За кароткі час пра Івана Фёдаравіча ўсюды пайшлі размовы, як пра вялікага гаспадара. Цётухна не магла нарадавацца з свайго пляменніка, і ніколі не мінала выпадку ім па выхваляцца. За адзін дзень, — гэта было пасля ўжо сканчэння жніва, і іменна ў канцы ліпеня, — Васіліса Кашпораўна, узяўшы Івана Фёдаравіча з таямнічым выглядам за руку, сказала, што яна цяпер хоча пагаварыць з ім пра справу, якая з даўніх пор яе займае.
«Табе, шаноўны Іван Фёдаравіч», так яна пачала: «вядома, што ў тваім хутары восемнаццаць душ, зрэшты, гэта паводле рэвізіі, а без таго, можа, назбіраецца болей, можа, будзе каля дваццаці чатырох. Але не аб гэтым справа. Ты ведаеш той лясок, што за нашаю левадаю[80] і, пэўна, ведаеш за тым-жа лесам шырокі луг: у ім дваццаць амаль дзесяцін; а травы столькі, што можна кожны год прадаваць болей, як на сто рублёў, асабліва, калі, як гавораць, у Гадзячы будзе конны полк».
«Як-жа, цётухна, ведаю: трава вельмі добрая». «Гэта я сама ведаю, што вельмі добрая; але ці ведаеш ты, што ўся гэтая зямля, па-сапраўднаму, твая. Чаго ты так вылупіў вочы? Слухай, Іван Фёдаравіч! Ты помніш Сцяпана Кузьміча? Што я кажу; помніш! Ты быў тады такі маленькі, што не мог нават вымавіць яго імені. Куды-ж! я помню, калі прыехала на самыя запускі, перад Піліпаўкай, і ўзяла была цябе на рукі, дык ты ледзь не сапсаваў мне ўсяе сукенкі; на шчасце, што паспела перадаць цябе мамцы Матроне. Такі ты тады быў паскудны!.. Але не аб гэтым справа. Уся зямля, што за нашым хутарам, і самое сяло Хартышча, было Сцяпана Кузьміча. Ён, патрэбна табе абвясціць, яшчэ цябе не было на свеце, як пачаў ездзіць да твае матухны; праўда, у такі час, калі бацькі твайго не было дома. Але я, аднак-жа, не ў дакор гэта ёй гавару. Упакой, госпадзі, яе душу! — хоць нябожчыца была заўжды няправая супраць мяне. Не аб гэтым справа. Як-бы там ні было, толькі Сцяпан Кузьміч зрабіў табе даравальны напіс на той самы маёнтак, пра які я табе гаварыла. Але нябожчыца, твая матухна, паміж намі будзь сказана, мела вельмі дзівацкі нораў. Сам чорт, госпадзі даруй мне за гэта брыдкае слова, не здолеў-бы зразумець яе. Куды яна падзела гэты запіс — адзін бог ведае. Я мяркую, проста, што ён у руках гэтага старога халасцяка Грыгорыя Грыгор'евіча Сторчанка. Гэтаму пузатаму шэльму дастаўся ўвесь яго маёнтак. Я гатова стаўляць, бог ведае што, калі ён не ўтаіў запісу».
«Дазвольце далажыць, цётухна: ці не той гэта Сторчанка, з якім я пазнаёміўся на станцыі?» Тут Іван Фёдаравіч расказаў пра сваю сустрэчу.
«Хто яго ведае!» адказала, крыху падумаўшы, цётухна: «можа, ён і не нягоднік. Праўда, ён, усяго толькі поўгода, як пераехаў да нас жыць; за такі час чалавека не ўведаеш. Старая, матухна яго, я чула, вельмі разумная жанчына і, кажуць, вялікая майстроўка саліць гуркі. Дываны ўласныя дзеўкі яе ўмеюць адменна добра вырабляць. Але паколькі ты гаворыш, што ён цябе добра прыняў, дык паедзь да яго. Можа, стары грэшнік паслухае сумлення і аддасць, што належыць не яму. Бадай што, можаш, паехаць і ў брычцы, толькі праклятыя хлапчаняты павыцягвалі ззаду ўсе цвікі; трэба будзе сказаць фурману Амельку, каб прыбіў усюды лепей скуру».
«Навошта, цётухна? Я вазьму павозку, у якой вы ездзіце часамі страляць дзічыну».