Mezkvante filmon en Holivudo oni “elpafas” dum tri semajnoj. Se filmado daŭriĝas pli ol tri semajnoj, tio jam estas deficito, malprofito. Ekzistas esceptoj, kiuj havas usonan karakteron. Fame konata dramisto Marko Kaneli (Marc Connelly) nun produktas filmon laŭ sia glorinda spektaklo “Verdaj paŝtejoj” (Green Pastures). Tiu interesa verkaĵo rakontas tion, kiel mizera negro imagas Dian paradizon. Sinjoro Kaneli havas neordinarajn kondiĉojn. Li mem estas aŭtoro de spektaklo, verkinta scenaron, laŭ kiu li mem filmas. Kiel escepto, oni permesis filmi dum monato kaj duono. Lia filmo apartenas al klaso “A”. Filmoj, kiujn oni “elpafas” dum tri semajnoj, apartenas al klaso “B”.
Antaŭ komenco de filmado ĉio estas kolektita, ĝis lasta ŝnuro. Scenaro estas en ordo, geaktoroj kaj pavilonoj estas pretaj. Kaj tiam “elpafado” de filmo daŭriĝas rapide kaj senĉese.
Marko Kaneli filmas en studio de “Fratoj Ŭorner” (Warner Bros.), kiu ĉiujare, ni ne sukcesas nun rememori precizan kvanton, produktas okdek, cent aŭ cent dudek filmojn. Ĝi estas grandega, perfekta fabriko de fuŝaĵo. “Verdaj paŝtejoj” por entreprenemaj “Fratoj” estas ne ofta evento, ĉar ĝi estas raraĵo, filmata laŭ bona scenaro. Oni diras, ke antaŭnelonge ĉi tie oni faris filmon dum ok tagoj kaj ĝi estis ne malpli bona, ol ceteraj filmoj de klaso “B” — pura, kaj samtempe, naŭza filmo.
Sur teritorio de la studio oni konstruis realan urbon.
Ĝi estas plej stranga urbo en la mondo. El tipa strato de eta usona urbo, kun garaĝo kaj butiko kun kvincendaj varoj ni eliris al venecia placo. Tuj post Palaco de la Doĝoj (Palace of the Doges) ekvidiĝis rusa drinkejo, sur kies elpendaĵo oni pentris samovaron kaj astrakanan ĉapon. Ĉiuj dekoracioj tre similas originalojn. Eĉ distance kelkajn paŝojn ne eblas kredi, ke tiuj monumentaj enirejoj de katedraloj, karboŝaktoj, oceana haveno, banka kontoro, Paragvaja vilaĝo, fervoja stacio kun duono de pasaĝera vagono estas faritaj el malpezaj sekaj tabuloj, farbita papero kaj gipso.
Stranga, fantoma urbo, laŭ kiu ni paŝis, ŝanĝis ĉiuminute. Jarcentoj, popoloj, kulturoj, ĉio miksiĝis neordinare kaj facile.
Ni eniris grandegan duonobskuran pavilonon. Nun en ĝi oni nenion filmis, sed ankoraŭ nelonge ĉi tie okazis granda festeno de arto. Tion oni povas dedukti, rigardante plurkanonan fregaton, kiu okupis ĉiun spacon. Ĉirkaŭe kuŝis amaso da armiloj — sabroj, graploj, oficiraj spadoj, hakiloj kaj cetera pirata rekvizito. Ĉi tie oni batalis ne ŝerce. La fregato estis farita tre bonkvalite, kaj se ĝi reale estus tuta, sed ne ĝia duono, ĝi taŭgus por oceana navigo, kaj kapto de negocaj ŝipoj glorante grandajn korsarojn — “Fratoj Ŭorner”.
En sekva pavilono ni ekvidis lumigilojn kaj oritan dekoracion el “musketera filmonormo”. Fame konata kinoaktoro Frederiko Marĉ (Fredric March) staris en kamizolo, ŝtrumpoj kaj botetoj kun bukoj. Lia malbrila, tre bela vizaĝo estis lumigita surfone de dekoracia ombro.
Nun en la pavilono oni ĝustigis lumigitan lokon por rolulo, kaj por ne tro lacigi la grandan aktoron, oni venigis figuranton. Post kiam ĉio estos en ordo, Marĉ estos filmata.
En alia pavilono ni ekvidis aktorinon Betio Devis (Bette Davis), kiun niaj spektantoj konas laŭ filmo “Krimo de Marvino Blejk” (The Crime of Marvin Blake). Ŝi sidis en brakseĝo kaj nelaŭte, sed kolere parolis, ke dum dek tagoj ŝi ne havas liberan horon, por lavi siajn harojn. Mankas tempo! Necesas “elpafi” filmon.
— Mi devas filmiĝi ĉiutage, — lace parolis ŝi, laŭkutime ridetante per sia brila kinematografia rideto.
Atendante filmadon la aktorino abomene, pli ĝuste — apatie, rigardis ien, kie paŝis apud filmilo viro kun tre konata vizaĝo. Kie ni vidis tiun ĉi duaklasan aktoron? Ĉu en filmo “Infanoŝtelistoj” (Kidnappers) kun mitraloj kaj postkuroj? Aŭ en filmo “Amo de Valtasaro” (The Love of Balthazar), kun katapultoj, greka fajro kaj vortoj “mene, tekel, fares”?
