— E-ha, senmiding, Iuda? Bir qarashda tanimabman. Qaytaga yaxshi bo‘ldi. Negaki, xalqimizda shunday bir naql bor: agar tanish odamingni tanimay qolsang, u boy bo‘larmish…
Iuda qattiq hayajonlanganidan yuragi xuddi qafasga tushgan qushday qattiq-qattiq teparkan, o‘tgan-ketganlar eshitmasin uchun nafasi og‘ziga tiqilgancha pichirlab so‘radi:
— Qayoqqa ketyapsan, Niza?
— Senga nima? — deb javob qildi Niza qadamini sekinlatarkan Iudaga viqor bilan tikilib.
Shunda Iudaning ovozida bolalarga xos bir talaffuz eshitildi, u esankirab pichirladi:
— Ie, nega endi?… Axir shartlashgandik-ku. Men senikiga bormoqchi edim. O‘zing aytuvding-ku butun oqshom uyda bo‘laman deb…
— E, yo‘q, yo‘q, — dedi Niza va tantiq qizlarga o‘xshab pastki labini do‘rdaytirgan edi, uning chehrasi — Iuda o‘z umrida ko‘rgan parichehralar ichida eng go‘zal hisoblagan chehrasi — yigitning ko‘ziga yana ham chiroyliroq bo‘lib ko‘rindi, — zerikib ketdim. Sizlar bayram qilyapsizlar, men nima qilay? Sening peshayvonda turib olib xo‘rsinishingni tomosha qilaymi? Buning ustiga, oqsochim erimga chaqsa nima qilaman, deb yurak hovuchlab o‘tiraymi? Yo‘q, yo‘q, men ham shahar tashqarisiga chiqib ketib, bulbullar xonishini eshitishga ahd qildim.
— Shahar tashqarisiga deysanmi? — dedi Iuda esankirab, — yolg‘iz o‘zing-a?
— Ha, yolg‘iz o‘zim, — deb javob qildi Niza.
— Maylimi seni kuzatib borsam? — hayajonlanganidan entikib so‘radi Iuda. U esankirab qoddi, butun borliqni xayolidan faromush qilib, Nizaning hozir tim qora bo‘lib ko‘rina boshlagan ko‘k ko‘zlariga iltijo bilan bokdi.
Niza hech nima demay, qadamini ildamlatdi.
— Nega indamayapsan, Niza? — deb so‘radi Iuda yolboruvchi ohangda u bilan baravar qadam tashlashga urinarkan.
— Meni zeriktirib qo‘ymaysanmi? — dedi birdan Niza va yurishdan to‘xtadi. Shunda Iudaning esi butkul og‘ib qoldi.
— Ha, yaxshi, — dedi Niza nihoyat ko‘ngli yumshab, — ketdik.
— Qayoqqa, qayoqqa boramiz?
— Shoshma… kel, yaxshisi, manavi hovliga kirib kelishib olaylik, tag‘in bitta-yarimta tanish-bilish ko‘rib qolib, Nizani ko‘chada o‘ynashi bilan chaqchaqlashib turganini ko‘rdim, deb gap tarqatib yurmasin.
Shu zahoti Niza bilan Iuda bozorgohdan g‘oyib bo‘lishdi. Ular qaysiyam bir hovlining bostirmasiga kirib pichirlashardilar.
— Sen juvozkashlik mulkiga bor, — dedi Niza pichirlab va ayni paytda chelak ko‘tarib bostirmadan o‘tayotgan bir begona erkakdan yuzini chetga burib, chodrasini ko‘zigacha tushirib oldi, — Kedronning paryog‘idagi Hefsimaniya bog‘iga, tushundingmi?
— Ha, ha, ha.
— Men oldinda boraman, — deb davom etdi Niza, — lekin sen orqamdan izma-iz yurma, ancha keyinda qolib bor. Soydan o‘tganingdan keyin… g‘or bor… bilasan-a uning qaerdaligini?
— Bilaman, bilaman…
— Objuvoz yonidan o‘tib tepaga ko‘tarilasan-da, keyin g‘or tomonga burilasan. Seni o‘sha yerda kutaman. Lekin hoziroq izimga tushma, to men ancha yerga borib olgunimcha bardosh qilib, shu yerda kutib tur. — Niza shu so‘zlarni aytib bostirmadan chiqib ketdi va go‘yo, Iuda bilan suhbatlashmaganday, g‘oyib bo‘ldi-qoldi.
Iuda parokanda xayolini bir yerga jamlashga urinib, ancha vaqtgacha qimir etmay turib qoldi. Chunonchi u xeshlarining hayit oshida bo‘lolmaganini qanday izohlashi haqida o‘yladi. U turgan yerida allaqanday bahonalarni o‘ylab topar, ammo, qattiq hayajonlanganidan miyasiga durustroq bir vaj kelmasdi, shu zayl beixtiyor oyoqlari uni bostirma ostidan olib chiqib ketdi.
