- Здраднік першы мяне хацеў забіць, а чаму я не мог потым адпомсціць? Я лічу, што гэта мая самая ўдалая аперацыя...
- А што Зіна пра мяне гаварыла?
- Казала, не любіць цябе таму, што ты яе ненавідзіш.
- Ты б сказаў, што я яе цяпер люблю...
- Я так ёй і даў зразумець, што ты вельмі добрая. Ты ведаеш, яна прызналася, што была рада маёй смерці.
- Дык я ж ведала гэта. Мне яшчэ тады перадалі яе словы, маўляў, Валя думала, што дыверсант будзе яе, а яго ўжо няма. Я тады заплакала, падышла да яе, назвала свіннёй і сказала, што сорамна ёй радавацца смерці сябра.
- Валечка, - спыніўся Валодзя, абняў яе і паглядзеў у вочы, - я толькі ў баі забываю пра цябе.
- Скажы, цяпер, калі ты быў у Зіны, таксама думаў пра мяне?
- Думаў, нават у час размовы з ёй.
Валя ўзяла хлопца за рукі, падцягнулася і пацалавала яго ў губы.
Якое б задавальненне ні было ў маладога чалавека ад праведзенай ім удалай аперацыі, усё роўна яно адрозніваецца ад таго, якое прыходзіць ад чыстага і моцнага кахання. Здаецца, што толькі ад яго залежаць і асэнсаваная барацьба, і праца, і жыццё на зямлі.
Былы Валодзеў і Валін настаўнік стаяў на ўскраіне паляны і назіраў за імі. У яго цяклі слёзы ад радасці за маладых людзей, якіх ён выхоўваў. Хіба можна дазволіць, каб стаў паміж імі чужаземец, разлучыў іх і зняважыў пачуцці. О, гэта немагчыма, думаў настаўнік. А Валю ўжо везлі на чужую зямлю, дзе зняважылі б яе гонар і годнасць, адцвіла б дзяўчына не расцвіўшы.
Доўга яшчэ па паляне хадзілі маладыя людзі.
- Цяпер я пераканаўся, што ты можаш ісці на заданне, - усміхнуўся Валодзя. - Толькі хутка нашы прыйдуць, і мы будзем чакаць іх вось тут або пойдзем насустрач.
XV
Вярнуўся са штаба брыгады камандзір атрада і загадаў спыніць работы па будаўніцтву зямлянак. Партызаны здзівіліся. Толькі два дні назад падрыхтавалі пляцоўку для пасадкі самалётаў з Вялікай зямлі, цяпер пачалі капаць зямлянкі - рыхтаваліся да зімовых умоў, а тут новы загад. Яны не ведалі, што ад камандзіра злучэння ў штаб брыгады прыйшоў загад: рухацца насустрач нашым войскам, пераправіцца цераз Бярэзіну і на левым беразе рэчкі заняць абарону.
Валодзю Байкача выклікалі да камандзіра атрада. Калі ён увайшоў у зямлянку, там было ўжо ўсё начальства атрада.
- Здаецца, усе прыйшлі, - устаў Булынка. - Таварышы, сёння мы пакідаем лагер, і гэты паход у нас будзе своеасаблівы. Мы не пераходзім, як звычайна, на новае месца стаянкі, а ідзём у бой. Таму прашу хутчэй падрыхтавацца: якія рэчы нам не спатрэбяцца - закапаць, збожжа таксама. Трэба папярэдзіць кожнага партызана, каб добра абуўся, бо коней у нас хопіць толькі каб падвезці параненых, боепрыпасы і прадукты харчавання. Байкач, мы меркавалі, што твая група пойдзе на іншае заданне, а цяпер яно адмяняецца. Думаю, што за Бярэзінай вам давядзецца папрацаваць ва ўсю сілу.
- Зразумела, - адказаў Валодзя. - Мне можна ісці?
- Так.
Валодзя забег у будан у добрым настроі і прадэкламаваў:
Нынче у нас передышка,
Завтра вернемся к боям,
Что же твой голос не слышен,
Друг наш походный - баян?
- Хлопцы, маршрут мяняецца. Пойдзем разам з усёй брыгадай на сустрэчу з нашымі войскамі. Праўда, нам яшчэ давядзецца сустрэцца з адступаючым ворагам. І на гэтым, відаць, мы закончым сваю партызанскую дзейнасць. Калоша, вазьмі баян ды сыграй што-небудзь на развітанне.
- З кім? - запытаў нехта з хлопцаў у камандзіра.
- Ну, хаця б з гэтым дубам, буслянкай. Буслы вернуцца да яе вясною, а мы, відаць, ужо не, - сказаў Валодзя.
Калоша пачаў іграць. Ён ужо сам склаў папуры на сучасныя ваенныя песні. Хлопцы моўчкі слухалі. Маўчаў і камандзір. Ён у душы быў задаволены, што не пойдзе зноў у Жлобін на выкананне складанага задання. Баннік наладзіў сувязь са сваім сябрам паліцэйскім, які часта стаяў на варце каля бензасховішча. Яно размяшчалася ў горадзе, і трэба было яго ўзарваць. Валодзя ўжо моцна стаміўся ад падобных аперацый. Значна прасцей і лягчэй было зрабіць вылазку на чыгунку і ўзарваць эшалон. Праўда, ісці на чыгунку таксама небяспечна, але калі ты да таго, як ісці, правядзеш дэталёвае назіранне, можна абысці засаду. А вось дзейнічаць у горадзе іншая справа, усё залежыць ад выпадку: ці ты ідзеш на выкананне задання, ці ты выконваеш яго, ці вяртаешся - заўсёды небяспечна, заўсёды можаш сустрэцца з непрадбачанай нечаканасцю.
Падышла Валя. Яна ўсунула галаву ў будан і запытала:
- Чаму вы не збіраецеся?
- Валечка, мы ж заўсёды ў баявой гатоўнасці, - сказаў Валодзя. - Я табе гаварыў, што не трэба рабіць зямлянку, бо ў ёй усё роўна жыць не давядзецца.
- Нашы дзяўчаты падумалі, што ты пажартаваў.
- Няхай дзяўчаты так падумалі, а ты ж ішла на заданне, і я перакананы, што пакуль бы мы яго выканалі, дык і нашы б прыйшлі.