— Bone, — diris Majlston, — mi ŝanĝos finalon.
— Jen, tio estas admirinde! — ekĝojis la mastro. — Kio do okazos fine de l' filmo?
— Tre simple. Laŭ Remark la militon gajnis francoj, kio okazis reale. Sed ĉar vi deziras alian finalon, mi transdonos gajnon al germanoj.
Tiu ĉi sprita respondo savis la filmon. Ĝi havis grandegan sukceson. Sed tio okazas tre malofte. Ordinare eĉ konata, eĉ fame konata reĝisoro estas devigita fari ĉion, kion al li oni ordonas. Antaŭ iom da tagoj, unu reĝisoro fame konata en la tuta mondo, prenis scenaron, kiu ekplaĉis al li. Li jam kelkajn jarojn serĉis ion enhavriĉan por filmado. Imagu vi liajn ĝojon kaj plezuron, kiam li ĝin finfine trovis! En filmo devas ludi rolon Marleno Ditriĥ, la kinostelo de Holivudo. Ŝi tralegis la scenaron kaj konkludis, ke roloj de ceteraj geaktoroj estas tro grandaj kaj indas sukceson, sekve ili malfaciligos ŝian elstaron. Kaj nekomparebla Marleno postulis, ke tiuj roloj estu reduktataj. Dramo estis plene difektita. Reĝisoro rifuzis filmi laŭ difektita scenaro. Lia fameco helpis al li eldiri tiun kuraĝan decidon kaj ĉesigi laboron, kiu estas malagrabla por li. Samaj homoj en Holivudo estas nur unuoj. Konklude, la stelo superis, ĉar por niaj mastroj stelo estas plej grava. Usona publiko konas nomon de stelo, sed ne reĝisoro. Se sur afiŝo estas nomoj de Marleno Ditriĥ, aŭ Greto Garbo, aŭ Frederiko Marĉ, publiko tutegale alportos siajn milionojn en kason, kaj ne gravas, kiun bagatelon ludas tiuj rimarkindaj geaktoroj. Tamen finalo de tiu historio estis tre simpla, — oni venigis alian reĝisoron, kiu ne rifuzas ion ajn, por ne perdi laboron, kaj proponis filmi la difektitan scenaron. Tiu malbenis sian mizeran faton kaj komencis “elpafi” filmon.
Ĉu eble vi opinias, ke nin direktas iuj kleraj kapitalistoj? Bedaŭrinde, ili estas plej ordinaraj stultetaj dolarofaristoj. Vi, certe, konas “Metro-Goldvin-Majer”(Metro-Goldwyn-Mayer, Inc.). Ties studioj produktas ĉiujare amason da filmoj. Jen kion mi povas rakonti pri maljuna Goldvin — posedanto de la kompanio.
Foje li venas al siaj konatoj kaj gaje sciigas:
— Mia edzino havas tiajn belajn brakojn, ke ili estas modelo por skulpti ŝian buston.
Oni diras ankaŭ, ke unu el aktorinoj de Goldvin, kiu enspezas dek mil dolarojn semajne (steloj ricevas tiom grandan honorarion ne pro iu filantropeco, sed pro tio, ke mastro enspezas almenaŭ samon semajne de ŝia ludado), invitis lin matenmanĝi en ŝian kastelon, kiun ŝi sukcesis aĉeti en Francio. Antaŭ matenmanĝo oni demonstris la kastelon al Goldvin. La oldulo atente palpis silkajn tapetojn, tuŝis litojn, por esplori elastecon de risortoj, detale pririgardis defendajn turojn. Sed pleje li ekinteresiĝis pri antikva suna horloĝo. Post kiam oni eksplikis al li ĝian funkciadon, li ekemociiĝis kaj ekkriis:
— Tio estas bonege! Kion sekvan ili nun inventos!
Estas evidente, ke ni komunikiĝas kun profanaj personoj opiniantaj, ke suna horloĝo estas moderna inventaĵo. Tia estas ties nivelo de scioj, nivelo de kulturo. Kaj tiuj homoj ne sole investas monon por filmado. Ne, ili enmiksiĝas en ĉion, enportas korektaĵojn, ŝanĝas scenarojn kaj instruas nin, kiel necesas filmi. Nu, mi eldiris tiom da malagrablaĵoj, ke, ŝajne, sufiĉas. Jen, kio! Enaŭtiĝu ni kaj veturu por freŝiĝi.
Ni ekveturis eksteren de la urbo kaj trafis rezervan basenon, kiu debitas akvon al Losanĝelo, kiam difektiĝas akvoduktaj stacioj.
Nokto estis nigra. En kvieto kaj obskuro ni efektive ripozis kaj refortiĝis, post timigaj rakontoj pri Holivudo.
Reveninte la hotelon “Holivudo”, ni ekdormis tiel profunde, ke eĉ nenion sonĝis.
La tridekoka ĉapitro. Preĝu, pesu vin kaj pagu!
Antaŭkristnaskaj klopodoj ĉiutage pliiĝis. Milionoj da meleagroj estis mortigitaj, senplumigitaj kaj metitaj en vitrinojn de vendejoj, ĉarmante holivudanojn per siaj flaveta subhaŭta graso kaj violkoloraj stampoj de sanitara inspekto, metitaj sur ties brustetojn.