Laŭ mieno de la aktoro, kiu nun filmiĝis en cilindro (top hat) kaj frako (filmo similis tipon “ Etulo sur Brodvejo” (Child of Broadway), tuj vidiĝis, ke laboro neniel lin entuziasmigas. Ĉio tedis kaj iĝis malagrabla.
Sama mieno estas tipa por ĉiu pli-malpli pensanta holivudano. Ili malamas sian laboron, klare komprenante, ke ili ludas ĉiun absurdon kaj senutilaĵon. Unu kinematografisto, prezentante al ni studion, en kiu li laboras, senmetafore mokis pri ĉiuj filmadoj. Saĝaj personoj en Holivudo, kiuj estas multaj tie, simple ĝemas pro humiligo de arto, kio okazas ĉi tie ĉiutage kaj ĉiuhore. Tamen ili ne povas trovi alian laboron kaj foriri ien. Malbenas sian laboron scenaristoj, reĝisoroj, aktoroj kaj eĉ teknikistoj. Nur mastroj de Holivudo bonstatas. Por ili arto ne gravas, por ili gravas sole kaso.
En plej ampleksa pavilono oni filmis scenon de balo sur ŝipo. Sur scenejo amasiĝis kelkaj centoj da statistoj. Loko de filmado estis mirinde lumigita. Holivudaj studioj disponas grandegan kvanton de lumo — kaj ĝin oni ne ŝparas. Venis paŭzo de filmado, kaj oni malpliigis lumigadon, kaj statistoj laciĝintaj danci, disiris en duonobskurajn angulojn de la pavilono por ripozi kaj babili. Junulinoj en maraj uniformoj, kun ordenoj kaj admiralaj epoletoj, tuj laŭte ekmurmuris ion intiman, daman. Junuloj en blankaj maraj kiteloj, kun stultetaj okuloj de kinematografiaj leŭtenantoj, promenadis laŭ la pavilono, transirante kaŝantajn surplanke elektrajn kablojn.
Ho, tiuj mirindaj kinoleŭtenantoj! Se dankema homaro iam subite ekdeziros fondi monumenton al dio de Fuŝaĵo, do kinematografia leŭtenanto estas plej taŭga modelo por ĝi. Kiam komence de filmo aperas heroo en blanka kitelo kaj brave surmetita kaskedo, tiam vi kvietanime povas lasi kinejon. Nenio bonkora, saĝa kaj interesa en filmo ne okazos. Tiu estas mem dio de Fuŝaĵo, gaja kaj malplenkapa.
Kiam ni estis rigardantaj dekoracion kaj statistojn, malantaŭe subite aŭdiĝis rusa voĉo, efektiva, nobela.
– Ĉu, Koljo, ni iros hodiaŭ ien?
Alia voĉo de staba-kapitana tembro respondis:
— Kaj kun kia mono, Koĉjo, ni iros?
Ni vigle turniĝis.
Malantaŭ ni staris du ĝentlemanoj en frakoj. Bruna ŝminko kovris ties sufiĉe malfreŝajn vizaĝojn. Staraj kolumoj devigis ilin fiere teni siajn kapojn, sed malgajo vidiĝis en iliaj okuloj. Aĥ, kiel delonge Koljo estis juna, kaj Koĉjo kun siaj faltoj aspektis kiel oldulo. Ili maljuniĝis ĉi tie, en Holivudo, — du, verŝajne vladivostokaj, enmigrantoj. Tute ne gaja estas prezentado de sennoma ŝipa ĝentlemano en danca filmo el vivo de junaj idiotoj. Baldaŭ oni estingos lumon, kaj ili fordonos siajn frakojn kaj kolumojn en stokejon. Tutan vivon ili vizitis stokejojn kaj tio daŭriĝos ĝis morto.
Eksonis signalo, aperis blindiginta lumo. Junulinoj, leŭtenantoj, ĝentlemanoj en frakoj ekhastis al scenejo.
Ni forlasis studion kaj jam post duonhoro malrapide aŭtis ene de aŭta amasiĝo al urbeto Santa-Moniko (Santa Monica), por enspiri tie freŝan aeron de la oceano. Granda ĉefurbo de kinematografio fiodoris per benzino kaj rostita ŝinko. Junulinoj en serenaj flanelaj pantalonoj ageme iris laŭ trotuaroj. En Holivudon venas junulinoj el la tuta mondo. Ĉi tie oni bezonas plej freŝan materialon. Amasoj da ankoraŭ ne aperintaj steloj plenigas la urbon, belaj junulinoj kun malagrablaj rigoraj okuloj. Ili deziras gloron — kaj por tio ili estas pretaj fari ĉion. Povas esti, ke nenie en la mondo grupiĝas samtempe tiom da decidemaj kaj nesimpatiaj belulinoj.
Kinosteloj de ambaŭ seksoj (en Usono viroj ankaŭ meritas tiun “titolon”) loĝas sur stratoj, direktitaj al la oceano. Tie ni trafis homon, kies fako, probable, estas unika. Li sola prezentas jenan mirindan rimedon de lukrado. Li sidis sub strikta ombrelego. Apude staris tia afiŝo: “Vilaoj de kinosteloj estas ĉi tie. De la 9-a matene ĝis la 5-a kaj duono vespere”. Li estas ĉiĉerono, montranta al turistoj vilaojn de kinosteloj elekstere. Kompreneble lin oni internen ne venigas, kaj do ne eblas vidi Glorion Svenson (Gloria Swanson), trinkantan matenan teon. Li montras domon, en kiu loĝas Haroldo Lojd (Harold Lloyd) kaj alian domon de Greto Garbo.