Неснаёмы: (адыходзіць ад сталаь пакуль Яніна засьвечвае сьвечку) Так — цёмна, цёмна!.. Вось-жа і даводзіцца чытаць пра жыцьцё у цемры…
Яніна: (з гонарам) Табе сьветла — не хлусі!
Незнаёмы: Ня ведаю, хто ў хлусьні… Хай будзе сьветла, хоць і цёмна было калісьці.
Яніна: (падыходзіць да Незнаёмага, бярэ яго за руку) Усё што кажаш будзе кароткая ціхата. (З позіркам на дол) Найлепей нічога не адказвай.
Незнаёмы: Я усё такі… не заставацца нам каля мёрлага. Яму — памёрлае, а нам, жывым — жывое…
Яніна: (гладзіць руку Незнаёмагаь позіркна на дол) Але! Жывое — жывым! І нашаму жывому, я злачынец… Я — вінаватая, вінаваты і ты — бывае такая віноўнасьць. А вось нават цяпер, не адважыўся выступіць сьмела, адкрыта дзеля абароны свае праўды, а пацікаваўся сюды, бы які афрыканскі дзікун… (Падумаўшы) Вы або???ва зрабілі зь мяне не маці, а жанчыну, прыкветную, патрэбную. (Адыходзіць ад Незнаёмага, мімавольна пазірае на возера, а тады — на Самука) Хто ты? А ён — чалавечы. Я люблю яго.
Незнаёмы: Яніна, даруй мне! Хадзем ад гэтуль… і тымчасам няма куды барзьдзіць, няма куды падзецца.
Яніна: (даланямі праводзіць па скронях) Ты не вінаваты. Не прасі прабачэньня ў мяне: віноўная — я! Сама зрабіла сабе ня быць мацерай. Я была вайніўчай амазонкай, а ты? Я ня ведаю, чым ты быў пад час вайны.
Незнаёмы: Жыцьцё зрабіла цябе гэткай.
Яніна: (падыходзіць шпарка да Незнаёмагаь палымяна) Жыцьцё? Які шчыры асудак! Якое мілае спачуваньне! Жыцьцё любіць, і вініць — мала для цябе, трэба самому пакінуць гісторыю для жыцьця.
Незнаёмы: (найперш адолеўшы сумніў у намеру — паклаў рукі на Яніну) Хадзем ад гэтуль. Частка твайго жыцьця із ім ужо скончаная. Жыцьцё і грамадства пазбавілася яго, як сасна непатрэбнай ігліцы… Хадзем ад гэтуль. Мы — жывём.
Яніна: (у абліччы душэўная барацьбаь кароткі позірк на Самукаь памальны позірк на навакольле, бы стуль нехта паможа ёй адоліць усё, што здарылася ў гэтым дні) Згодная з табой — трэба ісьці. (паклаўшы рукі на грудзі Незнаёмаму) Дзе кончыць першую частку жыцьця для мяне? Існавала, пакуль жыла із ім. (Паказвае на Самука прыняўшы рукі ад Незнаёмагаь глядзіць у бок, скуль ён прыйшоў) А ён напэўна, выраслы?
Незнаёмы: (як раней, спакойны) Ты бачыла яго якіх тры месяцы пасьля нараджэньня, а яму… цяпер сямнаццаць гадоў.
Яніна: (адыходзіць ад Незнаёмагаь узьняўшы галаву шчытна праводзіць далонямі каля скроняў) Ужо сямнаццаць гадоў?.. Буду зноў яму мацерай! Не дакарай…
Незнаёмы: Усё бывае… Яніна, хадзем адгэтуль. (Робіць колькі крокаў да выхаду) Мы ўсё ўладзім.
Яніна: (пазірае на Незнаёмага, а тады на Самука) А як зь ім? Ён чалавек у радасьці й бядзе. (Ціхатаь Незнаёмы закладвае рукі на адзадзьдзеь адварачваецца, глядзіць на памёрлага Самукаь азірае Яніну). Я астануся зь ім.
Адам і Ева
I
Раніцай
1
Раніца яшчэ.
У сьвятле сваім
сонячнай цяплыні
усюды месца ёсьць.
Бы дрэва
ледзь-ледзь затлелае,
на зямлю абваленая
у самую вясну-вясьняную —
раса парыць
з лугоў,
з далавы шырокай і аблеглай,
з роўнядзі зялёнай і квяцістай.
Дрэвы,
быццам далавы і роўнадзяў суччо,
бліжэй да неба ўздымаюцца.
Птушыня лёты вецьцямі,
бы дрэваў тых,
неспадзеўна ветрам адарваньня,
кагортамі за небасхіл
зьнікаюць.
Сьпеў іхны падае
плажміста да зямлі,
ў званістасьць свае песьні,
у набожнасьць, што не стамілася
аціхаць трывогай, -
красатосьць ня згубіцца
прад уявай
усячутнае прыроды.
Узгорак гліністы, сукравічны,
у сухацьветах рэдкіх,
адхоніста спусьціўся прад садам райскім,
расой дыміць таксама.
У садзе пладзінёй убранае лісьцё
вохкасьцяй срабрыцца, бадай што змрочнай.
Шарахнявыя камні
й пачарнелыя,
бы рукі нейкія анямелыя,
трымаюць іх,
і нават сьпеляць пад сонцам ранішнім.
Усё навокал — польза ёсьць, -
жасьліва, дый падступна:
сіла сьпялістасьці сядзёрастая,
(не аціхлая нат уночы)
жыцьцёвыя трымценьні падзірала.
2
Прыходзіў час — разваліны пакуль!..
Вецер пачынаў разьдмухваць
рухлівасьць дрэў,
і красак адцьвіцелых у сваёй парыь
у блізіне сухмарак гурміста птушкі лёталіь
шархлівым кругам ля камлёў лісьцё
лажыласяь
пладзіня пасьпелая, калярыстая
з галін ападвала ў гушчыню травы
ды на шыпулі кустоў прыземістых.