La trideknaŭa ĉapitro. Lando de dio
Emio Makferson superplenigis paciencan kapablon de sinjoro Adams.
— Ne, serioze, sinjoroj, — parolis li, paŝante laŭ nia ĉambro, — mi kaj Bekio decidis veturi. Ne, ne, ĝentlemanoj, mi bonege vin komprenas. Vi estas verkistoj, vi deziras profunde konatiĝi kun usona kinematografio. Jes, jes, por vi tio estas absolute necese. Sed ni havas ĉi tie neniun aferon. Permesu al ni viziti Meksikion.
Samtempe s-ro Adams dissternis sur lito grandan, jam difektitan sur fleksiĝoj, mapon kaj premis ĝin per sia ventro.
— Ni veturos al Meksikio kaj ripozos ĉe bordo de la maro. Mi kaj Bekio jam vizitis “Komercan Ĉambron” (Chamber of Commerce) kaj informiĝis tie. Krom tio, ni nun foriros al “A.A.A..” (NB. supozeble, American Automobile Association, Usona Aŭtomobila Asocio) kaj tie ni ankaŭ informiĝos. Ĉu vere, Bekio? Tuj apud limo estas unu pitoreska loko — meksikia vilaĝo Ensenado. Mirinda plaĝo, bona ŝoseo. Poste ni renkontiĝos en San-Diego. De tiu urbo komenciĝos nia reveno al Nov-Jorko. Kion vi opinias, sinjoroj?
Malgraŭ tio, ke vojaĝo alportis al scivolemaj geedzoj Adams grandan plezuron, ili ektimiĝis, ke ni ne revenos Nov-Jorkon ĝis la fiksa dato. Intercetere, sen ilia bebo, ili tre sopiris kaj, renkontinte iun infanon, premis ĝin en siaj brakoj kaj multe kisis. Restado en Holivudo super planita limtempo ilin timigis.
— Se ni ekaŭtos la dudeksesan de decembro, tiam ni ĝustatempe revenos hejmen, — parolis s-ro Adams, desegnante per ruĝa krajono nian returnvojon sur la mapo. — Laŭ meksikia limo ni aŭtos al El-Paso, poste trans San-Antonio ni trafos Nov-Orleanon, kaj plue, traveturinte preskaŭ ĉiujn nigrajn ŝtatojn, ni atingos Vaŝingtonon.
Kvankam ni bedaŭris pro forveturo de niaj kunvojaĝantoj, sed tio estis necesa, ĉar ni devis resti en Holivudo ankoraŭ kelkajn tagojn. Turmenti sinjoron Adams kaj venigi lin kune kun ni en diversajn studiojn, estis ne tro humane. Ni interkonsentis renkontiĝi la dudekkvinan de decembro en San-Diego, urbo situanta ĉe pacifika bordo, tuj apud meksikia limo. Se tiam ni ne alvenos, tiam geedzoj ekaŭtos sen ni, kaj ni devos atingi ilin trajne.
Ni tiel alkutimiĝis al geedzoj Adams, ke, kiam ni ĉiuj estis starantaj ĉe nia lavita, brila pro freŝeco, limuzino, ni neniel sukcesis adiaŭi. Lastan minuton ili denove foriris en “Komercan Ĉambron” por pli informiĝi kaj ne eliris tro longe el ĝi. Ni iom da tempo ilin atendis, sed poste ankaŭ foriris laŭ siaj okupoj.
Ni konatiĝis en Holivudo kun multaj personoj, ekkonis multon interesan. Tamen unu peko troviĝas en niaj animoj. En Holivudo ni ne renkontis Ĉarlion Ĉaplin, kvankam tio eblis kaj ni tion tre deziris.
Tio okazis pro tio, ke rendevuon kun Ĉaplin permesis organizi persono, kiu tute ne povis tion realigi, se li tion provis atingi eĉ tutan jaron. Bedaŭrinde, ni perdis multajn tagojn, ĝis tiam, kiam ni komprenis tion. Kiam ni provis efektivigi nian renkontiĝon alie, Ĉaplin, finis muzikon por filmo “Moderna Tempo” (Modern Times), kaj forveturis ripozi. Poste venis serena festo de komerco: “Gaja Kristnasko” (Merry Christmas). Poste ni devis forveturi. Tial nia renkontiĝo kun Ĉaplin ne okazis.
Konversacioj kun Majlston, Mamuljan kaj aliaj grandaj reĝisoroj konvinkis nin, ke tiuj spertaj majstroj turmentiĝas pro bagatelaj filmoj, kiujn ili devas filmi. Samkiel ceteraj elstaraj artistoj ili deziras filmi ion signifoplenan. Sed holivuda sistemo ne permesas al ili tion fari.
Ni vidis kelkajn rusojn, kiuj estis en Holivudo. Ili multe laboras, foje prosperas, foje ne, sed ĉiuj sentas sin kulpaj pro tio, ke nun troviĝas ĉi tie, sed ne en Moskvo. Ili ne parolas pri tio, sed tio estas videbla.
