Plej populara el tiuj estas “Ĉajlds” (Childs), kiu iĝis en Usono sinonimo de malmultekosta kaj altkvalita nutrado. Pri persono, kiu nutras sin en Childs-restoracio, oni diras, ke lia semajna salajro egalas 30 dolarojn. Se vi troviĝas en ĉiu parto de Nov-Jorko do laŭdezire vi atingos saman restoracion perdinte ne pli ol dek minutojn. Tiea manĝaĵaro estas identa kiel en kafejoj aŭ en aŭtomatejoj, sed vi havas tamen iujn avantaĝojn: ekzemple vi rajtas demandi kelnerinon “Ĉu bonkvalita estas hodiaŭa bovidaĵo?” kaj ricevi respondon “ Jes, sinjoro”.
Ĝenerale Nov-Jorko mirindas pro tio, ke tie estas ĉio necesa. Vi povas renkonti homon de ĉiu nacio, aĉeti ĉiun manĝaĵon aŭ objekton: de brodita ukraina ĉemizo ĝis ĉina bastoneto kun osta maneto destinita por dorsogratado, de rusaj vodko kaj kaviaro ĝis ĉilia supo kaj ĉina nudelo. Ne ekzistas tiuj delikataĵoj, kiujn ne povus prezenti Nov-Jorko. Sed pro ĉio necesas pagi dolarojn. Sed ni volus rakonti pri plejmulto de usonanoj, kiuj kapablas pagi nur cendojn en Childs-restoracioj, kafejoj kaj aŭtomatejoj. Alivorte nin interesas ordinara civitano havanta dignajn laboron, salajron kaj vivkondiĉojn.
Ideala organizado en manĝejoj, alta kvalito de nutraĵoj, multnombraj manĝaĵoj, minimuma tempo necesa por manĝado estas tute aprobinda. Sed laŭ nia opinio ĉio ĉi nur bele aspektas kaj eble utilas por homsano, tamen aldonas neniun plezuron. Usonanoj kutimiĝis al tio. Ili manĝas tre rapide, perdinte dum manĝado neniun troan minuton. Ili nutras sin samkiel oni plenigas benzinujon.
La kvina ĉapitro. Ni serĉas anĝelon sen flugiloj
Tempo pasadis. Ni ankoraŭ troviĝis en Nov-Jorko kaj ne sciis ĝustan daton de forveturo kaj kurson de nia vojaĝo. Interalie ni planis veturi tra la tuta kontinento de Atlantiko ĝis Pacifiko ankoraŭ en Moskvo kaj ofte diskutis pri detalaĵoj.
Ni trairis dekojn da kilometroj laŭ malsekaj, pro oceanaj ŝprucoj, ferdekoj de “Normandio” disputinte pri la vojaĝo kaj menciinte diversajn geografiajn nomojn: Kalifornio (California), Teksaso (Texas) k.a.
La plano ŝajnis al ni tute simpla. Ni venas Nov-Jorkon, aĉetas aŭton kaj veturadas komence laŭ prerioj, transpasas montojn, trinkigas nian fidelan aŭton per malvarmega kordilera (NB. Kordileroj — The Cordilleras) akvo kaj fine la granda pacifika suno ĵetos blindigantajn radiojn sur niajn brunigitajn vizaĝojn.
Post nia alveno en Usonon ĉio okazis ne tiel simple kaj romantike. Kontraŭ aĉeto de aŭto neniu el niaj novaj amikoj en Nov-Jorko oponis. Vojaĝo en propra aŭto estas plej malkara kaj interesplena rimedo de moviĝado en Usono. Fervojo kostas multe pli. Krom tio ne taŭgas konatiĝi kun la lando el trajna fenestro, precipe por verkistoj.
Tiel nia plano rilate al aŭto estis korekta. Nun ni bezonis akompananton por la vojaĝo. Nia posedo de la angla lingvo sufiĉis por preni hotelĉambron, mendi manĝaĵojn en restoracio, spekti filmojn kaj eĉ kompreni ĝian enhavon, konversacii kun agrabla kaj pacienca persono, sed ne pli. Kaj ni bezonis ĝuste “pli”-on. Serĉata persono devus:
— perfekte konduki aŭton;
— bonege koni Usonon, por plene prezenti ĝiajn vidindaĵojn;
— bone paroli angle kaj ruse;
— esti bone edukita;
— havi bonan karakteron, por ke nia kuna vojaĝo estu plezura;
— ne esti avida kaj intencanta perlabori grandan monsumon.
Lasta deziro estis plej grava, ĉar ni havis ne tro multe da mono. Tiamaniere ni fakte serĉis idealulon: rozon sen dornoj, anĝelon sen flugiloj, ĝenerale iun kompleksan hibridon el ĉiĉerono — ŝoforo — interpretisto — altruisto. Okaze eĉ Miĉurin (NB. Miĉurin, Ivano, granda rusa botanikisto) perdus esperon, ĉar por rezultigi tiun hibridon necesas dekoj da jaroj.