Ni jam parolis, ke Kristnasko laŭusone estas festo, havanta neniun rilaton al religio. Tiun tagon oni festas tute ne naskiĝon de Dio. Tiam okazas festo honore al tradicia kristnaska meleagro. Tiun tagon konfuzita Dio, ridetante, retiriĝas posten.
Kun adoro al meleagro estas kunligita ankoraŭ unu stranga rito — interŝanĝo de donacoj. Multjara, lerte organizita komerca reklamo tiel efikis, ke interŝanĝo de donacoj iĝis por homoj kvazaŭ ties devo, kiu multe pliriĉigas negocistojn. Tuta senutilaĵaro, kolektiĝinta dum jaro en vendejoj, disvendiĝas dum kelkaj tagoj kontraŭ pli altaj prezoj. Vendejoj estas superplenaj. Senraciiĝintaj aĉetantoj prenas ĉion viditan. Usonano prezentas donacojn ne nur al siaj edzino, infanoj kaj geamikoj. Li ankaŭ donacas ion al siaj estroj. Aktoro el kinostudio donacas ion al siaj reĝisoro, kinooperatoro, sonooperatoro, ŝminkisto. Juna servistino en kontoro donacas ion al ŝia ĉefo, verkisto ion donacas al eldonisto, ĵurnalisto — al redaktoro. Plimulto de donacoj havas tute nekaŝitan karakteron de koruptaĵo.
Iras donacoj ankaŭ de supre suben — de estroj al subuloj. Sed ĝi similas malabundan flueton kompare kun potencaj fontanoj de amo kaj respekto, direktitaj de sube supren.
Aktoro donacas al ŝminkisto du botelojn da altkvalita ĉampano esperante, ke tiu tutan jaron ŝminkos lin tre bone, al reĝisoro oni donacas por subteni utilan amikecon, al operatoroj, por ke tiuj memoru la aktoron kaj pli bone filmu kaj surbendigu.
Elekto de donaco estas tre respondeca afero. Necesas scii, al kiu kaj kion donaci, por anstataŭ danko ne elvoki ofendon. Donaca febro kaŭzas al usonanoj multajn klopodojn, gravajn elspezojn, tamen ĝi ankaŭ alportas al komercistoj paradizajn minutojn kaj semajnojn.
Oni donacas unu al la alia cigarojn, vinojn, parfumojn, koltukojn, bluzojn, bagatelaĵojn. Vendejaj senditoj kuras tra la urbo kaj disveturigas donacojn, pakitajn en specialan kristnaskan paperon. Kamionoj ankaŭ disveturigas nur donacojn. Akompananta de muzikistoj en belaj generalaj uniformoj, veturas tien kaj reen ruĝnaza Santa Klaus kun vata barbo, kovrita per naftalina neĝo. Post dio de donacoj kuras knaboj. Adoltoj ĝemas, rigardante kristnaskan avon kaj streĉe rememoras, al kiu necesas ankoraŭ ion donaci. Ne permesu Dio, ke oni iun forgesu — tiam tutan jaron interrilatoj estos difektitaj.
Ĝustadire, nur ĉi-okaze oni mencias dum tiuj antaŭkristnaskaj tagoj nomon de Dio.
En Usono estas multaj religioj kaj multaj dioj: protestanta, katolika, baptista, metodista, kongregacia, anglikana. Milionoj da homoj volas ion kredi, kaj dekoj da potencaj eklezioj proponas al ili siajn preĝejojn.
Malnovaj, se oni tiel diru, eŭropaj religioj malsukcesas pro ia abstrakteco. Ili pli taŭgas en kaduka Eŭropo. En Usono, apud ĉielskrapantoj, elektraj lavmaŝinoj kaj aliaj novaj teknikaĵoj, ili aspektas iel pale. Necesas io pli moderna, efekta kaj reala, io pli aferema, ol ĉiama ĝuado en ĉielo pro bonfara vivo sur la tero.
Ĉi-rilate plej usona estas sekto, kiu sin nomas “Kristana scienco”. Ĝi havas milionojn da adeptoj. Kaj ĝi reale similas iun kolosan malsanulejon, sen ĉeesto de kuracistoj kaj medikamentoj. “Kristana scienco” estas granda kaj riĉa. Rimarkindaj preĝejoj kun belaj bankaj enirejoj apartenas al ĝi en pluraj urboj kaj urbetoj.
“Kristana scienco” ne proponas longatempe atendi rekompencon en ĉielo. Ĝi realigas siajn aferojn sur la tero. Tiu ĉi religio estas praktika kaj oportuna. Ĝi parolas:
– Ĉu vi malsaniĝis? Vin dolorigas hernio? Kredu je Dio kaj hernio plu vin ne dolorigos!
Kristanismo kiel scienco, kiu tuj donas utilon! Tio estas komprenebla por ordinara usonano, tio venas lian cerbon, nebuligitan dum jaroj de supermezura kaj streĉa laboro. La religio, kiu estas same utila, kiel elektro. Tio taŭgas. Je tio oni povas kredi.