Tiu ĉi estis sprita kaj sole korekta respondo al nia demando. La trian de novembro 1936 okazos la elektado de usona prezidanto kaj do usonanoj opinias, ke nur tiam klariĝos vojo, laŭ kiu iros Usono.
Poste la kunvenestro donis parolon al bonstatura viro prezentita kiel kolonelo. Li senprokraste ekparolis mokeme rigardante la alvenintojn.
— Mia afero, — diris li, estas luigado de "Medisona Skvara Ĝardeno" al ĉiuj dezirantoj. Kaj ĉio nun okazanta en la mondo donas al mi profiton. Se komunistoj aranĝas mitingon kontraŭ Hitler, — mi luigas la arenon al ili. Se adeptoj de Hitler aranĝas mitingon kontraŭ komunistoj, — mi luigas ĝin al ili. En mia halego hodiaŭ demokratoj malbenas respublikistojn kaj morgaŭ respublikistoj pruvos de sama tribuno, ke sinjoro Rusvelt (NB. Roosevelt, Franklin Delano, tiama usona prezidanto) estas bolŝeviko kaj kondukas Usonon al anarkio.
Mia areno estas luigebla por ĉiuj kaj tio estas mia afero. Sed mi tamen havas propran opinion.
Antaŭnelonge advokatoj de Bruno Haŭptmann mortiginta fileton de Lindberg (NB. Lindbergh, Charles, usona aviadisto realiginta unue senalteriĝan transflugon de Nov-Jorko ĝis Parizo en 1927 dum 33 kaj duono horoj) volis lui la arenon por agiti por indulgo al Haŭptmann. Tiun peton mi rifuzis. Sed ĉiuj aliaj estas bonvenaj. Pagu monon kaj okupu lokojn, kaj ne gravas, kiu vi estas: bolŝeviko, anarkiisto, reakciulo, baptisto — pri tio mi ne interesiĝas.
Fininte paroladon, la aŭdaca kolonelo eksidiĝis sur sian seĝon kaj retrinkadis sian kafon.
En “Medisona Skvara Ĝardeno”, en tiu ĉi “halego por ĉiuj”, laŭ vortoj de l' kolonelo, ni spektis grandan matĉon inter eksa monda ĉampiono, italo Karnera (Carnera, Primo) kaj germana boksisto, ne plej bona, sed unuagrada.
La areno de “Medisona Skvara Ĝardeno” ne estas ronda, kiel la kutima cirka, sed longforma, rektangula. Ĉirkaŭ rektangulo sur krudaj deklivoj situas seĝaro kaj jam ĝis komenco de l' matĉo ni observis imponan vidaĵon — tutajn dudek kvin mil sidlokojn malplenajn. Okaze de l' matĉo seĝojn oni aldonis kaj starigis ilin sur la arenon, apud alta ringo, kiu estis helege lumigita.
Akraj krioj de kolportistoj kun blankaj ĉapoj disvastiĝis interne de la grandega konstruaĵo. Ili ofertis salitajn nuksetojn kaj biskvitojn, maĉgumojn kaj boteletojn kun viskio. Ĝenerale usonanoj ŝatas remaĉadi multon: maĉgumon, dolĉaĵojn, pintojn de cigaroj k.a. Ties makzeloj permanente moviĝas kaj klakas.
Karnera kaj lia rivalo trafis antaŭlastan paron. Sub surdigantaj aklamoj Karnera venis sur la ringon kaj ĉirkaŭrigardis per sia severa-konfuzita rigardo, kiun kutime havas tre altaj kaj fortaj homoj. Li kvazaŭ timis ion aŭ iun dispremi, rompi, kripligi.
En lia patrolando, en Italio, oni preferas nomi lin “il gigante” (giganto) pro lia staturo (NB. 197 cm, 117 kg) kaj tre longaj brakoj. Se li estus konduktoro de iu moskva tramo, li povus senbare preni pagmonon de pasaĝeroj troviĝantaj en kontraŭa flanko. La giganto forĵetis buntan mantelon kaj iĝis videbla lia sengrasa, bela korpo simila al iu ne ĝisfine konstruita gotika templo.
Lia rivalo estis solida, mezaltkreska germano kun blankaj haroj. Eksonis signalo kaj sekundantoj forlasis la ringon. Karnera trankvile komencis bati la germanon. Eĉ ne bati, sed kvazaŭ draŝi. Ja kamparano Karnera faris kutiman por li laboron. Liaj longaj brakoj alterne moviĝis, ofte ne atingante celon, sed kiam ili frapis korpon de la germano, tiam novjorka publiko ekkriegis: “Karnera! Bu-u!”.
Neegaleco de l' konkurantoj estis tute videbla: Karnera estis multe pli alta kaj pli peza ol la germano.
Tamen spektantoj rekriis emocie, kvazaŭ rezulto estis malklara. Ĝenerale usonanoj preferas krii kaj eĉ iufoje ŝajnas, ke ili alvenas ne spekti bokson aŭ futbalon, sed sole krii. Dum la tuta matĉo daŭris muĝo. Se io ne plaĉis al spektantoj aŭ ili opiniis, ke unu el boksistoj malplenumas regulojn, neglekte pungobatas aŭ malkuraĝas, tiam ili kune komencis muĝi: “Bu-u-u! Bu-u-u!” transformiĝante je aro de simpatiaj bizonoj en feltaj ĉapeloj. Krom tio, spektantoj per sia kriego entuziasmigis konkurantojn. Dum tri kaj duono rundoj de bokso inter Karnera kaj la germano ili fordonis tiom da energio, realigis tiom da moviĝoj, ke, se ĉion ĉi oni povus utiligi, do eble konstruis sesetaĝan domon kun ebena tegmento kaj kafejo en la unua etaĝo.
