— Jes, jes, sinjoroj, — ekbalbutis s-ro Adams, — ho, ne! Ankoraŭ nenio estas certa.
— Kial, nenio estas certa? Nun estas la kvara post tagmezo kaj do al la oka ni atingos Ĉikagon.
— Eble atingos, eble ne. Jes, jes, sinjoroj, serioze… Nenio estas certa. Ho, ne!
— Tamen, kio kapablas embarasi nian venon en Ĉikagon je la oka?
— Ne, ne, tiel ne eblas paroli. Estus stulte tiel opinii. Vi tion ne komprenas. Jes, jes, sinjoroj.
Male pri monda politiko li parolis tre volonte kaj deziris aŭskulti neniujn replikojn. Li deklaris, ekzemple, ke milito okazos post kvin jaroj.
— Kial ĝuste post kvin jaroj? Kial ne post sep?
— Ne, ne, sinjoroj, ĝuste post kvin jaroj.
— Sed kial?
— Ne diru al mi “kial”! Mi scias. Ne, serioze. Ho, ne! Mi deklaras, ke milito okazas post kvin jaroj.
Li tre koleris kontraŭ ĉiu repliko.
— Ne, ne diru! — ekkris li. — Estas stulte kaj ride opinii, ke milito okazos ne post kvin jaroj.
— Bone. Hodiaŭ vespere en Ĉikago ni daŭrigos nian diskuton serioze.
Proksime de Ĉikago kalkulilo indikis la unuan milon da mejloj. Ni ekkris “Hura”! Same hurais s-ro Adams emocie saltante sur sia sidloko.
— Jen, jen,sinjoroj, ni traveturis jam mil mejlojn!
Ĉiun milon da mejloj necesas ŝanĝi oleon en la limuzino kaj reŝmiri ĝin. Ni haltis ĉe serva stacio. Nian aŭton oni levis per speciala elektra stablo kaj servisto en stria kepo elverŝis malpuran oleon kaj enverŝis la novan, ekzamenis bremson, reŝmiris pecojn.
Sinjoro Adams demandis lin pri lia salajro, pri lia origino kaj pri urbaj novaĵoj. Ĉiu, eĉ efemera konatiĝo, donis al s-ro Adams grandan plezuron. Tiu ĉi homo estis naskita por komunikiĝi kaj amikiĝi kun aliuloj. Li egale ĝuis pro konversacio kun kelnero, apotekisto, preteriranto, kiun li demandis pri ĝusta vojo, sesjara negrido, kiun li nomis “sir” (sinjoro), mastrino de gastejo aŭ bankoestro.
Li staris enŝovinte brakojn en poŝojn de somera palto kaj levinte kolumon, sen ĉapelo, (sendaĵo en Detrojton ne venis) aktive kapjesis al konversacianto:
— Certe! Mi aŭskultas vin, sinjoro! Jes, jes, jes. Ho, ne! Tio estas tre, tre interese. Certe!
Nokta Ĉikago, al kiu ni alveturis laŭ vastega kajo, disiganta la urbon de lago Miĉigano (Michigan), aspektis tre bele. Dekstre estis nigreco, kiun plenigis ritma mara bruo pro albatiĝantaj ondoj ĉe bordo. Laŭ la kajo, preskaŭ kontakte, tre rapide veturis aŭtoj, lumigante asfalton per siaj lanternoj. Maldekstre — kelkajn mejlojn da areo okupis ĉielskrapantoj. Ties lumantaj fenestroj rigardis la lagon. Lumoj de supraj etaĝoj miksiĝis kun lumoj de steloj. Brilis elektraj reklamoj.
Ĉi tie, samkiel en Nov-Jorko, elektro estas dresita. Ĝi gloras samajn produktojn — “Koka-Kola”, viskion “Ĝonni Ŭoker”, cigaredojn “Kemel”. Sur paneloj vidiĝas enuigintaj du knabetoj: unu ne trinkas oranĝan sukon kaj do estas maldika, lia kontenta antipodo trinkas multe da oranĝa suko kaj do estas dika, dank' al fabrikantoj de l' trinkaĵo.
Ni alveturis al hotelo “Stivens”. Laŭ informa prospekto, ĝi estas plej granda hotelo en la mondo, en kiu estas tri mil ĉambroj, grandaj haloj, vendejoj, restoracioj, kafejoj, koncertaj kaj dancaj salonoj. Entute, la hotelo similis grandan ŝipon, kies komforto kapablas kontentigi ĉiujn bezonojn de loĝantoj, dum certa tempo izolitaj de mondo. La hotelo estis granda kaj, probable, en ĝi oni povus troviĝi tutan vivon, neelirante eksteren. Ĉu sole por promeni? Sed promeni oni povas laŭ ebena tegmento de l' hotelo. Tiea promeno estas eĉ pli oportuna ol la surstrata, ĉar ne eblas aŭta akcidento.
Ni eliris al la kajo, kiu nomiĝas Miĉigana avenuo, kelkfoje kun plezuro pririgardis ĉirkaŭaĵojn kaj ekpaŝis al la unua perpendikla strato, kie subite haltis.
— Ne, ne, ĝentlemanoj! — ekkriis Adams, kontenta pro nia miro.
— Ne miru, mi petas, Ho, ne! Tio ja estas Usono! Ne, serioze, estus stulte opinii, ke ĉikagaj viandaj reĝoj konstruis ĉi tie sanatorion.
La strato estis mallarĝa, duone lumigita, tre enuiga. Ĝin krucis ankoraŭ pli mallarĝaj stratetoj, tute mallumaj kaj malpuraj, kun ŝtonaj pavimoj — mizerkvartalo, kies konstruaĵoj havis nigriĝintajn, brikajn murojn kaj incendiajn ŝtuparojn. Apud staris rubujoj.
