bezonas preiranta artiklo definita, quale on ofte trovas che Franca.
Exempli
o Me prestas a vu mea libri, donez a me vua!
o Mea frato kun lua amiko e lua (di’l amiko) infanti esas en la gardeno.
o Mea frato kun lua amiko e sua (di mea frato) infanti.
o Vua avino amas la nepoti di mea avino plu multe kam sua.
o La instruktisto dicis a la patro ke il punisas sua (di l’instrukto) infanti, ne lua (di la
patro).
15
C 6. Reflektiva verbi
Ta verbi di qua l’ago relatas la propra subjekto, nomizesas reflektiva verbi. Le plu frequa esas:
o Abandonar su a pasiono
o lavar su per sponjo
o adosar su a muro
o levar su de lito
o akomodar su a la cirkonstanci
o liberigar su de adverso
o arogar a su ganar la pario
o montrar su mala
o babilar inter su pri la fatalo
o nocar su ipsa
o batar su la pektoro
o nomizar su equilibristo
o dedikar su a studiado
o nutrar su per rizo
o defensar su kontre enemiki
o obligar su facar ulo
o distingar su de l’altri
o organizar su por propagar
o envolvar su en elua mantelo
o permisar a su questiono
o exkuzar su pri mala ago
o precipitar su de la rokajo
o expozar su a danjero
o preparar su lernar
o gardar su revokar
o prizentar su a la direktisto
o flatar su ipsa
o prontigar su departar
o gratular su pro suceso
o proximigar su ad urbo
o insinuar su che sioro
o provisar su ye nutraji
o inklinar su devote
o restorar su per vino
o judikar su bela
o retenar su diskutar
o konfidar su a guidisto
o sentar su kulpoza
o konsakrar su ad entraprezo
o separar su de klubo
o konsolar su per la fakto
o sidigar su a stulo
o kushar su por domar
o venjar su pro insulto
o lasar su tushar
o vestizar su sorgeme
o laudar su pro audaceso
o vidar su en spegulo
D 2. Adverbo derivita de substantivo
Tala adverbi montras ne nur la manieri di agar, ma anke altra relati. Vice l’adverbo povas
formacesar prepozicionala expresuro; do ta adverbo, per un vorto, korespondas a prepoziciono
+ substantivo. Ta qualeson ni nomizas remplasajo di la prepoziciono.
Exempli
o Amase (en o ye amaso) venar
o ensemble (en o quale ensemblo) ludar
o exkluze (quale, kun) la poemi
o exemple (quale, ye) mencionar
o fine (ye) adportar
o force (per, kun) duktar
o geste (kun, ye) disputar
o inkluze (quale, kun, sub, ye) telegrami
o inkognite (sub, ye) voyajar
o interseque (kun, en, ye) departar
o itere (quale, kun, per) pregar
o komence (ye) dorlotar
o nokte (dum, en, ye la nokte) venis la furtanto
E 7. ante – relatas nur tempo od evento qua preiras altro.
Exempli
o Ante tri monati
o ante poka tempo
o ante la kongreso
o ante la fugo
16
o ante la levo di la suno
E 8. pos – relatas nur tempo od evento qua posiras altro.
Exempli
o Pos tri dii
o pos sat longa tempo
o pos dineo
o pos la morto
E 9. ad (o a avan konsonanto) – montras nur direkto (por).
Exempli
1. Lokale:
o departar a Francia
o sendar a norto
o acensar a monto
o kavalkar a chaso
o voyo a la teatro
o letri a stranjera lando
o ligar ad arboro
o irar a lago
2. Figurale:
o duktar a la skopo
o konvertar a la kristana kredo
o granda joyo a (por) me
o esar indulgema ad (por, kontre) servisto
o agrabla a (por) onklino
o pretendar a su la tota amaso
o puniso a (por) infamemo
o pensar a tristeso
o afeciono a (por) lua mastro
o edukilo a (por, di) mento ed anmo
E 10. en – quo esas interne di ulo.
Exempli
1. Lokale:
o docar en (ye) universitato
o raportar en (per) la sequonta numero
o adresi en jurnalo
o cirkular en (tra) l’urbo
o lojar en la vicinajo
o pluv-arko en estala firmamento
o en (sur) la ruro
o advenar en (che) hotelo
o celar en la domo
o vehar en (per, sur) veturo
o prenar en (per) manuo
17
o sonar en l’oreli
2. Tempale:
o parolar en (dum) la debato
o en (dum) voyaji en la exterlando
o expektar en (ye, pos) du semani
o en (dum) la krepuskala lumo
o la progreso en (dum) la lasta yaro
o en la fino di la yarcento
o jermifar en (dum) la monato aprilo
o furtar en (dum) la nokto (o furtar nokte)
o en (pos) momento (o momente)
3. Figurale:
o perfektigar su en (relate, pri) linguo
o en (kun, sub) plena prospero
o pensar en linguo patrala
o en (sub) la plena lumo di la publikeso
o la konvinkeso en (di) me
o redaktita en angla linguo
o joyar en su kordio
o habitar en (sub, kun) paco
o privata kontrato en (kun, sub) valida formo
o helpar ulu en (pri) ditreso
o kaptar en (per) sua propra paroli
o egalesar en (relate, pri, per) tota detali
o kanto en (de, ek) versi
o en quanta grado (quantagrade)
o en (sub) ita cirkonstanci
o esar en situeso
o kredar en (ad) ita doktrino
F 6. od (od o avan konsonanto) – juntas vorti o frazi quale ed. Dum ke ed juntas objekti qui apartenas l’un ad altro, od adjuntas objekti inter qui on povas selektar. (Videz anke F2 ed.)
Exempli
o Kad il preferas la granda o mola oranji?
o El savas certe la franca, (o) germana, (od) angla, (o) la lingua internaciona.
(Kun la konjunciono od el savas nur un ek la lingui, ma sen od el savas omna quar
lingui.) Ka vu vizitis la kuzo en Berlin, o (ka) vua kozo vizitos vu hike?
F 7. quankam (parenta: malgre ke) – introduktas dependanta frazo qua montras kauzo,
argumento o motivo en negativo sencom, do ne valoranta o suficanta por ula vorto en la
chefa frazo. (Komparez E 2. malgre.)
18
F 8. tamen (parenta: malgre) – havas la sama senco e signifiko kam quankam ma tamen ne
povas introduktar dependanta frazo. La konjunciono tamen ofte uzesas en la chefa frazo
quale korespondivo di quankam por plu forte acentizar la expresita ideo.
Exempli
o Quankam la butikisto havis sat grava motivo por ne komprar ta frukti, l’agento tamen
sucesis persuadar il ke il itere kompris li.
o La koquistino recevis reprochi de sua mastino quankam la gasti esis kontenta pri la
dineo.
o La mariajo di elua filiino esas granda joyo a la matro, e ca tamen ploris quankam el
savas ke sua filiino esas felica.
F 9. ma – montras speco de kontrajo o kontrasto ad ula ideo, ed esas poke parenta a tamen.