La trian rundon la germano finis jam preskaŭ blindigita. Lia okulo estis grave difektita. Iom poste li subite eksvingis brakojn, kiel fiaskinta kartludanto, forlasis la ringon kaj rifuzis boksi plu.
Terura “Bu-u-u! Bu-u-u!” ektondris ĉie. Tio ĉi estis tute malaprobinda ago — forlaso de la ringo. Malgajnintajn boksistojn necesas forporti, ja pro tio spektantoj pagas monon. Sed la germano supozeble imagis, ke baldaŭ li estos nokaŭtita kaj do decidis ĉesigi la matĉon.
Spektantaro indignis ĝis kiam la malfeliĉa boksisto ne malaperis post kurtenoj. Tiu indigno pri konduto de l' germano eĉ iom malpliigis aklamojn al la venkinto. La giganto suprenlevis siajn kunpremitajn brakojn, poste li surmetis sian luksan, silkan mantelon, plonĝis sub ŝnuregoj kaj malrapide ekmoviĝis al vestejo per paŝmaniero de olda, laborema ĉevalo revenanta ĉevalstalon, por enigi sian longan muzelon en sakon kun aveno.
Lasta paro de boksistoj ne estis interesa. Baldaŭ ni kune kun ĉiuj forlasis la arenon. Ĉe elirejo kolportistoj jam vendis vesperajn ĵurnalojn “Ĉiutagaj Novaĵoj” (Daily News) kaj “Ĉiutaga Spegulo” (Daily Mirror) prezentantajn sur la unuaj paĝoj grandlitere informon pri tio, ke Karnera dum la kvara rundo superis sian rivalon. De post tiu minuto, kiam okazis la venko, ĝis kiam ni aĉetis la ĵurnalon, pasis ne pli ol duonhoro.
En la nokta ĉielo lumis elektra skribaĵo “Ĝek Dempsi” (Jack Dempsey). Granda boksa ĉampiono, fininte sian karieron kiel sportisto, establis apude de “Medisona Skvara Ĝardeno” restoracion kaj drinkejon, kiujn preferas viziti sportaj zelotoj. Certe, neniu usonano riproĉos s-ron Dempsi pri ŝanĝo de lia profesio. Li perlaboras monon kaj okupiĝas pri siaj aferoj. Ja ne gravas, kiamaniere li profitas! Tiu mono estas pli bona, kiu estas multa!
Bokson oni rajtas ŝati aŭ ne ŝati. Tio estas privata opinio de ĉiu homo. Sed bokso tamen estas sporto malfacila, povas esti eĉ nenecesa, sed finfine ĝi estas sporto. Koncerne de usona lukto necesas diri, ke vidaĵo estas tute nesporta, kvankam rimarkinda.
Ni rigardis tiun ĉi lukton en “Medisona Skvara Ĝardeno”.
Laŭ reguloj de l' usona lukto… Cetere, por kio paroli pri la reguloj, se ĝia unikeco estas ĝuste tio, ke ekzistas neniuj reguloj? Oni povas lukti ĉieclass="underline" elrompadi brakojn de rivalo, enigi fingrojn en lian buŝon por disŝiri ĝin, kiam la konkuranto provas formordi la fingrojn, tiradi harojn kaj orelojn, simple bati, gratvundi vizaĝon per ungoj, sufoki premante kolon — ĉion oni rajtas fari. Tiu ĉi lukto nomiĝas “wrestling” kaj kaŭzas sinceran intereson de spektantoj.
Luktistoj baraktadas sur ringo unu super la alia ĉirkaŭ dek minutojn, ploras pro doloro kaj kolero, nazosiblas, forkraĉas, akutkrias kaj ĝenerale kondutas naŭze kaj abomene kiel pekuloj en infero.
Abomeno kreskas plu, kiam post duonhoro iĝas komprenebla stulta trompo, kiun efektivigas la luktantoj, ja ĉi tie forestas eĉ simpla, surstrata pugnobatalo inter du ebriaj huliganoj. Se iu fortegulo efektive dezirus rompi brakon de rivalo, tion li atingus nepre. Rigardinte “wrestling”-on, kiam okazis plej severaj agoj de konkurantoj, ni vidis neniujn vundojn. Sed usonanoj ŝatas tiun ĉi iluzion kiel infanoj kaj kvazaŭ mortas pro ekstazo.
Tamen ne eblas kompari tiun ĉi vulgaran vidaĵon kun konkurado de vakeroj! Sur la sama rektangula areno, kiun profanis “wrestling”-o, ni spektis “rodeon” — rajdkonkurson de paŝtistoj alvenintaj el Okcidento.
Ĉi-foje forestis ringo kaj kromaj seĝoj. Pura sablo plenigis tutan supraĵon de l' areno. Sur tribuno sidis muzikistoj kaj plenforte blovis en siajn blovinstrumentojn.