На гэтыя словы ніхто не азваўся. 3 мінуту было ціха. Мая суседка, схіліўшы набок галаву са стажком-шыньенам, любавалася фотаздымкам прыгожага маладога хлопца ў часопісе, які я чытаў. Навалілася на мяне плячом і быццам скамянела. Я хацеў асцярожна зрабшь ёй заувагу, каб адсунулася, ды перадумаў: патрываю, абы не бубніла пад вухам.
— У нашым жыцці заўсёды так: што маем — не цэнім, што страцім — шкадуем, — жанчына ўздыхнула. Нібы падслухаўшы мае думкі, яна раптам тузанулася ўся, павярнулася да мяне. Я адчуў на сабе яе працяглы позірк. Суседка яўна разлічвала на тое, каб завязаць размову. Але ў мяне зусім не было ахвоты пераліваць з пустога ў парожняе, і я толькі хмура кіўнуў.
— Што ні кажыце, а наша медыцына хілая вельмі… Вы не згодны? — лескатала яна.
Я працадзіў праз зубы штосьці няўцямнае. Яна паглядзела на мяне, як на недарэку якога, незадаволена чмыхнула носам і адвярнулася. Пазірала на свае рукі з залатымі пярсцёнкамі на пульхных пальцах, потым стала ўважліва разглядаць на сцяне стэнд «Як правільна харчавацца». Неўзабаве ёй надакучыў гэты занятак.
— Я ўжо не кажу пра той… Даруйце, страшна вымавіць гэтае слова. 3 тым увесь свет не можа справіцца. Дык жа нашы медыкі нават з нейкім нікчэмным грыпам не саўладаюць,— зноў сыпанула яна скорагаворкаю. — Суседа майго, здаравілу, фізкультурніка, ледзь уратавалі — так скруціла гэтая пошасць.
Я падняў галаву.
— Чаго вы скрывіліся, малады чалавек?
— Ведаеце, так… так у носе заказытала…
— Ой, які далікатны! — На гэты раз жанчына ўспрывеціла мяне паблажлівай усмешкай. — У носе заказытала — дык пабялеў. А калі б што, не пры мне кажучы, сур’ёзнае?
Рукі ў мяне задрыжалі, на лбе выступіў халодны пот.
— Даруйце, зараз во… От жа ліха, зараз во чхну на вас… грыпам...
Цяжка, нібы застагнала, зарыпела побач са мною крэсла, я зажмурыўся і…
Калі я, гучна чхнуўшы, расплюшчыў вочы, жанчыны побач не было: стажок-шыньён тырчаў ужо каля дзвярэй урачэбнага кабінета. Адтуль чуліся з’едлівыя словы:
— У-у, вірус нікчэмны, яшчэ гізікі вырачыў. Нідзе ад вас, бескультурных хамаў, спакою няма!.. Чхне на мяне!.. Я табе так чхну, што ніякія дактары не дапамогуць.
Я кіпеў ад гневу і абурэння. Мне хацелася прыпляскаць гэтую нахабніцу да ганебнага слупа, каб ніколі больш не парупілася ёй такое нахабства. Але, каб не зняважыць сябе ўласнай непрыстойнао і пазбегнуць грубай лаянкі, я доўга выбіраў са свайго лексікона патрэбныя словы і нарэшце вымавіў:
— Даруйце, калі ласка.
СЕЙБІТ КУЛЬТУРЫ
Яўсей Кірылавіч паглядзеў на самапіску.
— От я вам, бюракраты няшчасныя, задам ўараз,— прабурчаў сябе пад нос.— Во дзе вы ў мяне — на канцы пяра.
Пяро торкнулася ў паперу, дыва пабегла па снежна-беламу аркушу.
«Паважаны таварыш рэдактар! Мяне зняважылі, я абураюся. Не, мала таго, — гневаюся, — пісаў Яўсей Кірылавіч. — Але спачатку — яб сябе, кяб ведалі, з кім маеце справу. Я — клубны работнік, як кажуць, сейбіт культуры.
Цяпер па сутнасці. Да скаргаў працоўных, як я разумею, трэба ўважліва адносіцца. А што ў некаторых бюракратаў атрымліваецца? Сёння пазваніў я да вас у рэдакцыю, і кажу: патрабую, каб у дом адпачынку прыехаў карэспандэнт. Суб'ект, які мне адгукнуўся, назваў сябе літаратурным работнікам. Чуеце? Літаратурным!.. Ганарыста іак адрэкамендаваўся і пытае: «Што яму там рабіць, карэспандэнту?» Як што? Фельетон пісаць, каду. Куды ні зірні — беспарадкі. На дарожках, у альтанках брудна, смецце, акуркі валяюцца. А я, можа, у гэтай альтанцы культурна адпачываю? I яшчэ — сабака... Тут думаць трэба, а ён, воўк яго рэж, гаўкне — шлунне ябываецца. От і адпачывай тут, дамагайся абхазскага даўгалецця...
Ведаею: параіце звярнуцца да дырэктара дома адпачынку. Скардзіўся! Як гарохам аб сцяну. Яму абы дзень да вечара. Прычачэніцца і пахаджвае сабе па двары ды «футбол» свой пад кашуляй пагладжвае. Адгадаваў, бюракрат тоўстаскуры. Але ж яму што! Харчуецца без адрыву ад вытворчасці, спажывае на грамадскай кухні — што душа прымае. От, знаныць, паскардзіўся я яму — смяецца: «Сабака першы сябар чалавека».
Пра ўсё гэта я, таварыш рэдактар, расказаў таму вашаму літаратурнаму работніку. Хлусіць не буду, выслухаў ён мяне да канца. А потым — як аглушыў: «Карэспандэнта высылаць немэтазгодна».
«Як гэта — немэтазгодна! Вам што, да жывога чалавека ноль увагі?» — пытаю. Хлусіць не буду, мне падумалася: прыкрывае. Можа, сабе думаю, ён з дырэктарам дома адпачынку — адна хэўра: па вечарах разам у праферанс рэжуцца, алкагольнымі напіткамі чэрствыя душы свае апалоскваюць. Тут я не вытрымаў, са злосці… Даруйце, паўтарыць не магу, не тая сітуацыя.