Выбрать главу
Адступіў ад мяне белы свет, абсту піла мяне белае беспрасвецце.
KAPOHA
Уранні карона знайшлася, a ўдзень яе ўкралі. Яна была залатая — i злыя суседзі зайздросцілі нашай хаце: за што ім даецца гэткае шчасце — яны такія ж, як мы. Маўчаць платы i вароты. Перамяшчаюцца ўпотай цені. Бацькі не знаходзяць ад роспачы месца: i хто мог падумаць, што за каронай сочаць. . Я пералажу праз плот у суседскі, зарослы травой, падворак, дзе жылі калісьці брат i сястра. Былі б яны сёння тут — я расказаў бы ім пра сваё няшчасце, якое магло стаць шчасцем, я расказаў бы ім пра карону, якую не ўпільнаваў. Але падворак глухі: няма ні сястры, ні брата. Дзесьці, дзе зараз яны жывуць, таксама няма i мяне для ix. Брат мае сястру, сястра мае брата, а я маю тое, кім ёсць. Аўжо гукаюць-шукаюць мяне бацькі па сядзібе нашай. «Знайшлася ў другі раз карона,— кажуць яны.— Тая была залатая, а гэтая модная, але ўсё роўна карона, i зноў на тым самым месцы — у лебядзе... Золата ўкрасці зладзеі ўкралі, a ўкрасці карону саму не здолелі: вось яна...»
* * *
Што прымушае нас незаўважна пераходзіць з гадзіны ў гадзіну, з дня ў дзень, з года ў год i не дазваляе спыніцца? Рэчка цячэ — i знаходзіць дарогу да мора, дрэва расце, урастаючы ў час i прастору, i адкрывае ў сабе, жывучы, чалавек неабсяжнасць, дзе свеціць новае сонца i новы сэнс.
Нешта глядзіць на мяне маімі вачамі, слухае, што я кажу, маім слыхам, думае пра жыццё маёй думкай...
А на драўляным парозе сядзіць нядужы стары чалавек, яму ўжо цяжка выходзіць з хаты i ў хату вяртацца — цела ўвабрала ў сябе свой шлях i стала само парогам: што чалавеку дапамагае, урэшце, пераступіць i праз тэты парог?!.
Паспелі зярняты — i адшукалі глебу, a паспявалі — туліліся да сцябліны. Крычу — адгукаецца рэха. Маўчу — адгукаецца ціша. Заходзіць сонца ў мой сон. I час, як рэльеф невядомай мясціны, сведчыць, дзе ёсць мы i дзе нас няма.
МАЛАНКА
Тады, калі я ўвайшоў у бажніцу i, зачыніўшы дзверы, стаў гутарыць з небам, з неба раптоўна ўпала маланка i раскалола бажніцу надвое.
Людзі, якія прыйшлі на світанні, адбудавалі з адной яе палавіны бажніцу світання, a людзі, якія прыйшлі на змярканні, адбудавалі з другой палавіны бажніцу змяркання.
— Хадзі да нас,— заклікаюць мяне адны,— гэта жтвая бажніца: ты зноў тут зможаш казаць свае словы да неба... — Хадзі да нас,— пераймаюць мяне другія,— гэта твая бажніца: ты зноўку тут зможаш слухаць, што кажа неба...
А я ўсё стаю на тым самым месцы, здранцвелы, уражаны, праяснёны, не маючы мовы, каб гаварыць,— з маланкаю ў сэрцы.
СНЕГ
Такое маўчанне ў снезе, такая далеч, такая бель — што замірае душа: не ўмее яна яшчэ быць такой.
Шастае шорсткая асака. Сінеюць самотныя лозы. У вёсцы запальваюцца агні.
У снега позірк маіх надзей, у снега маіх летуценняў голас.
Снег, ты з бясконцасці? ты з дасканаласці? ты са скону? Усё, што буяла, цвіло, красавала, усё, што стала мінулым, усё, што стала ўспамінам, усё, што вярнуцца назад не можа,— вярнулася ў белы снег.
У наваколлі яшчэ адно наваколле, у адвячорку яшчэ адзін адвячорак, у долі яшчэ адна доля:
снег.
Свет спавядаецца перад снегам. Кранаю далонню снег.
УЗБОЧЧА
Побач ca мною, мяняючыся на вачах, вандруе мая пракаветная вотчына: ўзбочча. — Хто ты такі? — дапытваецца ў ча- лавека сфінкс. Адказваюць за чалавека гадзіннікі, вагі, календары, слупы, адказваюць маленькія сонцы, месяцы, зоркі — узнагароды, адказваюць могілкі — край узбочча, а сам чалавек маўчыць. Няма ўнутры слова — слова, няма ўнутры думкі — думкі, няма ўнутры часу — часу, няма ўнутры лесу — лёсу, няма ўнутры смерці — смерці, i чалавека ўнутры чалавека няма. Сам сабе вагі i тое, што ўзважваецца na вагах, сам сабе мера i тое, што вымя- раецца ёй, па лазерным зорным промні ўзыходжу да зоркі i ўзнагародаю маю кожны наступны крок.