. lo bona, lo vera, lo blanka. Anke on povas uzar lo quale pronomo qua
referas a la kontenajo di frazo, ma ne kozo, p.e. Prenez ica pomo, me volas lo.
(Lo referas a «prenez», ne «pomo»
2. Nedefinita artiklo ne existas en Ido. On kredas ke la vorto ipsa suficas. Tamen on
povas uzar un se la quanteso esas importanta.
A 6. Substantivo
1. Omna substantivo havas en singularo la finalo o.
En pluralo la finalo esas i.
2. Ido havas teorie nur un kazo qua montras specala finalo nome la nominativo; nam
l’akuzativo, la rekta komplemento di la verbo, bezonas generale nula altra finalo.
3. Or plura altra lingui dicernas 4 kazi di la deklino rispektive adminime savas dicernar;
ni citas la genitivo qua karakterizesas per prepozo di la prepoziciono di. La dativo
montresas per la prepoziciono ad (od a).
2
Do yen la tota deklino di substantivo:
Singularo
Pluralo
Nominativo
patro
la patro
patri
la patri
Genitivo
di patro
di la patro
di patri
di la patri
Dativo
a patro
a la patro
a patri
a la patri
Akuzativo
patro
la patro
patri
patri
A 7. Adjektivo
1. Omna adjektivo havas la finalo a.
2. Ol ne varias, p.e. di bona amiko, a la verda arbori.
3. Pro ke la pozeso di la adjektivo esas variebla che diversa lingui, Ido kustume pozas kurta
adjektivi avan la substantivo ma longa adjektivi dope, p.e. povra puero; puero
inteligenta. Tamen ta regulo ne esas rigoroza postulo.
B 1. Personala pronomo
La vorto persono esas takaze termino por nomizar la kazo di la verbo. Do ni havas:
1ma persono di singularo: me
di pluralo: ni
2ma persono di singularo: vu o tu
di pluralo: vi
3ma persono di singularo: me
di pluralo: li
Tre utila pronomo esas lu qua on povas uzar vice il od el, specale se la genro esas nekonocata o sensignifika.
On uzas tu tre rare e nur en konverso kun familiara personi. La kazi di pronomi esas la sama
kam substantivi, t.e. per prepozicioni di ed ad (o a).
C 1. Verbo
Infinitivo
Existas tri finali, por prezento, pasinta, e futuro.
Finalo di la prezento: ar
Finalo di la pasinta:
ir
Finalo di la futuro:
or
Simpla tempi
Itere ni uzas la sama vokali por tempo.
Finalo di la prezento: as
Finalo di la pasinta: is
Finalo di la futuro:
os
La verbo esas nechanjebla relate omna tri personi di la singularo e pluralo,
p.e. me lernas, vu lernis, el lernos, ni lernas, vi lernis, li lernos.
E. Prepozicioni
a. La prepozicioni havas la dependanta objekto dop su e senecepte kun nominativo.
b. Omna prepozicioni (ecepte ye) havas tote preciza, fixa signifiko.
c. Ma on povas kelkafoye selektar inter la prepozicioni qui esas uzenda; nam kelki de
li esas parenta. Do l’un prepoziciono povas segun cirkonstanci substitucar l’altra; la
senco di la frazo esas ya modifikata ma kelkafoye preske neperceptebla.
d. Omna prepozicioni povas uzesar anke en frazi kun figurala senco se la logiko permisas
ito.
3
Ni nun montras la uzado di diversa prepozicioni.
E 1. segun – referas
1. irga kozo o persono qua justigas ulu tale agar o procedar, respektive trakteso.
Exempli
o Segun bezono uzar.
o Segun opiniono di la ortodoxi.
o Tarifo segun la cirkonstanci.
o Segun la statuti.
o Konocar segun deskripto.
o Segun anciena superstico.
o Agar segun la proverbo.
o Sucesar segun deziro.
o Punisar segun merito.
o Frizar segun la anciena modo.
o Segun l’enunco di la kuracisto.
2. la sinso di lineo o rektajo di irga kozo o loko.
Exempli
o Sendar segun (per) la rekta marvoyo.
o La domi segun la trancheo.
o Promenar segun la bordo di la lago.
E 2. malgre – esas ulagrade la kontreajo di «segun» e referas ofte ulo qua esas
konvenanta o kapabla interdiktar. Se «segun» alegas positiva argumento o suceso,
«malgre» alegas negativa.
Exempli
o Posedar perfekta saneso malgre granda evo.
o Malgre la granda risko konstruktar nova domi.
E 3. por – ligas nociono qua esas konvenanta, oportuna, anke nur relatanta ad altro, kun
ita nociono (ad, di, pri, pro, ye).
Exempli
o Laborar por (pro) l’infanti.
o Skribar por la discipuli.
o Pledar por abstenismo.
o Voyajar por la komerco.
o Konvenar por (ad) il.
o Regretar por (pro) el.
o Suplikar o pregar Deo por (pri) helpo.
o Luktar por (pri), pro) nia linguo.
o Esforcar por (pri) l’evoluciono.
o Surogato por (di) kafeo.
o Tarifo por (di) letri.
o Afrankpreco por postkarti.