Endi u yo‘lini o‘zgartirdi. Quyi Shaharga borishdan aynib, yana Kaifaning qasri tomon burildi. Iuda endi atrofida bo‘layotgan voqealarni deyarli ko‘rmasdi. Bayram ruhi shaharga endi kirib kelayotgan edi. Iuda o‘tib borayotgan ko‘chalarga ochilgan derazalar nainki charog‘on, balki u yerlardan bayramona madhiya va qutlovlar eshitilardi. Kechikkan yo‘lovchilar eshaklarini xalalab, hayqirishib o‘tib borishardi. Iudaning oyoqlari uning ixtiyorsiz ketib borar, oqibat u hammayog‘ini shox bosgan mudhish Antoniy minoralari poyidan o‘tib ketganini ham payqamadi, qal’ada chalinayotgan karnay na’rasini ham eshitmadi, qo‘lidagi mash’alasi bilan uning yo‘lini mudhishona yoritgan rimlik otliq soqchilarga parvo ham qilmadi. Iuda minora yonidan o‘tib ketgach, orqasiga o‘girilib, jome ustida, juda ham balandda ikkita g‘oyat ulkan besh shamli qandil yonayotganini ko‘rdi. Lekin Iudaning ko‘ziga u shamlar ham elas-elas ko‘rindi, nazarida Yershalaim uzra misli ko‘rilmagan kattalikdagi o‘nta shamchiroq yoqilganu ular shahar uzra tobora yuqoriroq ko‘tirilayotgan tunning taiho shamchirog‘i — oy shu’lasi bilan shu’la sochishda kim o‘zarga o‘ynashayotgandek ko‘ringandi. Endi Iudaning hech nima bilan ishi qolmagan, u faqat Hefsimaniya darvozasi tomon intilar, tezroq shaharni tark etib chiqib ketishni istar edi. Ba’zan ko‘ziga ko‘chadagi olomon orasida Nizaning o‘ynoqi qiyofasi lip-lip ko‘ringanday va Iudani ohanrabo singari o‘ziga ergashtirib ketayotgandek tuyulardi. Lekin bu noto‘g‘ri tasavvur edi — Nizaning ancha oldinlab ketganligini Iuda yaxshi bilardi. U sarroflar rastasi yonidan o‘tib, nihoyat Hefsimaniya darvozasiga yetdi. Bu yerda, garchi sabri chidamayotgan bo‘lsa ham, bir oz turib qolishga majbur bo‘ldi. Shaharga tuyalar karvoni kirib kelayotgan edi, karvon orqasidan ketma-ket suriyaliklar harbiy patruli kirib keldiki, Iuda bu patrulni ichida rosa bo‘ralab so‘qdi…
Lekin har narsaning intihosi bor. Betoqat Iuda endi shahar tashqarisida ketib borardi. U chap tomonda mo‘’jazgina bir qabristonni, qabriston yonida ziyoratchi xudojo‘ylarning bir necha olabayroq chodirini ko‘rdi. Iuda oy yog‘dusiga cho‘milgan sertuproq yo‘lni kesib o‘tib, Kedron soyi tomon otildi. Soy uning oyog‘i ostida jildirab oqardi. U toshdan-toshga sakrab-sakrab, nihoyat soyning narigi, Hefsimaniya sohiliga o‘tib oldi va bu yerda bog‘lar tepasidan o‘tgan yo‘lda hech zog‘ yo‘qligini ko‘rib, quvonchdan ko‘ngli yorishib ketdi. Sal nariroqda juvozkashlik mulkining yarim xaroba darvozasi ko‘rindi.
Havosi dim shahardan chiqqan Iuda bahor tunining atridan sarxush bo‘ldi. Bog‘dagi mirta daraxtlarining va Hefsimaniya yalangligida o‘sgan akas daraxtlarining xushbo‘y hidi dimoqqa gup-gup urilardi.
Darvozada qorovul yo‘q edi, umuman, bu yerlarda hech kim yo‘q edi, shunga ko‘ra, endi Iuda sershox azim zaytun daraxtlarining antiqa ko‘lankalari ostidan g‘izillagancha chopib ketdi. Yo‘l yuqoriga o‘rlab borardi, Iuda og‘ir-og‘ir nafas olarkan, oy shu’lasi vujudga keltirgan guldor soyalarni bosib o‘tardiki, bu oyalar Nizaning rashkchi eri do‘konidagi turfa gulli gilamlarni eslatardi. Bir ozdan keyin Iuda chap tomonda sayhonlikda juvozxonani, uning ulkan tosh g‘ildiragini va uyilib yotgan bochkalarni ko‘rdi. Bog‘da hech kim yo‘q edi. Ish kun botgandayoq tugagan edi. Bog‘da yug‘ ham ko‘rinmas, Iudaning boshi uzra endi bulbullar tinmay chaqchaqlashar, xonish qilishardi.
Iuda ko‘zlagan yer yaqin edi. U hozir o‘ng tomonda, qorong‘ilikda g‘orda jildirab oqayotgan suvning ovozini eshitadi. Shunday bo‘ldi ham, ana suv jiddirashi eshitildi. Salqin bo‘la boshladi.
Shunda u qadamini sekinlatib, ohista chaqirdi:
— Niza!
Lekin Nizaning o‘rniga yo‘g‘on zaytun daraxti orqasidan bir barzangi erkak yo‘l o‘rtasiga chiqdi, uning qo‘lida bir nima bir zumga yalt etib so‘ndi.
Iuda o‘zini orqaga tashlab, zaif ovoz bilan qichqirdi:
— Oh!
Ikkinchi bir odam uning orqasidan to‘sib chiqdi. Iudaning ro‘parasida turgan birinchi erkak undan so‘radi:
— Hozir qancha pul olding? Gapir, agar jon shirin bo‘lsa!
Iudaning qalbida umid uchquni porladi. Jon holatda chinqirdi u: