Мажны і высокі Іван Антанюк з белавежскай вёскі Масева Другое быў за старэйшага. Гэта ён камандаваў сотняй мужы-коў, калі ўзвалакалі на грыбоўшчынскую званіцу бомы. Цяпер Іван узяўся прароку добрасумлен-на тлумачыць, што да чаго.
— Ілья, не сярдуй на мяне, але людзі ўсе гавораць, што ты — белагвардзеец, з адной шайкі з Жоржам Дэлясі!.. Чуў пра гэто, нябось?! Бытто капітанам служыў у самого Балаховіча з Жоржам!..
Перапалоханы стары маўчаў. Ён яшчэ, мабыць, і не разумеў нават, чаго ад яго хочуць.
— Так усе кажуць па вёсках, схадзі унь і паслухай!..— апраўдваўся Іван перад сябрам і нават як бы ўгаворваў згадзіцца на тое, пра што ён мае заявіць.— Мы і прыйшлі во праверыць! Бо хочам па-справядлівасці, каб нікому не было крыўды — ні табе, ні нам, разумееш?.. Цябе мы зара ўкрыжуем! Калі на самам дзеле ты — святы, то няма чаго табе баяцца — уваскрэснеш сабе на трэці дзень, бы Ісус Хрыстос...
— А калі — не, то — здохнеш на гэтым самым бервяну, бы тая паршывая сабака! — не вытрымаў, умяшаўся і пракрычаў з пагрозай другі мужык.
— Мы ж пра гэто паклапо-оцімсо, будзь пэўны! — дадаў трэці.
— А што ты думаў?! — ужо з ноткамі нядобразычлівасці і скрытай пагрозы пацвердзіў старэйшы.— А ўсе гэтыя тры дні павартуем ля крыжа, паназіраем тут за табой і нікого сюды не падпусцім нават і блізко!
—О! хай толькі хто паспрабуе падлезці!..— папярэдзіў з натоўпу ўсё той жа крыкун.— Не то што паліцыя, а — самому войту з Шудзялава дамо рады!
— Стаяць будзем цвёрдо! — са сціплай пахвальбой папярэдзіў Антанюк і нават пакізаў галавой ад захаплення з таго, як ён будзе стаяць.
Наступіла цягучае маўчанне. На вёсцы прамычала сонная карова, якую баба сама выгнала на вуліцу пастуху. Побач двое мужчын дзелавіта падсякалі лапатамі карэнні і выбіралі з ямкі зямлю — нібы збіраліся ўкопваць слуп для плота. Пры гэтым мужчыны сварыліся:
— Казаў табе — тут много іх!
— А дзе ты хацеў — камяніца!.. Там зноў дарога і зямля зляжалая!.. Не будзь такім панам, ліпавы корань сталёвая рыдлёўка, нібы масла, рэжа!.. О, цябе, падло, тут адно бракавало!..
Аднак прызвычаены да чужых Банадыкоў Шарык з адным вухам не надта бяльчан збаяўся. Ён бяспечна наблізіўся, далікатна ткнуў носам у сыры пясок, разачаравана чыхнуў ды толькі тады, задраўшы хвост крэндзелем, пабег прэч.
— Глядзі, ужэ на паўтара аршына! — загаварыў зноў той бяльчанін, якому перашкаджала камяніца.— Хопіць, крыж будзе стаяць, чорт яго не возьме! Падайце яго, хлопцы!..
Добры дзесятак мужыкоў дружна ўзнялі свежа абчэсанае дубовае бервяно з перакладзінай ды палатняным фартушком і, паступова ўзнімаючы. перакладзіну ўверх, асцярожна пасунулі тоўсты канец у ямку. Было чуваць, як цяжкі камель гупнуў на дно.
— Давай лявей яго крыху!.. О! так, цяперака рыхтык!.. Ну, можно і прысыпаць!
На іх закрычаў Антанюк:
— Стоп, хлопцы, сто-оп!.. Трэ прымераць, ці не будзе даставаць нагамі да зямлі!
Мужыкі хапілі Альяша пад пахі ды павалаклі дзеда да крыжа.
— Во-о, шчэ запасу колькі — болей як на паўар-шына!..— здаволена праказаў той бяльчанін, каторы гаварыў пра камяніцу.— Цяпер ужэ можно і прысыпаць!.. На, Іване, трымай яго далей, а то дзед то дзед, а возьме ды і ўцячэ, нам, халера, от смеху будзе — гэтак стараліса!..
—О! тады хоць дахаты не вяртайса — бабы высмяюць!..
— Мікалай, а ты адтуль глядзі, каб не пакасіло яго, покуль прысыплем!
Мужыкі, не надта спяшаючыся, сталі кідаць у ямку пясок ды старанна ўтрамбоўваць нагамі зямлю, клініць дубовы камель камянямі, а тым часам Іван Антанюк па-ранейшаму трымаў за локаць амярцвелага Альяша. Гэты здаровы і валасаты, бы арангутанг дрывасек з-пад Белавежы, які і з зубрам мог бы падужацца, свабоднай рукой вывалак з кішэні сваёй світкі малаток, вострыя і новенькія цвікі-вухналі кавальскай работы, паказаў Альяшу ды пацешыў:
— Нічого, нічого, Ілья, я табе быстро гэто зраблю, балець надто не будзе, не бойса вельмі!..
Здавалася — набаламуціў, начмуціў, узбударажыў вёскі ды выклікаў у іх гэткія страсці, давёў да такой страты дзядзька Клімовіч, але цяпер буйнаму выдумшчыку, самадуру, авантурысту і фантазёру яго ж былыя паклоннікі, бы таму Ісусу Хрысту, зараз наладзяць крывавую Галгофу — і яму нічога не заставалася, як кінуцца людзям у ногі і прасіць прабачэння. Гэтым часам Альяш і не думаў прасіцца.
— Ты глядзі — маўчыць, бы нямко, бытта яму заткнула! — пакпіў белавежац, якога сябры звалі Мікалаем.
Прарок не паддаваўся і на кпіны.
Зрэшты, мажліва, стары і меў рацыю. Акажыся Альяш тады хоць адным словам, і злыя, ашуканыя людзі нават яшчэ яго і задушылі б перад тым, як распяць на бервяне.