Pimeno (skribas antaŭ sankta lampo)
Ankoraŭ unu lasta nur rakonto,—
Kaj mia jam kronik’ finita estos;
Kaj mi plenumos devon, kiun Dio
Al mi ordonis. Dio min ne vane
Devigis longe tie ĉi vivadi
Kaj legi min kaj skribi ekinstruis:
Monaĥo ia laborema iam
Laboron mian tre fervoran trovos,
Bruligos, kiel mi, li lampon sanktan,
Kaj de kroniko polvon forskuinte,
Rakontojn miajn verajn li transskribos,—
Ke sciu idoj de ortodoksuloj
Pasintan sorton de patruja lando,
Ke reĝojn siajn grandajn rememoru
Por laborad’, por bono kaj por gloro;
Kaj por pekado, por mallumaj krimoj
Humile Dion pardoneman preĝu.
En maljuneco mi denove vivas;
Pasinta ree antaŭ mi trapasas…
Ĉu longe fluis ĝi, je agoj plena,
Ondante, kvazaŭ granda oceano?
Ĝi estas nun silenta kaj trankvila:
Malmulte da personoj mi memoras,
Malmultaj ankaŭ vortoj min atingas,— —
Alia do—pereis senrevene!
Sed tago estos tuj, forbrulas lampo…
Ankoraŭ unu lasta nur rakonto. (Skribas.)Grigorio (vekiĝinte)
Denove tio sama! Trian fojon!
Ho, sonĝo malbenita!… Jen li sidas
Kaj ĉiam skribas antaŭ lamp’,—videble
Okulojn tutan nokton li ne fermis.
Tre amas mi trankvilan vidon lian,
Precipe kiam pri pasintaj jaroj
Kronikon sian skribas li; mi ofte
Diveni provis, kion li priskribas:
Ĉu pri regad’ malluma de tataroj?
Ĉu pri ekzekutadoj de Johano?
Ĉu pri popola brua konsiliĝo?
Ĉu pri patruja gloro? Tute vane!
Nek en rigardoj, nek sur lia frunto
Tralegi oni povas liajn pensojn;
Kaj ĉiam vid’—humila kaj majesta…
Sekretario griza tiel same
Trankvile vidas kulpajn kaj senkulpajn,
Egale aŭdas bonon kaj malbonon,
Kaj nek kompaton, nek koleron scias.Pimeno
Ĉu vi vekiĝis, mia frato?Grigorio
Benu,
Min, sankta patro mia.Pimeno
Dio benu
Hodiaŭ vin, kaj ĉiam, kaj eterne.Grigorio
Vi ĉiam skribis kaj ne dormis tute,
Kaj mian koron longe pekaj revoj
Turmentis, kaj diablo min konfuzis.
Mi sonĝis, kvazaŭ per ŝtuparo kruta
Mi turon venis,—kaj de alta pinto
Ekvidis Moskvon, kvazaŭ formikejon;
Sur plac’ malsupre estis multaj homoj,—
Kun rido ili ĉiuj min montradis;
Kaj mi timegis, kaj mi hontis kune,—
Kaj falis mi rapide kaj vekiĝis…
Tri fojojn tion saman mi sonĝadis.
Ĉu ne mirinde?Pimeno
Juna sango ludas;
Per preĝo kaj per fasto kvietiĝu,
Kaj viaj sonĝoj je vidaĵoj bonaj
Pleniĝos. Jen ĝis nun ankoraŭ, ĉiam,
Se mi ne preĝas longe antaŭ nokto—
Ne dormas mi trankvile kaj senpeke:
Mi sonĝas tiam jen festenojn riĉajn,
Militistaron, jen batalojn bruajn,—
Amuzoj senprudentaj de juneco!Grigorio
Junecon vian gaje vi pasigis!
Batalis vi sub turoj de Kazano,
Armeon Litvan iam vi rebatis,
Kortegon luksan de Johano vidis!
Feliĉa vi!… Kaj mi de knabaj jaroj
En monaĥejo, plej mizera, vivas!
Sed kial mi ne povas bataladi
Kaj festenadi en palacoj reĝaj?
Mi povus, kiel vi, en maljuneco
De mondo vanta tute min forigi
Kaj meti min trankvilan monaĥejon.Pimeno
Ne plendu, ke vi frue pekan mondon
Forlasis, ke malmulte da tentaĵoj
Al vi potenca Dio sendis. Kredu:
Ensorĉas ofte gloro nin kaj lukso,
Kaj tre malica amo de virinoj.
En vivo mi per multo plezuriĝis;
Sed vere trovis mi feliĉon plenan
Nur kiam monaĥejon mi eniris.
Memoru, filo, vi pri grandaj reĝoj:
Pli alta kiu estas? Sola Dio.
Kuraĝas kiu kontraŭ reĝ’? Neniu
Sed ofte ora krono ilin premas—
Anstataŭ ĝi kapuĉon ili prenas.
Johano reĝo serĉis trankviliĝon
En simileco de laboroj niaj;
Palac’ kun ĉiuj ĝiaj fieruloj
Je monaĥejo tute similiĝis:
Servantoj en kapuĉoj, en harvestoj,
Novicoj fariĝadis kaj monaĥoj,
Kaj reĝo mem abato estis pia.
