Ля парога дагнала маму Нюрка і шапнула з жахам:
— Цётко, што вы нарабілі, яны ж клятву давалі! Папярэдзіла дзяўчына позна. Багамолы ўсё бачылі, і мамін учынак іх нібы ашпарыў. Нейкі час яны абурана маўчалі, а тады, як па камандзе, усхапіліся, пабралі свае клумкі. Старэйшая жанчына кінула праклён:
— Фу, фу, фу!..— дунулі па тры разы варожа на маму, бацьку, на мяне з Валодзькам усе астатнія бабы, з гідлівасцю абышлі пліту і адна за адной пакінулі хату.
Разгубленая мама плюнула мне і брату ў вочы ды кінулася іх праціраць фартухом, нібы цёткі аблілі нашы вочы труцізнай. Аднак гэтага здалося ёй мала. Мама выхапіла з куфра вянчальную свечку, каб накапаць на клямку воску.
— Не дапаможа!— аўтарытэтна аб'явіла Нюрка.
— Ты думаеш, Нюрачка?— мама яшчэ больш напалохалася.
— Дзе вы бачылі! О, каб закапалі клямкі воскам раней!.. Цяпер трэ, каб яны самі праклён знялі!
Мама паляцела за бяльчанамі.
— То пачакайце, звару зара вам друго-ой, бяда не вялі-ікая! — стала ўніжана прасіць іх на двары. — Вярніцеса, ці можно не еўшы, лю-удзі!..
Бацька з парога закрычаў:
— Не чапай, чорт іх бяры, калі яны здзяцінелі, бы іхні дурны Альяш!.. Вярніса! О-о, я б ім шмаравідла, якім сячкарню мажу, накідаў бы ў гаршчок!
Мама не паслухалася. Толькі як яна ні ўпрошвала, а на гарохавінне бельчанкі ўжо не вярнуліся — паклаліся спаць пад грушу на пругменні.
Пару мінут мама не знаходзіла сабе месца.
— Ой, шчэ папсуюць нам дзяцей сваім праклёнам! — не то пажалілася яна бацьку, не то пыталася ў яго парады.
— Ы-ых, што ты сабе ў галаву ўбіла?
— Ніц не кажы! Каб хоць гэто гаварыла адная!.. Столькі іх было, ды кожная кінула ла такому слову...
— Цьфу, забабоны, як зараза, ужэ і ты пачынаеш вар'яваць!.. Манька, выкінь іх зараз жа з галавы і займіса дзелам, брахня гэто ўсё!
— Праўда?!— мамін голас уздрыгануў ад перажытага хвалявання, і вочы засвяціліся.— Нічога, кажаш, не будзе? Ты ўпэўнены...
Праз нейкі час бацькі задумаліся, што ж рабіць з ячневай кашай. Самі ўжо павячэралі, пакінуць яе да раніцы — скісне. Вываліць у цэбар свінням — грэх, яна ж на малацэ.
Вярнулася ад бяльчан якраз ткачыха і пацешыла:
— Ну, дзякуй богу, здаецца, пра вас забыліса!..
— А што ўжэ будзе, няхай!— уздыхнула мама і добразычліва папрасіла:— Нюрачка, золатца, ты — маладая, з'еш гэтую кашу, каб не марнаваласа!
— Што вы, цётко Марусё, я ж бульбы з расолам добра пад'ела!
— А-ей, такой маладой дзеўцы нічога не каштуе паесці шчэ раз — як за плечы закінуць! Бяры, бяры, у ёй жа малака цэлы кубак!.. I выстудзіласа ўжэ — само цяпер есці!
I Нюрка села на парог з каструляй ды ўсю падмысціла.
— О-ох! Аж дыхнуць, дальбох ты мой, цяжко! — паставіла яна пусты посуд на плітку.— Дзісь хібо лягу ў вялікай хаце на гарошмінах, а то шчэ скачусо з лавы!
— Кладзіса, кладзіса, халера іх бяры, заўтра тыя гарошміны вывалачам!
Неўзабаве я лёг спаць. Мяне мучыла расчараванне жыццём. Альяш — суцэльнае ашуканства, як і абнаўленне ікон. Выходзіць, у Грыбоўшчыне няма і замка.
Найбольш балюча перажываў з-за Нюркі.
Дзяўчына харчавалася ў нас разам з бацькамі, а ў памяці маёй чамусьці не запала ў душу, што і як дарослыя ядуць. Зрэшты, я не быў пэўны да таго дня, ці Нюрка ўвогуле ела, як усе.
Цяпер мне выразна прадстаўлялася, як мой анёл з каструлькай кашы ў жываце качулкай варочаецца на падрыхтаванай бяльчанам пасцелі ў вялікай хаце, варочае мокрымі, эмаліраванымі бялкамі ды цяжка дыхае.
Заварвала аднойчы мама крахмал на бялізну і сапсавала.
— Вывалі яго на пругмень, куры здзяўбуць! — паперла мяне на двор з гаршком.
Выйшла нечага на падворак Нюрка, убачыла на траве месіва сіняватага студзеня і спыталася ў бацькі, што гэта такое. Бацька тады якраз быў у добрым настроі.
— Не ведаеш! Гэ!.. Кавалак хмары адарваўсо ад неба!
У Нюркі адразу падкасіліся ногі. Дзеўка ўпала на калені ды пачала шаптаць малітву.
Іншым разам панеслі мы з ёй на балота бяліць палатно. Перад тым як разаслаць на траве, палатно мы намачылі ў возерцы і ў альшынцы крыху затрымаліся. У гэты момант мы і сталі сведкамі драмы.
У вулей вярталася наладаваная ўзяткай пчала. Ляцела напрасткі, праз возерца. Бедная не разлічыла сіл, пацягнула яе ўніз, а бераг быў зусім блізка. На паверхні вады — ні былінкі, ні лісціка, а толькі гладкая, поўная сонечных блікаў фіялетавая прорва.