ДУБОВЫ ПЛОТ
Я рухаюся ўздоўж плота — i плот рухаецца ўздоўж мяне,
спыняюся перад плотам — i плот спыняецца перада мной...
Ён побач, але калі я спрабую ступіць да яго бліжэй — адступае.
З таго боку плота ў доўгай зрэбнай кашулі ходзіць мой дзед. Ён па-змоўніцку мне махае рукою: «Хадзі сюды — я адкрыю табе таямніцу жыцця...»
Але паміж намі дубовы плот.
На кожнай штакеціне плота — бязмоўная дзедава галава.
ЛЯСНАЯ ДАРОГА
Едзем на возе з Хведаркам Барадатым па даўняй лясной дарозе.
Павыступалі з зямлі вузлаватыя карані, быццам чыесьці крыкі i нараканні.
Апавядае Хведарка Барадаты, як шмат тут чаго за вякі адбылося:
як людзі людзьмі пераймаліся,
як людзі людзьмі рабаваліся,
як забіваліся людзі людзьмі...
— Я ведаю,— кажа ён,— толькі трохі, ды ўсё, што было тут, да самых апошніх драбніц, адкрыецца на судзе, на тым страшным судзе, дзе ўзважвацца будуць людскія душы.
Просяцца ў нас, каб падвезлі, каго даганяем: дзядзькі, дзецюкі, маладзіцы, падлеткі, жанкі, старыя,— i мы ix бяром, бо ўсе, хто ні ёсць на гэтай дарозе, ужо не староннія нам, не чужыя, ужо, нейкім чынам, свае.
Зыбаецца воз па пяску, ляскоча воз па карэнні,
Хведарка Барадаты махае лейцамі i паганяе каня...
Цесна пасеўшы, усім хаўрусам едзем па даўняй лясной — па людской!..— дарозе, едзем на страшны суд.
ПАДАРУНАК ХРОСНАЙ МАЦІ
Хросная маці аддае мне свой падарунак. Гэта люстэрка. Я спрабую ўгледзець у ім сябе, але дарэмна. Яго паверхня зморшчаная i цьмяная, быццам чыясьці далонь.
— У ім жыве Бог,— кажа хросная маці,— i некалі ты яго ўбачыш...
Здараецца, люстэрка яснее, зморшчыны разгладжваюцца — i тады мне відаць то птушка, якая ляціць, то паставы людзей, то абрысы незразумелых рэчаў...
Я губляюся ў меркаваннях: магчыма, я ўжо бачу Бога, ды толькі не ведаю, што гэта ён.
ЗАВАЁЎНІКІ
Яны ідуць па чужой зямлі.
Кожны ix крок — парушэнне невідавочнай мяжы, якая ўтрымлівае ix саміх у іхніх абліччах, у іхніх імёнах, у іхніх жыццях...
Яны выходзяць з сябе: скура старых забаронаў выварочваецца на левы бок.
На ix наведзена пільная лінза нябёсаў.
Сярэдзіна свету перамяшчаецца разам з імі.
За імі гарыць зямля.
Яны не змогуць вярнуцца.
АСКЕПКІ
Люстэрка, у якое я бачыў сябе, расцялася на аскепкі —
i кожны аскепак расказвае мне пра сваё,
i кожны гаворыць ca мной па-свойму...
У адным — сціскаючы шчыт i меч, я ваюю на полі бою,
сяджу на ўзбярэжжы вялікай ракі — у другім,
у трэцім — кляновай сахою ару палетак,
праз урвішчы i кустоўе ўцякаю ад насцігачоў — у чацвёртым,
у пятым — схіляючыся ля горна, сплаўляю серу i ртуць...
Я спрабую злучыць аскепкі ў адно, але пярэчаць сколы, спрабую ўсіх гэтых — такіх разнаісных — людзей пазнаёміць паміж сабой, але не дазваляюць краі...
Ты, загнаны ўцякач, за кім небяспека цікуе хціва,
ты, засяроджаны ў позе лотасу ёг,
ты, руплівы ратай,
ты, рымлянін ваяўнічы,
i ты, чарадзей-алхімік,
хіба вы нічога-нічога не ведаеце пра мяне?!.
Я той, хто стаіць проці вас, i ўзважвае вашы жыцці, i пераходзіць з аскепка ў аскепак, не ранячыся аб краі.
ІВАН ГУГОВІЧ
Колішні брыгадзір паляводчай брыгады Іван Шаўкаловіч, па-вулічнаму Гуговіч, казаў, што ён пражыве семдзесят два гады.
Столькі разоў адстукаў яму ў часы яго маладосці, яшчэ пры Польшчы, на адным спірытычным сеансе драўляны столік.
I з ім, i вакол яго ўсё мянялася неаднаразова, i ў чужых землях, i ў сваёй зямлі гінулі аднавяскоўцы, a Іван Гуговіч, нібы зарок, насіў у сабе тую звестку, якая прыйшла да яго з яго канца...
І калі па вёсцы блукалі ўпартыя чуткі: будзе вайна, i ў ёй аніхто не ўцалее, а ў краме бралі мяшкамі запалкі, мыла i соль, я не згаджаўся: не будзе — Івану Гуговічу яшчэ далека да сямідзесяці двух гадоў.
Загінуў ён неяк дзіўна. Паехаў на возе ў лес, а перад мостам чамусьці збочыў, паехаў па-плыткаму — уброд, праз раку...
Там i знайшлі яго: на беразе ходзіць конь, воз у вадзе, а пад возам Іван Гуговіч, адно вытыркаецца, у кола ўчаперыўшыся, рука...
Рознае меркавалі пра выпадак гэты. А я прыгадаў ягоны расказ, якому i сам ён здзіўляўся, нібы не верачы, як гэта можа быць...
Ён не дажыў паўгода да тэрміну, што яму тады налічыўся,— мабыць, апошні раз столік стукнуў цішэй.