Kiam Moskva Arta teatro vizitis Usonon, unu tute juna aktoro restis filmiĝi en Holivudo. Restis por tri monatoj, sed troviĝas jam pli ol dek jarojn. Li apartenas al tiuj, kiuj prosperas. Liaj aferoj pliboniĝas.
Kiel tio esprimiĝas? Li lukras kvincent dolarojn semajne. Li kontraktis kun firmao por sep jaroj. Sed vi ne pensu, ke sepjara kontrakto estas granda feliĉo. Ĝia esenco estas tio, ke aktoro, subskribinta ĝin, devas servi nur en tiu studio, kun kiu li kontraktis. Tamen studio mem rajtas ĉiun duonjaron ŝanĝi kontrakton kaj maldungi la aktoron. Fakte kontrakto estas sepjara por la firmao, sed nur duonjara por la aktoro.
Necesas multe labori. Frumatene li elveturas filmiĝi kaj revenas hejmen malfrue vespere. Post fino de unu filmo li rajtas ripozi unu semajnon kaj poste komencas filmiĝi en la alia. Halto ne ekzistas. Hastu li ŝanĝi ŝminkon. Ĉar li estas alilandulo, do li ludas rolojn de alilanduloj — meksikianoj, hispanoj, italoj. Li haste interŝanĝas vangharojn hispanajn je la italaj. Li havas koleran vizaĝon, tial li prefere ludas kanajlojn, banditojn kaj primitivajn krudulojn.
— Ja tio estas fakto! — kriis li al ni. — De unu filmo ĝis la alia estas tiom kurta intervalo, ke mi ne sukcesas parkerigi rolon. Vorton de honesto.
Li montris al ni sian vilaon (bonan usonan domon kun elektriloj, gasa hejtilo ene de planko kaj arĝentkolora novjara arbo), limuzinon (bonan vojaĝ-aŭtomobilon kun cigarflamigilo kaj radio) kaj edzinon (bonan rusan virinon kun grizaj okuloj). Poste li komencis demandi tion, pri kio evidente li pleje interesiĝis.
— Nu, kio nova estas en Sovetunio?
Ricevinte plej detalan respondon pri situo en USSR, li kun plia intereso, demandis:
— Nu, kaj kio nova estas en Moskvo?
Ricevinte ne malpli detalan respondon pri Moskvo, la aktoro ekkriis:
— Nu, kaj kio nun okazas en Moskva Arta teatro?
Ni rakontis.
– Ĉu efektive Miĉjo Janŝin (NB. Janŝin, Miĥaelo, popola artisto de USSR) estas meritita artisto de la respubliko? — gaje ĝemis li. — Ja Miĉjo estas knabo! Ni kune ludis mutajn rolojn. Kaj Ĥmeljov (NB. Ĥmeljov, Nikolao, popola artisto de USSR)? Ĉu efektive li ludas rolon de caro Teodoro? Tio estas mirinde! Ĥmeljov, ja kune kun mi… Ni ja estis fakte infanoj en la dudekdua jaro. Nu, pri Iljinskij (NB. Iljinskij, Igor, popola artisto de USSR) mi ĉion scias. Li iĝis fame konata, kaj ni kune studis en studio. Tio estas fakto, ke ni studis! Kune kun Igor!
Li neniel sukcesis alkutimiĝi al penso, ke Janŝin, Ĥmeljov jam artsence elkreskis kaj transformiĝis je grandaj aktoroj. Li ne sukcesis alkutimiĝi, ĉar mezuris laŭ holivudaj normoj. Ja li mem dum dek tri jaroj, ĝustadire, neniel ŝanĝiĝis. Nu, lia salajro pliiĝis, li aĉetis aŭton, sed li ne iĝis fame konata aktoro. Nur antaŭnelonge, antaŭ unu monato, oni komencis enigi lian nomon en liston de roluloj. Ĝis tiam eĉ tio ne ekzistis. Simple estis sennoma kinematografia genio kun meksikiaj vangharoj kaj brilaj okuloj. Sed li efektive estas tre talenta aktoro.
Malfrue nokte, akompaninte nin laŭ senbruaj holivudaj stratoj, li subite furioziĝis kaj komencis ĉion malbeni.
— Holivudo estas vilaĝo! — kriis li ardvoĉe. — Tio estas fakto! Sovaĝa vilaĝo! Ĉi tie mankas freŝa aero!
Kaj ankoraŭ longe oni povas aŭdi en tuta Kalifornio lian basan rusan voĉon: Vilaĝo! Mi kredigas vin, vilaĝo! Tio estas fakto!
Lia ĝemkrio estis lasta, kion ni aŭdis en Holivudo. Matene ni elveturis trajne en San-Diegon laŭ santafea fervojo.
Komence ni atingis Losanĝelon, kiu distancas de Holivudo… ĝenerale, neniel distancas, ĉar ambaŭ urboj kuniĝas, Holivudo nerimarkeble pasas en Beverlion-Hil (Beverly Hills), Beverlio-Hil pasas en Santa-Monikon, Santa-Moniko pasas en ion alian.