— Дык я ж кажу: па дранічкі прыбеглі!
Гонта нядобра зыркнуў на Алега, потым куточкі яго губ выгнуліся, твар схмурнеў, і ён злосна прасіпеў:
— Дулю! Дулю ім! 3 макам і такам! Замест дранікаў,— і неяк раптоўна голас яго памякчэў, загучала ў ім старанна прыхаваная туга: — Няўжо скончыліся нашы з табою дранічкі! — I зноў дзіўна змяніліся і голас, і твар: ярасная ўпартасць прагучала ў голасе, а вочы глядзелі з вясёлым усміхам, нібыта ўсе нягоды былі ўжо далёка ззаду: — Не-е-е, не скончыліся! I мы з табою шчэ дранікаў з гэтай бульбачкі паямо! I людцы, яе капаючы, нашу работку добрым словам спамянуць…
— Ці ж яны будуць ведаць, хто поле ўрабіў?
— А як жа! Добрая справа, братачка, ніколі і нідзе не прападае. Дабро людзям зробіш — людзі тое помняць до-оўга. А тут — усё ж вядома. I Лысюк твой ведае, што ты сюды, на гэтае поле, паехаў!
— Было б лепей, каб ён ведаў, што тут дзеецца!
Гонта хмыкнуў:
— Гэ-э! Ты ўсё на яго крыўдуеш? — і ўздыхнуў: — А, прызнацца, не па ягонай ласцы ты тут. Гэта ж я цябе сюды ўпёк! У Лысюка цябе выпрасіў!
Алег не паверыў.
— Як? Як гэта?
— На тым шчэ тыдні, як у Зуях былі… Маці твая мяне прасіла-маліла, каб пабераглі цябе, не кідалі ў пекла… Ну, я тады да Лысюка: аддавай мне хлопца — на пасяўную!..
Алегу нечакана адкрыўся, дужа ўразіўшы, сэнс падзей, які быў невядомы ранкам. Вунь, значыцца, чаго быў гэткі настойлівы Лысюк! Гэта ж што атрымліваецца? За яго, Алегавай, спінаю ішла, значыцца, тая змова! Яго, значыцца, як малога хлапчука надумаліся выпхнуць з разведузвода! Паберагчы, маўляў, не кідаць у пекла! Яго, значыцца, за сапраўднага партызана не лічаць?! Эх, каб ён ранкам гэта ведаў! Ён, Алег, Лысюку б сказаў парачку цёплых слоў! Але што б, цікава, ты змог сказаць? Яму, Лысюку, мажліва, і без тваіх слоў цёпла было ля таго моста. Цікава, як там усё павярнулася? Не лепей, відаць, за іхняе поле… I цікава, што Лысюк сказаў, калі Гонта прыйшоў да яго з гэтым сваім «аддавай мне хлопца — на пасяўную»? Няўжо адразу і пагадзіўся?
— Пагадзіўся... не пагадзіўся — нязлосна хмыкнуў Гонта.— Чаго табе лезе ў галаву нейкая лухта? Не пра тое трэба думаць.
— Трэба было мне шчыра сказаць, не маніць. Вы ж змову за маёй спінаю вялі!
Гонта абурыўся:
— Што ты чаўпеш? Ведаеш жа: камандаванне атрада загадала ўзводам: выдзеліць людзей на пасяўную. Ну, не паслалі б цябе. Другі на тваім месцы быў бы! Поле — я ж табе тлумачу! — не павінна аблогаю ляжаць. Засеяў поле — ты, эначыцца, перамог!
— А мы поле засеялі,— сказаў Алег і адчуў, што гаварыць яму гэта прыемна, што ў Гонтавай думцы, якую ён паўтарыў, схавана надзея.
— I яшчэ як засеялі! Бачыш? — і Гонта, не чакаючы адказу, дадаў цвёрда, з гонарам: — Свой бой, братачка, мы выйгралі. I вялікую справу зрабілі. I людзі гэтае поле памятаць будуць… А тое, што нявыкрутка ў нас — хто ж мог прадбачыць? Удача, братачка, невядома да каго і калі прыхінецца…
Крыўда на Лысюка, што нядаўна гняла Алега, крыўда на тое, што ён, Алег, нібыта ў самы адказны час застаўся ў баку ад галоўнай справы, адступіла, здалася яму нікчэмнай, і ён у думках аблаяў сябе: знайшоў час крыўдаваць! Падставы, бачыш, знайшоў, каб Лысюка абвінавачваць! А яго ў тым баі за ракой, мажліва, яшчэ большая бяда напаткала. I Гонта… Гонта разумны і мужны чалавек, ён слушна гаворыць: свой бой ты выйграў. Ты атрымаў баявое заданне і выканаў яго, разам з усімі выканаў. Вось — галоўнае. I пакуль жывы — нічога не страчана. Гэта любіў дужа напамінаць ва ўзводзе Лысюк… Вось і бяры прыклад! Ты жывы? Жывы! Таму — змагайся!..
— Ціша нейкая,— неяк дзіўна паспакайнелым голасам прамовіў Гонта.
— Можа, даўно паўцякалі?
— Стаіліся і чакаюць. I мы — пачакаем. А палезуць — шарахнем.— Ён паважыў гранату на далоні, быццам гуляў з ёю.— А-ах, каб у аўтамат куля, гадаўка, не пацэліла… I не направіш жа аніяк.— Ён адклаў гранату, пачаў вострым каменем стукаць па дыску, спрабуючы збіць, зрушыць з месца накрыўку, якую пагнула куля; накрыўка як бы скранулася і села намёртва, бы прыкіпела.— Не, капут ёй. Калі і адкрыеш — нічога не дасць: патроны, напэўна ж, пагнула…
У небе па-ранейшаму звінеў жаўрук. Алег не адразу адшукаў у высі, за вязамі, якраз там, дзе чыста сінела над верхавінамі неба, трапяткую плямку і, адшукаўшы, неадрыўна сачыў за ёю. Жаўрук, здавалася, гэтак упарта і трапеча крыльцамі, каб увесь час трымацца на адным і тым жа месцы, у цэнтры той блакітнай лапіны, вакол якой туманілася бялесая хмурнасць.