Ni longe iris laŭ iu tre larĝa strato, kun vilaoj de ambaŭ flankoj. “Afera centro” restis malproksime poste. Ni trafis “rezidantan parton”. Ĉi tie forestis restoracioj, vendejoj kaj apotekoj. Komenciĝis pluvo. Antaŭ semaforoj pendis plakatoj: “40 mortoj rezulte de aŭtaj akcidentoj en San-Antonio pasintjare. Gardu vin!”.
– Ĉu, povas esti, ni revenos? — diris s-ino Adams.
— Oh, Bekio, — ekkriis la oldulo, — nu kiel vi povas tiel paroli —“ni revenos”! Ĝis nia restoracio restis tute malmulte. Mi bone memoras tiun lokon.
Ni paŝis ankoraŭ duonhoron sub pluvo kaj iĝis pli mornaj ĉiuminute. Ni trapasis aŭtan tombejon, poste vakejon, kie oni vendis uzitajn aŭtojn. Renkonten al ni traveturis kelkaj aŭtoj kun junuloj, kiuj ion kriegis kaj bruligis petardojn. Ĉe kruciĝejo oni starigis balancilon kun diverskoloraj ampoloj. Gaja paro triste balancis en metala boato. Nur ĉi tie ni rimarkis, ke pluvo pliiĝis.
En elektra lumo bone vidiĝis pluvaj fluetoj.
— Nu bone, — diris s-ino Adams kun imanenta rezonado, — se vi ne memoras, kie troviĝas via restoracio, do ni povas demandi policanon.
— Ne, ne, Bekio, — trabalbutis s-ro Adams, — ne parolu tiel. Serioze. Restoracio estas ie proksime.
— Sed kie? Sur kiu strato?
— Ne, Bekio, serioze, vi ne devas tiel paroli.
— Mi nun demandu policanon, — decideme diris s-ino Adams. — Kiel nomiĝas via restoracio?
— Nu, Bekio, mi petas, ne maltrankviliĝu. Ne, vere, ĝentlemanoj, ne necesas maltrankviligi policanon.
— Mi demandas vin: kiel nomiĝas restoracio?
— Bekio, ne parolu tiel, — balbutis s-ro Adams, — min dolorigas viaj vortoj.
— Vi forgesis nomon de restoracio! — diris s-ino Adams.
— Ho, Bekio! Kiel vi povis tiel opinii? — traĝemis s-ro Adams, metante manojn sur sian humidan kapon.
Interparolante tiel, ni trapaŝis la tutan urbon kaj ekvidis antaŭe darkan, probable, malsekan dezerton.
Ni returniĝis kaj, stumblante, ekkuris al centro de la urbo.
— Estus bone preni taksion, — diris s-ino Adams.
Sed taksiojn ni ne renkontis. Verŝajne, ilin jam prenis aliaj homoj, renkontantaj la Novjaron. Estis jam post la dekunua. Ni kuris sub pluvo, malsataj, koleraj kaj lacaj. Ju pli ni proksimiĝis al la centro, des pli ofte preterveturis aŭtoj kun kriantaj gejunuloj. La centro estis superplena. Niaj nervaroj tute difektiĝis, kaj ni ektremis pro esploroj, kiuj aŭdiĝis de ĉiuj flankoj. Odoris pulvo, kiel dum strataj bataloj. Ĉie oni vendis knarilojn, kiuj imitis pafadon de mitralo.
– Ĝentlemanoj! — ekkriis subite s-ro Adams. — Ĝoju ni.
Li momente aĉetis knarilon kaj gaje komencis ĝin turni. Iu krianta junulo frapetis s-ron Adams per knarilo laŭ lia kalvaĵo, kaj s-ro Adams frapetis per knarilo tiun laŭ ŝultro.
Ni eniris la unuan apotekon kaj mendis sandviĉojn.
Kiam oni preparis ilin, ni triste intertuŝis niajn pokalojn kun tomata suko kaj ekdeziris feliĉon de unu al la alia. Ĝuste tiam venis la noktomezo.
Tiel ni renkontis la Novjaron en urbo San-Antonio, ŝtato Teksaso.
La kvardektria ĉapitro. Ni enveturas en sudajn ŝtatojn
Matene, post vigla renkonto de la Novjaro, ni vekiĝis en hotelo “Roberto Li” kun sola pasia deziro — veturi! Veturi kiel eble plej baldaŭ, tuj, momente! Vane s-ro Adams konvinkis nin, ke San-Antonio estas belega urbo, ke estus nepardoneble stulte ne vidi ĝin (“Ne, serioze, ĝentlemanoj!”), ke ni nenion komprenas kaj deziras kompreni, — ni sopire ripetis unu samon:
— Jes. Ni nenion komprenas kaj deziras kompreni, kaj, probable, jam neniam komprenos. Ni volonte agnoskas tion ĉi. San-Antonio estas mirinda urbo, sed ni volas veturi. Krom tio, ne forgesu, s-ro Adams, ke vin atendas bebo.
Dum mencio pri bebo geedzoj Adams ankaŭ ekhastis, kaj jam post duonhoro ni aŭtis laŭ tiu sama larĝa kaj longa strato, kie hieraŭ sub densa pluvo serĉis sennoman restoracion.
Antaŭ forveturo el San-Antonio, ni ĉirkaŭaŭtis Brekenriĝ-parkon (Breckenridge Park). Tion postulis s-ro Adams.
