— Якія справы? — здзівіўся старшыня Мікалай Рыгоравіч. — Адкуль у Англіі пра нашы вясковыя справы ведаюць?
— О, наш час — гэта не тыя страшныя гады, калі па паўгода ішло пісьмо… Мая дачка прыязджала са мной тады, яна выкладае ў школе. І да сэрца прыпалі ёй гэтыя мясціны. Вось нядаўна адшукала ў гэтым Інтэрнэце сайт пра ваш раён. Там у апошніх навінах і прачытала пра вашы планы — што збіраецеся вы знайсці магілу на тым балоце і зрабіць перазахаванне. Я не змог не прыехаць, каб пакланіцца бацькавай магіле. Я так спадзяюся, што мая надзея спраўдзіцца… Вы адшукайце, Васіль… — пранікнёна папрасіў Пятро Міклуш.
— Ну, гэта больш да нашага камандзіра звяртайся, — усміхнуўся дзед Васіль. — Як, Яўгенія, знойдзем?
Жэнька пачырванела густа-густа, да самай шыі. Яна разгубілася так, што не змагла знайсці і аднаго слова. За яе адказала маці:
— Знойдуць дзеці. Абавязкова знойдуць.
— Добра. Вось… чакайце… — павярнуўся Міклуш да маладога чалавека, нешта хутка стаў казаць на англійскай мове. Той згодна заківаў, пайшоў да машыны, вярнуўся з невялікім, але досыць умяшчальным рукзаком, запоўненым нечым. Рукзак узяў у свае рукі Пятро Міклуш, працягнуў Жэньцы. — Бярыце, калі ласка! Тут нашы гасцінцы вам: кава, вяндліна, пячэнне, кансервы… вам усё спатрэбіцца… Бярыце, бярыце, не саромейцеся, мы ж ад чыстага сэрца…
Калі Жэнька ўзяла рукзак, Пятро Міклуш крануў за руку Зарэмбу:
— Выбачайце, вы тут, здаецца, усё ведаеце. Мне б знайсці мясцовую ўладу..
— А што яе шукаць, яна тут уся, — засмяяўся Мікалай Рыгоравіч. — Вось Іван Кузьміч, старшыня сельвыканкама, вось вам дэпутат сельскага савета Алена Адамаўна Лошчык, вось і я сам — старшыня мясцовага калгаса Мікалай Рыгоравіч Зарэмба. Дарэчы, дык гэта вы мне тэлефанавалі і пыталіся, калі нашы вандроўнікі адправяцца ў паход?
— Ой, як цудоўна! Так, гэта мы ў Мінску спыніліся ў гасцініцы… О, які цудоўны, які чысты і ўтульны Мінск! Але, мы адтуль і тэлефанавалі…У мяне столькі просьбаў… Першая — мне б знайсці месца на нейкі час, каб пажыць. Я веру, што адшукаецца магіла бацькі… Вы ж перазахаванне плануеце на 3 ліпеня?
— Ну, як усё добра складзецца, — зазначыў Іван Кузьміч.
— Складзецца, у вас усё добра складваецца, калі вы робіце на карысць іншых… Я б хацеў перадаць яшчэ пэўную суму на помнік, вы ж будзеце яго рабіць? Гэта — ад маёй сям’і. Дзеці паедуць дадому, у нас кароткія водпускі, а мы з жонкай — гэта мая Марыя — хацелі б пажыць тут месяц. Ёй таксама спадабалася тады…
— Ну, хто да нас са шчырай душой, да таго і мы з адкрытым сэрцам, — развёў рукі ў бакі Іван Кузьміч. — Усё можна зрабіць, а пакуль трэба вось атрад наш адправіць. Вунь і Антон…
Сапраўды, пад’ехаў трактар. Перад ім расступіліся, каб стаў як мага бліжэй да разабранага і складзенага ля хаты плыта. У прычэпе было двое мужчын.
— Жэня! — паклікала маці. — Не лезь, там і без цябе пакуль управяцца. Ты кім жадаеш стаць? Вось, рабі здымкі! Дарэчы, вось каб ты сустрэчу Пятра Міклуша з Васілём Яўменавічам сфатаграфавала!
— А я сфатаграфавала! — весела адазвалася Жэнька. — І на дыктафон твой запісала!
Маці ўсміхнулася. Дыктафон, яны вырашылі, патрэбен будзе. І можна не запісваць на паперу падзеі дня, а дыктаваць на касету. Ну, і на ўсякі выпадак. Вось такі, напрыклад.
З пагрузкай справіліся хутка. У прычэп, акрамя мужчын, саміх хлопцаў, дзесяцікласнікаў, яшчэ заскочыла некалькі хлопцаў-вяскоўцаў, сярод іх і аднакласнікі Віцькі і Віталя. Дамовіліся: яны дапамагаюць пераносіць часткі плыта на першы востраў, а за гэта потым ім дадуць паплаваць на плыце па Ведзьмінай тоні.
Крануліся. Сяргей з Нэлай сядзелі побач з Жэнькай. Яны, у адрозненне ад астатніх, глядзелі назад, а не ўперад. Жэнька фатаграфавала: ім махалі на развітанне. І асобна стаяла маці. Яна ганарылася імі — Жэнькай і Віцькам, сама Жэнька гэта асабліва востра адчула сёння.
І яшчэ адну асобную постаць выглядзела Жэнька. Яна таўханула ў бок Сяргея:
— Глядзі! Твая маці…
Сяргей убачыў маці — яна стаяла на сваім надворку, ля студні, закрываючы вочы ад сонца сваёй далонню і гледзячы на іх — на Сяргея і Нэлу. Сяргей нейкі момант вагаўся — памахаць маці, як гэта зрабіла Жэнька сваёй, ці не, потым абхапіў рукамі Нэлу:
— Глядзі, на нас маці глядзіць! Памахай ёй рукой!
Нэла стала махаць. Маці адтуль, ад дома, заўважыла сваіх дачку і сына на трактары, павольна рука яе ўзнялася, і яна стала лёгка памахваць ёй…
Наперадзе ішоў УАЗік Зарэмбы. Дзед Васіль сядзеў на сядзенні разам са старшынёй — паказваў дарогу. За імі павольна рухаўся трактар з прычэпам. За вёскай да іх далучыўся яшчэ адзін трактар — Аркадзь Калюжны.