Vidadis mi en tiu sama ĉambro
(En ĝi Kirilo pia tiam vivis,
Verema viro; tiam mi jam ankaŭ
Eksciis dank’ al Di’ sensignifecon
De mondo),—tie ĉi mi vidis reĝon
De ekzekutoj kaj de pensoj lacan:
Enpensa, pia, li, Minaca, sidis;
Ni ĉiuj antaŭ li senmove staris,
Kaj li kun ni mallaŭte paroladis.
Li diris al abat’ kaj al frataro:
«Ho, patroj miaj; venos iam tago—
Kaj tie ĉi pro savo mi jam estos;
Vi, Nikodim’, Sergio kaj Kirilo,
Alprenu vi promeson mian sanktan:
Alvenos mi, krimulo malbenita,
Kaj al piedoj viaj, sankta patro,
Falinte, pia mi monaĥ’ fariĝos.»
Parolis tiel plej potenca reĝo,
Kaj dolĉe fluis liaj bonaj vortoj,
Kaj ploris li. Kaj ni kun larmoj preĝis,
Ke Dio bona sendu amon, pacon
Al lia peka, malkvieta koro.—
Kaj filo lia Teodor’? Sur trono
Pensadis ĉiam li pri paca vivo
De Diservanto. Li palacon reĝan
Aliformigis en monaĥan ĉambron;
En tiu ĉambro ŝarĝaj reĝaj pensoj
Ne indignigis jam animon lian.
Ekamis Dio reĝan humilecon,
Kaj ja sub li Rusuj’ en granda gloro
Konsolis sin,—kaj kiam li mortadis,
Nepriskribebla mirindaĵ’ okazis:
Al lia lito venis viro luma,
Videbla sole nur al pia reĝo,—
Kaj Teodor’ kun li interparolis
Kaj nomis lin plej granda patriarko…
Kaj ĉiuj estis forte timigitaj,
Ĉielan tiun vidon kompreninte,
Ĉar antaŭ reĝo sankta patriarko
En ĉambro tiu tiam ne troviĝis.
Kaj kiam mortis li, palaco tuta
Pleniĝis tuj per sankta bonodoro,
Vizaĝ’ do lia, kvazaŭ suno, brilis.—
Jam ne ekvidos ni tielan reĝon!
Ho, plej terura, granda malĝojego!
Ni kolerigis Dion, ni ekpekis:
Regnestron ni de reĝo mortiginton
Elektis!Grigorio
Longe jam, ho sankta patro,
Demandi vin deziris mi pri morto
De juna Dimitrio; vi ja tiam,
Mi aŭdis, estis en Ugliĉ’.Pimeno
Memoras!…
Devigis Dio min malbonon vidi,—
Terura peko! Tiam mi Ugliĉon
Pro ia novicaĵ’ sendita estis.
Mi venis nokte. Jen matene frue
Ekaŭdis mi tumultan sonorilon…
Kriego, bruo… Oni kuras korton
Reĝinan…—ankaŭ mi,—kaj tie estas
Jam tuta urbo… Vidas mi reĝidon:
Jen mortigita li sur tero kuŝas.
Reĝin’—patrino apud li en sveno,
En malespero ploras nutristino,—
Kaj jam popol’ furioziĝe trenas
Malpian perfidintan vartistinon…
Subite jen kruela, tute pala
Aperas tie Judo—Bitjagovskij.
«Jen, jen krimulo!» ĉiuj tuj ekkriis,
Kaj oni lin disŝiris. Poste multaj
Ekkuris post aliaj tri krimuloj;
Kaŝintajn sin krimulojn oni kaptis
Kaj alkondukis al infan’ malviva:
Ho, mirindaĵo!—malvivul’ ektremis!
«Ekpentu!» al krimuloj oni kriis;
Kaj en teruro granda sub hakilo
Ekpentis ili—kaj Borison nomis.Grigorio
De kia aĝ’ reĝido tiam estis?Pimeno
Sep-jara, ŝajne; nun li sekve estus—
(Dek jaroj pasis jam… Ne, ne, pli multe:
Dek du.)—li estus via samaĝulo
Kaj reĝus; Dio do alie volis.
Per tiu ĉi rakonto mi nun finos
Kronikon mian; jam de tiu tempo
Malmulte mi eniĝis mondon. Frato,
Ellernis vi legadon kaj skribadon,
Al vi transdonas mi laboron mian.
Libera kiam estos vi de preĝo,
Ne filozofiante nur, priskribu
Vi ĉion, kion vi en vivo vidos:
Militon, pacon, kaj regadon reĝan,
Kaj mirindaĵojn ĉiujn de sanktuloj,
Kaj profetaĵojn, kaj ĉielajn signojn,—
Al mi do tempo estas jam ripozi,
Estingi lampon… Sed sonor’ jam estas
Al sankta preĝ’… Servantojn benu, Dio!…
Al mi bastonon donu, Grigorio… (li foriras.)