Estis sensence aĉeti aŭton ne trovinte konvenan hibridon. Tamen daŭrigo de nia troviĝado en Nov-Jorko reduktis monsumon demetitan por aĉeto. Ni neniel sukcesis decidi tiun malfacilan taskon.
Cetere ankaŭ tempo mankis por primeditado.
Kiam ni estis preparantaj la vojaĝon, ni ne konsideris unu gravan cirkostancon “hospitality” — usonan gastamecon. Ĝi estas senlima kaj eĉ superas ĉion similan, inkluzive gastamecon rusan, siberian aŭ kartvelan. Post interkonatiĝo usonano nepre invitas vin al sia hejmo aŭ al restoracio por trinki koktelon. Dum trinkado li konatigas vin kun siaj amikoj, kiuj poste konatigos vin kun la siaj. Post du tagoj vi akiros cent novajn konatojn kaj dum semajno jam la tutan milon. Estas danĝeri restadi en Usono tutan jaron, ĉar vi povas iĝi drinkulo kaj trampo.
Niaj novaj amikoj tre volonte deziris montri al ni ĉion laŭ nia volo, akompani nin ĉien, ekspliki ĉion nekompreneblan. Mirindaj estas usonanoj, amiki kaj fari aferojn kun kiuj estas agrabla kaj utila tempopasigo.
Ni preskaŭ neniam restis solaj. La ĉambra telefono ekfunkciis de mateno mem kaj tintadis tutan tagon. Dum maloftaj kaj kurtaj interrompoj de niaj rendevuoj kun necesaj kaj interesaj personoj ni pensis pri idealulo, kiun ni bezonis.
Ni eĉ amuziĝis laŭ konsiloj de la amikoj.
— Tion vi devas spekti, alie vi ne komprenos Usonon!
– Ĉu vi ankoraŭ ne vidis burleskaĵon? Tial vi ne vidis tutan Usonon! Ja tiun vulgaran spektaklon oni povas vidi nur en Usono!
– Ĉu vi ĝis nun ne vidis aŭtan vetkuradon? Pardonu, sed vi ankoraŭ ne scias, kio estas Usono!
Estis hela oktobra mateno, kiam ni ekaŭtis el Nov-Jorko al agrikultura foiro okazanta en urbeto Denberio (Danbury) en ŝtato Konektikuto (Connecticut).
Ruĝa aŭtuna pejzaĝo videblis de ambaŭ vojflankoj. Foliaro havis inkandeskan koloron kaj, kiam ni opinias, ke ne ekzistas en la mondo ion pli ruĝa, aperis alia bosko kun unika ruĝa india koloro. Tio ne similis al ornamo de apudmoskva arbaro, kiun kutimiĝis vidi niaj okuloj, entenanta ruĝan, helflavan kaj helbrunan kolorojn. Ne, ĉi tie ĉio flagris kiel dum sunsubiro kaj tiu ĉi incendio proksime de Nov-Jorko kaj tiu ĉi mirinda india arbara festo daŭriĝis la tutan oktobron.
Muĝado kaj tondro ekaŭdiĝis dum nia proksimiĝo al Denberio. Brutaro de aŭtoj ripozis sur ankoraŭ verdaj deklivoj de malgranda valo, en kiu oni aranĝis foiron. Policanoj permane severe forpelis nin plu. Finfine ni trovis taŭgan haltejon kaj ekpaŝis al stadiono.
Apud ronda tribuno muĝado fariĝis netolerebla kaj el post altaj muroj de l' stadiono sur nin falis ŝtonetoj kaj varma sablo, kiujn elĵetis aŭtoj dum abruptaj turnoj. Okuloj aŭ dentoj estus lezitaj pro tio ĉi. Ni pli rapide marŝis protektante niajn vizaĝojn permane, samkiel loĝantoj de Pompeo (NB. antikva itala urbo) faris dum pereo de ilia patrourbo pro erupcio de l' vulkano.
Por aĉeti biletojn ni perdis iom da minutoj starinte en vico. Ĉirkaŭe bruis gaja provinca foiro.
Vendistoj, kiujn multfoje menciis O'Henrio (NB. O'Henry, granda usona verkisto), laŭte ofertis siajn varojn: strangajn aluminiajn fajfilojn, ornamitajn bastonetojn kaj ceterajn foirajn bagatelaĵojn. Oni pelis ien bovinon kun belaj okuloj kaj longaj okulharoj, kies bestmamo allogante balanciĝis.
Posedanto de mekanika orgeno mem dancis sub surdiganta muziko de sia ilo. Balancilo, kvazaŭ iu boato, estis aligita al brila metala stango kaj dum balancado ĝi faris plenan rivoluon. Kiam balancantoj trafis plej altan punkton, pendinte kapojn malsupren, tiam virinoj histerie ek kriis, samkiel en moskva Gorkij-parko. Apud starantaj vendistoj de salitaj nuksetoj kaj biskvitoj kun fromaĝo ridegis pro tio.