Калі я паступіў у Мінскі педагагічны інстытут, я не ведаў, што ў ім вучыцца Уладзімір Рагуцкі.
У кастрычніцкім нумары «Полымя рэвалюцыі» быў змешчаны яго верш «Хвоя».
Аляксей Коршак хадзіў па інстытуцкім калідоры і на памяць чытаў уголас радкі з гэтага верша.
Нехта са старшакурснікаў пахваліўся, што гэты верш напісаў іх студэнт, і паказаў нам Рагуцкага, чарнявага хлопца з мілым дзявочым абліччам.
Праз нейкі месяц «Полымя рэвалюцыі» на адным развароце надрукавала побач яго і мой вершы. Мы былі імяніннікамі... Хтосьці тады і пазнаёміў мяне з Рагуцкім.
Як-ніяк ён быў усё-такі трэцякурснік, дый па ўзросту старэйшы за мяне на тры гады. Таму я звычайна неяк нясмела падыходзіў да яго на перапынках. А Уладзімір таксама быў сарамлівы і заўсёды ветлівы... У дадатак, як і болынасць старшакурснікаў, ён ужо сур’ёзна рыхтаваўся да самастойнай працы ў жыцці, не сланяўся без справы і не бурапеніў, як мы, першакурснікі.
Мы зрэдку сустракаліся на калідорах, чыталі адзін аднаму свае вершы.
Відаць, любоў да літаратуры, асабліва да паэзіі, яму прышчапіў яго настаўнік, вядомы беларускі паэт Янка Журба, які вучыў Рагуцкага ўПашкаве, на Магілёўшчыне. Уладзімір неаднойчы расказваў мне пра свайго настаўніка.
Памятаю, як я ўпершыню ўбачыў Журбу, калі ён прынёс у рэдакцыю газеты «Піянер Беларуси» новыя вершы. Пры размове з ім я ўспомніў пра Рагуцкага. Трэба было бачыць, як засвяціўся радасцю твар Журбы, як з гонарам ён сказаў тады:
— О, дык гэта ж мой вучань!.. Я цяпер уважліва сачу за яго вершамі...
Пасля заканчэння інстытута Уладзімір да прызыву ў армію працаваў у рэдакцыі газеты «Камунар Магілёўшчыны». Ён здаў у выдавецтва зборнік сваіх вершаў. Рукапіс гэтага зборніка загінуў.
Больш я не сустракаўся з Рагуцкім. Помню толькі, што ўлетку 1940 года ў «Літаратуры і мастацтве» прачытаў два яго вершы. Адзін з іх, пра чайку, заканчваўся радкамі:
Чайка мора дужае збудзіла,
А сама загінула ў імгле,—
Каб зрабіцца хваляй белакрылай
I спачыць на каменнай скале.
Як гэтая чайка, і сам паэт загінуў у імгле вайны.
У апошні год вучобы Уладзімір падараваў мне фотаздымак і некалькі сваіх вершаў, што былі перапісаны на старонках з вучнёўскага сшытка. Вершы, на жаль, не захаваліся. А фотаздымак уцалеў. Ён змяшчаўся ў кнігах «Мы іх не забудзем» і «Крывёю сэрца». 3 гэтага фотаздымка зроблен партрэт, які вісіць у Доме пісьменнікаў.
1970
МІХАСЬ ЛІСОЎСКІ
Калі мяне ўпершыню пазнаёмілі з Міхасём Лісоўскім, я быў прыемна здзіўлены, пазнаўшы ў ім аднаго з тых двух маладых хлопцаў-студэнтаў, якія некалі, гадоў дваццаць таму назад, кватаравалі ў маіх суседзяў.
Як цяпер бачу перад сабой яго характерны твар, усмешку з хітрынкай, засяроджаны, праніклівы позірк. Гэты позірк неяк учэпіста схопліваў рысы людзей, трапна і дасціпна раскрываў іх характары.
Назаўсёды запомніліся мне некаторыя яго сяброўскія шаржы на маладых паэтаў.
Яршысты Анатоль Сербантовіч, як кураня, што вылупліваецца з яйка. 3 коцікаў вярбовай галінкі, якая расце з чарнільніцы, праглядваюць рысы твару Веры Вярбы...
Умельства трапна схопліваць рысы людзей, раскрываючы іх характары, здзіўляла не толькі ў сяброўскіх шаржах Міхася Лісоўскага, але і ў вусных характарыстыках і азначэннях, якія ён даваў пісьменнікам на падставе свайго беглага назірання або пасля чытання іх твораў.
Бывала, за працай у майстэрні Міхась неаднойчы выказваў гэта, як бы правяраючы лішні раз свае думкі і назіранні.
Як зараз бачу перад сабой яго жанравую сцэнку «Літаратурная хата»...
Напрацаваўшыся ўволю, у чаканні сядзяць за сталом Янка Брыль, Максім Лужанін і Кандрат Крапіва, якім Піліп Пестрак нясе чыгунок бульбы. I наколькі ўсё гэта наша, беларускае, у побыце хаты: і людзі гэтыя, і рупны гаспадар, у якога ў руках паруе чыгунок бульбы, і ступа, і печ...
Ва ўсім гэтым ёсць думка аб сувязі літаратуры з жыццём народа.
Між іншым, працу ў гэтым напрамку Міхась хацеў прадоўжыць. Аднойчы ён мне паказваў эскіз вялікага накіда і горача расказваў пра сваю задуму: зрабіць пра пісьменнікаў шырокае жанравае палатно.
Ён удакладняў, пытаючыся, як лепей назваць такую рэч — «3 глыбінь народных», «3 крыніц жыватворчых»...
У майстэрні Міхась быў як утрапёны. Працаваў ён да самазабыцця. Прызнаюся, што менавіта ён даў мне па-сапраўднаму адчуць і зразумець, якая пакутліва-цяжкая праца мастака.
Я назіраў, як гадзін за пяць-шэсць узапар стамляўся ўжо нават той, хто пазіраваў, а Міхась, захапіўшыся, усё працягваў працу.