Ганна. Пазней трохі сена казе падкінь…
Васіль. Ладна…
Ганна выйшла. Васіль пачынае збіраць са стала. Уключыў дынамік. Зараўла музыка. Васіль выключае дынамік. У хату ўрываецца ўзбуджана-нервовы Гастрыт. У руках газета.
Гастрыт. Прывет, жаніх!
Васіль. Здароў…
Гастрыт. А дзе маладуха?
Васіль. Печ пайшла паліць у сваю хату…
Гастрыт. Добра жыве… І дома і замужам… Ну, чаго глядзіш? Усё адно буду хадзіць да цябе… Хадзіў і буду… І што я ў цябе такі ўлюбёны? (Маладым пеўнем пахадзіў па хаце.)
Васіль назірае за ім.
(Спыніўся.) Васіль, хочаш з глузду з'ехаць?
Васіль. Хачу.
Гастрыт (радасна). Я машыну па латарэйцы выйграў! На пошту зараз зазірнуў, праверыў — во! (Паказвае газету, беражліва дастае з кішэні латарэйку.) Аўто! Аблапошыў гасударства!
Васіль. Ну й што?
Гастрыт. Ты рубель выйграваў хоць раз?
Васіль. Не.
Гастрыт. А я — машыну!
Васіль. Ну й што?
Гастрыт. Што ты завёўся: ну й што, ну й што?! Скажы, што зайздросна! Га? Ну, скажы?
Васіль глядзіць на яго. Спакойна і стомлена.
Ладна, стаў яешню — замочым… Машына ўсё-ткі… (Дастаў з кішэні бутэльку віна.) Ну й што, ну й што…
Васіль. Сядай… (Дастаў шклянкі, паставіў закуску.)
Гастрыт адкаркаваў віно, наліў чаркі, задумаўся.
Гастрыт. Васіль…
Васіль. Оў!
Гастрыт. А Бог ёсць?
Васіль. Сонца ёсць…
Гастрыт. Падла! (Рашуча паставіў шклянку.)
Васіль (злосна). Выганю зараз!
Гастрыт. Ды не на Сонца я тваё, супакойся… На Бога, на лёс свой, на жыццё! Усё да мяне бокам, бокам, бокам! Усё жыццё прайшло на пяцьдзесят працэнтаў… Усё напалавіну… Ты во мне скажы: справядлівае жыццё на гэтай зямлі? Га? Хаця што пытацца — ты ж Сонцу молішся… А ці меў ты хоць раз у жыцці тое, чаго вельмі хацелася?
Васіль. Заўсёды…
Гастрыт. А я ні разу… Толькі напалавінку. Во, памятаю, у маленстве… Хадзіў неяк па грыбы… Цалюткі дзень па хмызняку поўзалі… Усе там сыраежак, лісічак збольшага накалупалі, а я во такенны во баравік. Белы, крэпенькі, шапка — дзвюма рукамі не накрыць. Лета тады сухое было. Яшчэ ніхто баравікоў не знаходзіў… Усе ахаюць, зайздросцяць, у кошык зазіраюць. Шчасце! Памятаю, на ўсіх глядзеў як… на мурашак… Дадому прыйшоў, ножычкам чык гэты баравік…
Васіль…а ён чарвівы.
Гастрыт (пасля паўзы). Ага… Ушчэнт сточаны! Во табе і шчасце! Гадоў шэсць мне тады было… І з таго часу… усё напалавіну… (Падняў чарку.) Давай, Васіль…
Васіль. Будзь здароў!
Гастрыт. Ай!
Выпілі.
Ці хаця б жонку маю, нябожчыцу, узяць… Я ж так па ёй сох! Ад кахання плакаў па начах. Ніхто яе так не любіў… А яна… За братам тваім, за Андрэем, бегала…
Васіль. Нядоўга, праўда…
Гастрыт. Што, зноў я вінаваты?! Час быў такі, разумееш, час!!!
Васіль. Я нічога не кажу…
Гастрыт. Ну, забралі Андрэя… Паплакала мая Алёна, паплакала дый пайшла за мяне. Забылася, здаецца, пра ўсё. І вяселле было добрае. І яна вясёлая. Усё добра! Шчасце! Дачакаўся свайго! (Паказаў кукіш.) Во! З маслам, як кажуць! Зноў у мяне гэта палавінка, каб яе агонь спёк! Не, яна ніводнага разу не ўспомніла пра Андрэя. А толькі душой я адчуваў, душой, што клалася яна са мной спаць, як у труну кладуцца. Засне, дык ужо потым абдымае мяне, цалуе, шэпча нешта… Не разумеў, што з бабай робіцца. А яна, аказваецца, яго, Андрэя, у сне бачыла, у сне лашчыла… Перад смерцю прызналася… Сорак гадоў жыла са мной, а па начах яго абдымала! Ведаеш, дзеці, здаецца, на Андрэя падобныя…
Васіль. Што ты пляцеш?
Гастрыт. У старэйшага і нос, і вочы, і чупрына, як у яго… Чарнявы ж… У нашым родзе спакон веку такіх не было…
Васіль. У Алёны бацька цыган быў. Хіба не ведаеш? А Андрэй… Ён жа памёр праз паўгода ў Сібіры…
Гастрыт (нервова). Ды мае гэта дзеці! Мае! Хіба я не ведаю. Толькі мае і як быццам не мае… Напалову. Зноў на праклятую палову! Зубамі, рукамі вырываў шчасце… Што толькі не рабіў… Усё дарэмна!