А праз колькі дзён адбыліся падзеі, якія на нейкі час усталявалі між намі амаль што поўнае паразуменьне. Стала вядома, што тэлерадыёкамітэт сабраўся наведаць Пётр Міронавіч Машэраў. Па ўсіх канонах у ягонай сьвіце належала быць і загадчыку сектару як непасрэднаму куратару, аднак Паўлаў заявіў, што мне там рабіць няма чаго, паколькі Машэраў запрасіў ехаць разам яго, Паўлава. І цяпер шкадую, што не ўдалося пабачыць на свае вочы, паслухаць на свае вушы, хоць ужо вечарам мне ўсё падрабязна расказаў Генадзь. Але ня буду пераказваць з ягоных словаў, спадзяюся, ён сам напіша, каб прасьвятліць праблему, вакол якой наплецена нямала кашоў, а менавіта – стаўленьне Машэрава да беларускай мовы, якой ён, як вядома, не карыстаўся ні ў побыце, ні ў публічнай дзейнасьці. Прыгадаю толькі пра незвычайныя падзеі, якія сталі адбывацца адразу ж пасьля ягонага наведаньня тэлерадыёкамітэту. Не памятаю, дзе быў Кузьмін – у ад’езьдзе ці ў адпачынку, бо назаўтра ж нараду з удзелам прадстаўнікоў аддзелаў навукі і навучальных установаў, культуры, прарэктара БДУ і вядучых выкладчыкаў факультэту журналістыкі на чале з легендарным дэканам Рыгорам Васільевічам Булацкім сабраў ня ён, а Паўлаў. Калі ён абвясьціў парадак дня – абмеркаваньне і выпрацоўка мераў і захадаў па павышэньні прэстыжнасьці беларускай мовы, у многіх, у тым ліку зьбянтэжанага Булацкага, аж сківіцы адвісьлі. І не таму, што праблема не актуальная, а ня верылася вушам, было неспасьцігальна, што ёю займаецца Паўлаў. Той коратка праінфармаваў аб сустрэчах Машэрава ў Дзяржтэлерадыё і адразу ж у сваёй наступальна-катэгарычнай манеры атакаваў факультэт журналістыкі: маўляў, Пётр Міронавіч страшэнна зьдзіўлены і абураны, што выпускнікі факультэту не валодаюць беларускай мовай, ня могуць у кадры нават пытаньня задаць субяседніку так, як той размаўляе. Ён “чысьціў”, не ашчаджаючы самалюбства айца рэспубліканскай журналістыкі Булацкага і ягоных калегаў за непрафесіяналізм саміх і насаджэньне непрафесіяналізму ў беларускамоўных выданьнях. “Для каго мы рыхтуем кадры?! – грозна наступаў Паўлаў. – Для Тамбова, Пензы ці для сваёй рэспублікі?” Усё гэта з ягоных вуснаў падавалася нейкім сюррэалізмам. А для мяне, хто ўжо меў інфармацыю аб сустрэчах Машэрава, дык самым дзіўным і неверагодным было: а Паўлаў ніводным знакам не выдае, што гаворыць з чужога голасу, наступіўшы на горла ўласнай песьні. Але што б там ні было, а цешыла, уздымала, што нарада рэальная і праводзіць яе Паўлаў са згоды і па даручэньні самога Машэрава. З захапленьнем думаў: ну й мудзёр жа Пётр Міронавіч! Змусіць апантанага антыбеларуса напорыстага, як бульдозер, Паўлава, ягонымі рукамі рабіць беларускую справу!.. Гэта мог толькі Машэраў, майстар вышэйшага палітычнага пілатажу...
Выгаварыўшыся, Паўлаў прапанаваў прысутным выказацца па сутнасьці, унесьці канкрэтныя прапановы. Мяне прыемна зьдзівіла, што не знайшлося ніводнага сумнеўнага голасу наконт надзённасьці і актуальнасьці ўзьнятай праблемы – пагаджаліся, што яна ня толькі сасьпела, але і перасьпела. Узбуджаныя нязвыкласьцю, неардынарнасьцю тэмы абмеркаваньня выказвалі надзвычай цікавыя, часам вельмі сьмелыя, радыкальныя прапановы і меркаваньні. Паўлаў даручыў мне і Міколу Жылінскаму акуратна браць іх на аловак, паколькі менавіта нам давядзецца рыхтаваць чарнавы варыянт мерапрыемстваў ЦК па гэтай набалелай праблеме.
За час работы ў абкаме, ЦК мне даводзілася прыдумваць, складаць, клеіць, кляпаць сотні, мо тысячы і важных, малаважных, проста для праформы, адводу вачэй начальства рознага кшталту казённых папераў, але яшчэ ніколі і ніводнай не аддаваўся з такім імпэтам і самааддачай, як гэтым разам. Нельга было паддавацца эйфарыі, упадаць у ілюзіі, адрывацца ад рэаліяў, належала гранічна цьвяроза ўзважваць, ацэньваць рэальную магчымасьць ажыцьцявіць у тых умовах максімальна карысную для нацыянальнай справы работу, ня выклікаўшы падазрэньняў Масквы і гвалту-ляманту мясцовых вялікароскіх шавіністаў. Крок за крокам трэба было рухацца па лязу брытвы, узброіўшыся канкрэтнымі цытатамі і спасылкамі на класікаў марксізму-ленінізму, дакументамі зьездаў, пленумаў КПСС. Работа была зробленая ў максімальна кароткія тэрміны і з трэцяга ці чацьвёртага заходу абкарнаны план мерапрыемстваў быў падпісаны Паўлавым і ўхвалены наверсе. Нягледзячы на абмежаванасьць і палавінчатасьць, гэта быў мо першы прарыў: афіцыйна легалізавалася беларусізацыя факультэту журналістыкі, ухвалялася пашырэньне тэле і радыёвяшчаньня на нацыянальнай мове, намячалася падрыхтоўка і пераход на беларускую мову многіх перыядычных выданьняў, у тым ліку “Сельской газеты”, дубляваньне выпускаў гарадзенскай і брэсцкай абласных газетаў на дзьвюх мовах, перавод асобых раёнак ў заходніх абласьцях на нацыянальную мову, пашырэньне яе ў візуальнай прапагандзе і нагляднай агітацыі, павышэньне ўдзельнай вагі мастацкай і грамадска-палітычнай літаратуры на нацыянальнай мове і г.д.