– Ĝentlemanoj! — diris s-ro Adams, rigardante la malhelan ĉielon. — Mi petas vin, estu kiel eble plej singardemaj. Prokrastu ni forveturon. Ĉu eble denove pluvos?
— Kaj ĉu ne repluvos? — diris s-ino Adams. — Ja ni ne estu ĉi tie en Pensakolo tutan vivon.
— Ho, Bekio, vi ne scias, kio estas Florido. Ĉi tie estas tre ŝanĝiĝema kaj danĝera klimato, kaj ĉio povas okazi.
— Sed kio povas ĉi tie okazi?
— Ne, serioze, Bekio, vi rezonas, kiel eta knabino. Ĉi tie ĉio povas okazi.
— Limokaze, se ni trafos pluvon, ni aŭtos sub pluvo.
— Ni ĉiuj tre volis plej baldaŭ forveturi, do ni ne obeis s-ron Adams, sed uzante trankvilan periodon, ekmoviĝis plu, preter la golfo, laŭ novaj pontoj kaj moleoj. Post unu horo de nia forveturo el Pensakolo, ni trafis tropikan fulmotondron (pli ĝuste, ĝi estis subtropika fulmotondro, sed tiam ĝi ŝajnis al ni tiel terura, ke ni opiniis, ke ĝi estas la tropika). Estis ĉio, kiel en verkaĵoj de Ĵulo Vern (NB. Verne, Jules, granda franca verkisto), — tondro, fulmo kaj falanta el la ĉielo akvo, kiel Niagaro. Nun ĉie estis akvo. Ni aŭtis vidante preskaŭ nenion. Foje akvofalo estis tia densa, ke ŝajnis — ni aŭtas laŭ fundo de Meksikia golfo. Dum ĉiu tondrofrapo s-ro Adams saltis kaj murmuris:
— Jes, jes, ĝentlemanoj. Kviete… Kviete.
Li, sendube, timis, ke la limuzinon trafos fulmo.
Ni volis halti kaj atendi finiĝon de fulmotondro, sed ni timis, ke akvo trafos motoron kaj baterion reale “diablo prenos”. Ni tremante rememoris gazetajn artikolojn pri uraganoj en Florido kaj fotojn de elŝiritaj kun radikoj gigantaj arboj kaj forĵetitaj de reloj trajnoj.
Tamen, ĉio, samkiel en libroj de Ĵulo Vern, finiĝis bone.
Ni tranoktis en urbo Talagasio (Tallahassee) kaj matene jam atingis Georgion. Estis januara, preskaŭ varmega tago, kaj ni baldaŭ forgesis niajn hieraŭajn timojn.
En Georgio estis multaj arbaroj. Ial Sudaj negraj ŝtatoj ĉiam ŝajnis al ni kiel plenaj kotonaj kampoj kaj tabakaj plantejoj. Kaj ĉi tie ni ekvidis, krom plantejojn kaj kampojn, ankaŭ densajn sudajn arbarojn. Ni aŭtis laŭ aleoj, super kiuj pendis, kvazaŭ kapraj barboj, iuj vostoj de arbo “pikono” (pecan), kiun ni neniam antaŭe vidis.
Negroj trafis pli ofte, foje kelkajn horojn ni vidis neniun blankulon, sed en urbetoj regis blankulo, kaj se negro vidiĝis ĉe vilao kovrita per hedero en “rezidanta parto”, do nepre kun broso, sitelo aŭ sako, kiuj indikis lian apartenecon al servistaro.
Alta nivelo de usona vivnormo ne tute konkeris Sudajn ŝtatojn. Ĝi, certe, penetris tre malproksimen, — sudaj Ĉefstratoj, farmaciejoj, kvadratetoj da butero dum tagmanĝo kaj matenmanĝo, mekanikaj bilardoj, maĉgumoj, gazolinaj stacioj, ŝoseoj, “T-ostaj stekoj” (T-bone steaks), junulinoj kun hararanĝoj de kinosteloj kaj reklamaj plakatoj neniel distingiĝas de la orientaj, okcidentaj kaj nordaj kvadratetoj da butero, junulinoj, ŝoseoj kaj plakatoj; sed en Sudaj ŝtatoj estas io sia, unika, io mirinde ĉarma, varmeta. Ĉu, la naturo? Povas esti, parte la naturo. Ĉi tie forestas katizaj palmoj kaj magnolioj, la polurita suno, kiel en Kalifornio. Tamen ĉi tie forestas sekeco de dezerto, kiu foje sentiĝas tie. Sudaj ŝtatoj estas lando de rustikaj pejzaĝoj, arbaroj kaj tristaj kantoj. Sed, certe, la naturo ne estas ĉio.
Animo de Sudaj ŝtatoj estas homoj. Kaj ne blankuloj, sed negroj.
Ni haltis en Ĉarlstono (Charleston), Suda Karolino. Post ĉirkaŭrigardado de l' urbo kaj revenante vespere hejmen laŭ ĉiama Ĉefstrato, ni ekvidis en duonlumigita strateto negridinon, kiu aĝis proksimume dek du jarojn. Knabino nin ne vidis. Ŝi portis enmane korbon. Ŝia irmaniero komence ŝajnis stranga. Sed, kiam ni enrigardis pli fikse, ni ekvidis, ke la knabino dancas. Tio estis talenta improvizaĵo, difinita, ritma, preskaŭ finita danco, kiun ni volus nomi jene: “Knabino el Suda ŝtato”. Dancante, negrineto malproksimiĝis plu kaj plu laŭ darka strateto, glitis, turniĝis, saltetis — kaj gracie balancis per malpeza, malplena korbo. Fininte tagan komercon, la urbo ekdormis, ĉirkaŭ estis plena kvieto, sed ni kvazaŭ aŭdis sonojn de banĝo, ĉar nin impresis la ritma kaj muzika danco.
Negroj estas talentaj. Blankuloj volonte aplaŭdas ilin, konsiderante ilin suba raso. Oni favore permesas negrojn esti artistoj. Probable, kiam nigrulo estas sur estrado kaj blankulo estas en loĝio, li povas rigardi nigrulon de supre, kaj memamo de sinjoro ne suferas.
Negroj estas impresemaj. Blankuloj rilatas al tio ironie kaj opinias, ke negroj estas stultaj. Efektive! Por bone komerci, necesas nenia impreseco.
Parolante nun pri blankuloj, ni konsideras sudajn ĝentlemanojn, kaj ne sole ilin, sed ankaŭ ĝentlemanojn el Nordo, kiujn infektis psikologio de sklavoposedo. Ni ankaŭ volas diri, ke ne ĉiuj homoj de Sudo konsideras negrojn subuloj, sed, bedaŭrinde, tiuj konsistigas plimulton.
Negroj havas abundan imagan kapablon. Ili ŝatas, ekzemple, nomi sin kiel iuj eminentuloj, do iufoje iu pordisto, liftisto aŭ kamplaboristo Ĝimo Smit (Jim Smith) prononcas sian plenan nomon jene: Ĝimo-Georgo-Vaŝingtono-Abramo-Linkolno-Granto-Nabukadnesero-Smit (Jim George Washington Abraham Lincoln Grant Nebuchadnezzar Smith).
— Nu, certe, — parolas suda ĝentlemano, kies imagon tutan tagon plenigas sola bela sonĝo — miliono da dolaroj, — ja li estas absoluta idioto!
En ĉiuj filmoj kaj vodeviloj negrojn oni prezentas kiel komikaj personoj, ludantaj malspritajn, sed bonkorajn servistojn.
Negroj ŝatas la naturon. Kiel ceteraj artistaj uloj, ili estas kontemplemaj. Sudaj ĝentlemanoj tion tiel eksplikas. Negroj, laŭ ilia opinio, estas pigraj kaj ne kapablas je sistema laboro. Ĉi tie oni nepre rakontas okazon, kiam negro, perlaborinta kvin dolarojn, sekvonttage kune kun sia nigra junulino (girl), iris al arbaro aŭ al rivero. Post tio oni faras profundpensan konkludon, aŭ kvazaŭ teorian pravigon de ekspluatado de nigra homo:
— Por li ne gravas salajro, tutegale li vivos kiel porko. Tial necesas salajri lin kiel eble malpli.
Fine negroj estas impetemaj. Ho! Ĉi tie suda ĝentlemano iĝas grave maltrankvila. Li jam eltiras revolveron “colt”, ŝnuron kaj pecon da sapo. Li jam preparas lignofajron. Li iĝas subite nekredeble nobla kaj suspektema. Ja negroj, laŭ lia opinio, estas seksaj krimuloj. Ilin necesas simple pendumi.
Negroj estas sciavidaj. Ĉi tie suda ĝentlemano vidas mil motivojn. Klara afero — ili estas simple impertinentuloj kaj senpardonindaj homoj. Ili eniĝas en fremdajn aferojn. Ĉie ili ŝovas siajn nigrajn nazojn.
Samtempe, suda ĝentlemano opinias, ke negroj tre amas lin. En kinodramoj pri vivo de bienuloj nepre ĉeestas olda grizhara negro, adoranta sian sinjoron, por kiu li pretas fordoni sian vivon.
Aĥ, se suda ĝentlemano, favora spektanto aŭ partoprenanto de linĉado, komprenus subite, ke por plena centprocenta humaneco, al li mankas ĝuste tiuj, mokitaj negraj ecoj! Kion li tiam dirus?
De negroj oni deprenis ŝancon de evoluado kaj perfektiĝo. Por ili en urboj estas vakaj nur laborlokoj de pordistoj kaj liftistoj, kaj en hejmlando, en Sudaj ŝtatoj, ili estas senrajtaj kamplaboristoj, humiligitaj ĝis stato de hejmaj bestoj, — ĉi tie ili estas sklavoj.
Kaj tamen se oni deprenu de Usono negrojn, ĝi kvankam iĝos iomete pli blanka, sed verŝajne iĝos pli enua dudekoble.
Ni kutimiĝis inviti en nian limuzinon ĉiujn veturpetantojn, atendantajn okazon ĉe vojo. Jam proksime de Vaŝingtono, en Norda Karolino, ni kunprenis apud malnova gazolina stacio dekokjaran junulon el tendaro “CCC” (NB. Civilian Conservation Corps, Civila Korpuso de Konservado). Tiujn tendarojn aranĝis Rusvelt por senlaboraj junuloj komence por ses monatoj, — ĉar li esperis ĉesigi senlaborecon dum ses monatoj, — sed poste evidentiĝis, ke ĉesigi senlaborecon tiel facile ne eblas, — tendarojn oni restigis por nedeterminita tempo. La junulo volis traveturi ok dek mejlojn, por atingi sian hejmurbon Elizabettaŭnon (Elizabethtown). Estis sufiĉe malvarma pluvo. La junulo tute ŝrumpis en siaj somera ĉemizo de kakia koloro kaj feltoĉapelo kun larĝaj randaĵoj kaj truetoj.