— Vi ne devas opinii, ke San-Antonio estas malbona urbo. Ĝi estas bona, oportuna urbo, kaj vi devas vidi Brekenriĝon.
Granda belega parko estis malplena. Nur kelkaj arboj estis nudaj. Sur ĉiuj restaj, tute kiel somere, flustris densa verda foliaro. Parkoj diversflanken trais irigaciaj kanaloj kun ŝtonaj bordoj. Akvo mallaŭte plaŭdis kaj transfluis el unu kanalo en la alian, troviĝantan iomete sube. Ni vidis kamelon kaj marajn leonojn, admiris knabojn, ludantajn sur tute verda herbejo futbalon, vidis tablojn kaj seĝojn, aranĝitajn por piknikoj, kaj, ricevinte solidan informon almenaŭ en dek gazolinaj stacioj, ekmoviĝis plu, laŭ suda Teksaso, al limo de Luiziano.
Jam multfoje ni tiel forlasis unu urbon, por ke vespere trafi la alian, traveturinte dum tago dekon da grandaj kaj etaj Ĉefstratoj. Geedzoj Adams sidis fronte, ni malantaŭe kaj inter ni ofte troviĝis vica veturpetanto (hitchhicker), kun sako sur genuoj. Sed neniam ni tiel hastis. Ŝajnis, ke senriproĉa motoro de nia limuzino nutras sin ne sole per gazolino, sed ankaŭ per nia ega senpacienco — plej baldaŭ en Nov-Jorkon, plej baldaŭ sur vaporŝipon, plej baldaŭ en Eŭropon! Finiĝis la dua monato de nia aŭta vojaĝo. Tio estas tre kurta tempolimo por tiu ĉi granda, interesa lando. Sed Usono jam superplenigis nin ĝisfunde.
Proksimiĝis negra Sudo. Lastajn mejlojn, ĝis Luiziano, ni aŭtis en arbaroj. Brilis la suno. Estis varmete kaj ĝoje, kiel printempe en Ukrainio. Pli ofte ni preterveturis urbetojn, vilaĝojn, gazolinajn staciojn kaj vidis libere kurantajn laŭ kampoj ĉevalojn kun disvolviĝantaj kolharoj.
Fine ni preterveturis indikilon kun skribaĵo “La ŝtato Luiziano” kaj rapide kuregis plu inter ruĝkoloraj kampoj de rikoltita kotono.
Monumentajn preĝejojn de Oriento kaj Okcidento anstataŭigis lignaj blankaj preĝejetoj sur kolonetoj anstataŭ fundamento, hispanajn kaj indiajn nomojn anstataŭigis la francaj, kaj en gazolinaj stacioj, kie s-ino Adams informiĝis, oni respondis al ŝi ne “Jes, mem” (Yes, ma'am), sed “Jes, mom”.
Traveturinte urbeton Lafajeton (Lafayette), ni ekvidis grandan, pendantan laŭlarĝe de strato, plakaton kun bildo de malagrabla, memkontenta fizionomio kaj dika surskribaĵo: “Elektu min ŝerifo. Mi estas Amiko de la popolo!”
Tiu ĉi ĝemkrio de polica amiko de l' popolo el ŝtato Luiziano memorigis manieron de antaŭnelonge mortigita luiziana senatano Hjuo Long (Huey Long), kiu ankaŭ opiniis sin “amiko de l' popolo”, la tuta popolo, escepte de negroj, meksikianoj, intelektuloj kaj laboristoj, kaj postulis disdonadon de riĉaĵoj, ĉiuj riĉaĵoj, escepte de kvin milionoj, kiujn, laŭ lia propono, estis necese restigi al ĉiu milionulo.
Ĉi tie, en Sudo, ni ekvidis tion, kion ankoraŭ neniam vidis en Usono, — piedirantojn, treniĝintajn laŭ ŝoseo. Inter ili estis neniu blankulo.
Preteriris maljuna ĝibeta negrino en dikaj flavaj ŝtrumpoj, uzitaj malpuraj ŝuoj, antaŭtuko kaj eksmoda ĉapeleto kun banto.
Ni proponis al s-ro Adams alveturigi la oldulinon.
— Ne, ne, ne! — ekkriis li. — Kion vi parolas!? Ne, serioze! Vi ne komprenas, kio estas la Sudaj ŝtatoj. Alveturigi negrinon! Jes, jes, ĝentlemanoj. Ŝi simple ne sukcesos kompreni, ke blankuloj volas ŝin alveturigi. Ŝi ekpensos, ke vi volas moki ŝin.
Sur la ŝoseo inter aŭtoj subite aperis griza ĉevalo, tiranta duradan kabrioleton kun kapuĉo (samajn eksponaĵojn ni vidis en muzeo de Ford). En ĝi sidis bienulino kun filino.
La malmoderna kaleŝo ĝiris al grunda vojo, al ordinara, imagu vi, grunda vojo kun strio de flaviĝanta herbaro meze. El ĉiuj preterveturantaj aŭtoj elŝoviĝis homoj kaj rigardis la kabrioleton, kiu malproksimiĝis, impone balancante sur siaj risortoj, altaj kaj maldikaj, kiel piedetoj de araneo. Kun sama scivolemo farmuloj rigardis antaŭ tridek jaroj fumplenan kaj knarantan aŭton kun plumpa karoserio, en kiu sidis pasaĝeroj en peltaĵoj, faritaj el lupa felo, kaj grandaj savokulvitroj.