Ni sciis, ke en Ĉikago estas mizerkvartaloj, sed tio, ke ili situas en centro de l' urbo, — estis tute neatendite. Ŝajnis, ke Miĉigana avenuo estas nur la urba dekoracio, post kiu situas sino de l' urbo.
Nia unua impreso estis entute korekta. Ni promenis laŭ la urbo kelkajn tagojn kaj plie estis surprizitaj per sensensa konglomerato de konstruaĵoj konsistigantaj ĝin. Eĉ laŭ kapitalisma koncepto, kiu allasas samtempan ekzistadon de riĉeco kaj mizero sur la tero, Ĉikago estas peza, malgracia, maloportuna urbo. Dube, ke aliloke de l' mondo paradizo kaj infero interplektiĝis tiel dense, kiel en Ĉikago. Apude de marmoraj kaj granitaj tegaĵoj de ĉielskrapantoj sur Miĉigana avenuo situas abomenindaj stratetoj, malpuraj kaj fetoraj. Meze de l' urbo elstaras fabrikaj tuboj kaj veturas trajnoj kovrantaj konstruaĵojn per vaporo kaj fumo. Iuj mizeraj stratoj aspektas tiel, kvazaŭ tie okazis tertremo — rompitaj barieroj, oblikviĝintaj tegmentoj de lignaj kabanoj, mallerte pendigita drataro, malpuraj rubejoj kaj mizera infanaro en ĉifonoj. Kaj apude, kelkajn paŝojn de ĉi tie, — luksa vasta avenuo, ĉirkaŭigita per arboj, kun belaj vilaoj kaj parkitaj limuzinoj. Reale tiu ĉi najbareco de infero okazigas vivon en paradizo ne tro plezura. Kaj ĉio ĉi estas en unu el plej riĉaj, aŭ pli ĝuste, en plej riĉa urbo de l' mondo!
Laŭ stratoj ĵetas sin diversloken gazetportistoj kriante:
— Mortigo de policano!
— Rabatako en bankon!
— Detektivo Tomas mortigis en rabloko gangsteron Ĝejms-on, moknomatan “Bebo”!
— Gangstero Filips, moknomata “Anĝeleto”, mortigis detektivon Paterson-on!
— Aresto de “racketeer” (ĉantaĝisto)!
– “Kidnap” (Infanŝtelo) sur Miĉigana avenuo!
En la urbo oni pafas. Estus mirinde, se ĉi tie oni ne pafus, ne ŝtelus gefilojn de milionuloj (signifo de l' vorto “kidnap”), ne posedus kaŝitajn bordelojn, ne ĉantaĝus. “Racket” (ĉantaĝo) estas plej fidinda kaj profita profesio, se ĝi rajtus nomiĝi kiel iu profesia speco. Ekzistas neniu laborkampo, kiun ne tuŝus ĉantaĝo.
Vendejon eniras atlete aspektantaj junuloj kun helaj ĉapeloj kaj petas vendiston pagi ĉiumonatan tributon al ili. Kompense la junuloj promesas malpligrandigi imposton, kiun pagas la vendisto al ŝtato. Se la vendisto rifuzas la peton, tiam la junuloj enmanigas mitralojn (machine-gun) kaj ekpafas en vendotablon. Tiam la vendisto kapjesas. Tio estas ĉantaĝo. Poste alvenas aliaj junuloj kaj ĝentile petas la vendiston pagi tributon al ili, pro tio, ke ili evitigas lin de la unuaj junuloj. Kaj same ekpafas la vendotablon. Tio ĉi ankaŭ estas ĉantaĝo. Estraranoj de flavaj sindikatoj ricevas monon de fabrikantoj pro rompo de striko. Laboristoj pagas al ili por ricevi laborlokon. Kaj tio ankaŭ estas ĉantaĝo. Artistoj pagas dek procentojn de siaj salajroj al iuj agentoj de dunga firmao, eĉ kiam ili mem trovas laborlokon. Kaj tio ĉi estas ĉantaĝo. Terapeŭto petas malsanulon, kies hepato doloras, viziti dentiston por konsulti kaj ricevas de tiu kvardek procentojn de honorario. Ankaŭ tio ĉi estas ĉantaĝo.
Ekzistas alia rimedo, pri kiu rakontis al ni unu ĉikaga kuracisto.
Antaŭ elektado por kongreso de ŝtato Ilinojso, — diris la kuracisto, — al mi venis tute nekonata viro. Li estis politikulo (politician) de respublikana partio. Politikulo estas aferaĉisto okupiĝanta pri primitiva politiko, kiu donas al li enspezon. Mi tre malamas tiujn personojn — malĝentilajn kaj arogantajn. Ili nepre havas salivitan cigaron en buŝo kaj falsan sigelringon, iliaj ĉapeloj estas surmetitaj tre oblikve. “Bonan matenon, doktoro — diris li. Kiun vi elektos?” Mi volis frapi lian vizaĝaĉon kaj forĵeti lin surstraten. Sed, komparinte niajn staturojn, mi komprenis, ke batita eble estos mi mem. Tial, mi modeste respondis, ke voĉdonos al pli plaĉa kandidato. “Bone”, — diris la politikulo. — Ŝajne, ĉu vi havas filinon, kiu jam kvar jarojn atendas laborlokon de instruistino?” Mi jesis. “Kaj jen, — diris la neinvitita gasto, — se vi voĉdonos al nia kandidato, tiam ni helpos al via filino ricevi serĉatan laborlokon. Sed firme ni nenion promesas. Sed se vi voĉdonos al nia konkuranto, tiam via filino neniam laboros kiel instruistino, kion mi promesas firme”.