«І ты туды-ж, кум! каб мне паадсыхалі рукі і ногі, калі што якое калі-небудзь краў, выключаючы хіба варэнікі са смятанаю ў маці, дый то яшчэ, калі мне было гадоў дзесяць зроду».
«За што-ж гэта, кум, на нас насланне такое? Табе яшчэ нічога: цябе вінавацяць прынамсі за тое, што ў другога ўкраў; за што-ж мне, небараку, нядобры паклёп такі, быццам сам у сябе ўкраў кабылу? Відаць нам, кум, на раду ўжо напісана не мець шчасця!»
«Гора нам, сіратам бедным!»
Тут абодва пачалі ўсхліпваць рыдма.
«Што з табою, Салопій?» сказаў увайшоўшы ў гэты час Грыцько. «Хто гэта звязаў цябе?»
«А! Галапупенка! Галапупенка!» закрычаў, узрадаваўшыся, Салопій: «Вось, гэта той самы, кум, пра якога я казаў табе. Эх, зух! Вось, бог забі мяне на гэтым месцы, калі не высусліў пры мне кухаль бадай ці не з тваю галаву, і хоць-бы раз скрывіўся».
«Што-ж ты, кум, так не ўважыў такога слаўнага парубка?»
«Вось, як бачыш», казаў далей Чаравік, адвярнуўшыся да Грыцько: «пакараў бог, відаць, за тое, што правініўся перад табою. Даруй, добры чалавек! Дальбог, рад-бы быў зрабіць усё для цябе… Але што будзеш рабіць? — у старой д'ябал сядзіць».
«Я не злапамятны, Салопій. Калі хочаш, я вызвалю цябе!»
Тут ён міргнуў хлопцам, і тыя-ж самыя, што вартавалі яго, кінуліся развязваць.
«Затое і ты рабі, як трэба: вяселле! дый пагуляем так, каб цэлы год балелі ногі ад гапака».
«Добра! от добра!» сказаў Салопій, спляснуўшы рукамі.
«Ды мне так цяпер зрабілася весела, як быццам маю старую маскалі звезлі. Ды што думаць: варта, ці не варта так — сёння вяселле, дый канцы ў ваду!»
«Глядзі-ж, Салопій, цераз гадзіну я буду да цябе; а цяпер ідзі дамоў, там чакаюць цябе пакупцы твае кабылы і пшаніцы!»
«Як! хіба кабыла знайшлася?»
«Знайшлася!»
Чаравік ад радасці стаў нерухомы, гледзячы ўслед Грыцьку.
«Што, Грыцько, кепска мы зрабілі сваю справу?» сказаў высокі цыган спяшаўшаму парубку. «Валы-ж мае цяпер?»
«Твае! твае!»
XIII
Не бійся, матинко, не бійся,
В червоные чобитки обуйся,
Топчи вороги
Пид ноги;
Щоб твои пидкивки
Брязчалы!
Щоб твои вороги
Мовчалы!
Падпёршы локцем прыгожанькі падбародак свой, задумалася Параска, адна перад сталом у хаце. Шмат лятункаў абвівалася вакол русай галавы. Часамі раптам лёгкая ўсмешка кратала яе пунсовыя губкі, і нейкае радаснае пачуццё падымала цёмныя яе бровы, то ізноў воблак задуменнасці апускаў іх на карыя, светлыя вочы.
«Ну, што, калі не здзейсніцца тое, што гаварыў ён!» шаптала яна з нейкім выразам сумнення. «Ну, што, калі мяне не вы-дадуць? калі… Не, не; гэтага не будзе! Мачыха робіць усё, што ні ўздумае; хіба і я не магу рабіць таго, што ўздумаю? Упартасці-ж і ў мяне хопіць. Які-ж ён харошы! як дзіўна гараць яго чорныя вочы! як люба гаворыць ён: Парасю, галубка! Як пасуе яму белая світка! яшчэ-б пояс ярчэйшы! Няхай, праўда ўжо, я яму вытку, як пяройдзем жыць у новую хату. Не падумаю без радасці», гаварыла яна далей, дастаючы з-за пазухі маленькае люстэрка, абклеенае чырвонаю папераю, купленае ёю на кірмашы, і гледзячыся ў яго з патайным здавальненнем. «Як я сустрэнуся тады дзе-небудзь з ёю — я ёй ні за што не пакланюся, хоць яна сабе лопне. Не, мачыха, досыць табе валтузіць сваю падчарыцу! Хутчэй пясок узыйдзе на камені і дуб пахіліцца ў ваду, як вярба, чым я пахілюся перад табою! Ды я забылася… дай памераць ачыпак, хоць мачыхін, як-жа ён мне будзе пасаваць!»
Тут устала яна, трымаючы ў руках люстэрка, і, нахіліўшыся да яго галавою, трапятліва ішла па хаце, як быццам-бы баючыся ўпасці, бачачы пад сабою, заместа падлогі, столь з накладзенымі пад ёй дошкамі, з якіх рынуўся доле нядаўна паповіч, і паліцы, застаўленыя гаршкамі.
«Што я, сапраўды, быццам дзіця», закрычала яна смеючыся: «баюся ступіць нагой».
І пачала прытупваць нагамі, усё чым далей, смялей; нарэшце, левая рука яе апусцілася і ўпёрлася ў бок, і яна пайшла танцаваць, пабразгваючы падковамі, трымаючы перад сабою люстра і наспеўваючы ўлюбёную сваю песню:
Чаравік зазірнуў у гэты час у дзверы і, убачыўшы, як дачка яго танцуе перад люстэркам, спыніўся. Доўга глядзеў ён, смеючыся з нябачанага капрызу дзяўчыны, якая, задумаўшыся, не прыкмячала, здавалася, нічога; але як пачуў знаёмыя гукі песні — жылкі ў ім заварушыліся; горда ўзяўшыся ў бокі, падаўся ён наперад і пайшоў у прысядкі, забыўшыся пра ўсе справы свае. Гучны рогат кума прымусіў абодвух здрыгануцца.