XI
Ў прыродзе так светлы
Змярканне й рассвіт,
Так просты, так ветлы
Спатканне й развіт.
А нам з табой смутна
Ў каханні сваім,
І радасць магутна
Не ўзлеціць над ім.
Палючы і хмуры
Агонь нас апёк,
І палкасць натуры
Хавае наш зрок.
«Умерці» — мы тоім
Ў глыбі нашых воч.
«Умерці абоім
У гэтую ноч».
І моцы жадання
Асіліць не нам;
Ахвяру змярканню
Людскую аддам.
Хоць спуджаным будзе
Крык з вуснаў тваіх,
Як любае грудзі
Прытуліць жаніх.
Зашэпча прастача
Шаўкоў тваіх бель,
І будзе гарачай
І душнай пасцель.
А белая рожа
У пасмах валос
Самоты не зможа
І звяне без слёз.
1924–1925
Да Персі Шэлі
I
Сваё жыццё паклаў на шалі,
А будучыня — цёмны лес.
Згадаўся думцы кволы Шэлі,
Ягоны светласпеўны лёс…
Іду няроўным, хібкім крокам,
За мной пануры іншых рад,
І боль на сэрцы крука крыкам,
І фарбіць горкім смехам рот.
Пажарам спаленыя далі,
І над мінулым чадны дым…
Хто ж верыць шчэ кахання долі?
Хто ж захаваў з нас яснасць дум?
Яго ж праз век нязменны белі,
Ён для народаў ясны сон.
І я ім палагоджваў болі,
Я — год жахліва-шалых сын…
Дзіцяча-мудры, кволы Шэлі,
Дажджом блакіту сэрца злі,
Майго жыцця гайдае шалі,
Рагочучы і мсціва-злы.
II
Як магло бы дзяўчо без люстэрка
Кволых вёснаў пазнаць хараство?
Што было б к параўнанню ёй мерка
І прыбрацца было б якаво?
Ці Нарцыс ганарыўся б з уроды,
Ці дазнаўся б ўладарства свайго,
Каб не светлыя ціхія воды,
Што адбілі ў глыбінях яго?
І струна, каб не роднае рэха,
Каб не гэты ўзрушаючы гук,
Ці дрыжала б салодкай уцехай,
Ці гаіла б нястрыманасць мук?
І ад багны, ад рудага зрэб'я
Ці лілея б цягнулася ўвыш,
Каб не сонца прыветнае ў небе,
Не святло яго ў зяблую ціш?
І куды б мае думкі ляцелі,
І над ставам схілялісь якім?
Што пазнаў бы ў нябесным касцеле,
Каб не ўверыўся песням тваім?
О, чароўнасць! О, сонца! О, Шэлі!
О, ні з кім не зраўнаны, ні з кім!
1923–1925
Альбігоец
Прыйшоў ка мне той, раскрыжованы, здань,
Што сном несмяротнасці мучыць стагоддзі,
Быў твар яго ясны, як летняя рань,
І йшоў ён, як дзень светлакосы прыходзе.
Пастукаў: «Каханнем сваім надары!»
Ды толькі стрывожыў у сэрцы дакуку.
Штурхнуў я праклёнам яго па твары
І высыпаў лаянку ў руку.
«Ізноў ты гукаеш? Манюка, ізноў?!
Ды маем тваіх абяцанак даволі.
Збавенне суліў ты, збавенне людзёў,
А ў нас, як адвеку, пакута і болі.
Пакінь, не дратуй мяне! Ў чорнай душы
Нянавісці келіх хвалюе няўпынны.
Ты зло — дабрадзейнасць маю — не глушы!
Хвалюся — я дрэнны, я злосны, злачынны!
Высокае праўды й збавення твайго
Дарожай зямля мне з грахом і аблудай.
І шчасней ад раю і ўцехаў яго
Мне ночы з апошняй паскудай.
Мой востры за працай не хібіць штылет,
І, славай крывавай, разбойствам вядомы,
Я ўсенькае нішчу, дзе толькі твой след,
І чыну свайго я свядомы!
Паслухай! Святое у справах тваіх
Даводзіць мой сум, маё гора к адчаю.
Дарэмныя ружы ад ранаў святых,
Дарэмны твой шлях крыжавы — пагарджаю!
Якая пацеха — другое жыццё?
Пацеха нябескай заплатай даброты?..
Як смерць, неадлучна мае пачуццё,
Мой рогат з авечае цноты.
Не хочу нябёсаў!.. Людскога ты — кат!
Ў цябе мая ярасць і злосці каменні,
Я — багна, смурод; я поўзаю — гад, —
Цябе ж праклінаю ў маім паніжэнні!