Выбрать главу

Participo. Gramatika formo, kuniganta la ecojn de la verbo kaj adjektivo: amanta, farita.

Partikulo. Vorto, kies gramatika formo neniam ŝanĝiĝas: ne.

Partituro. Notoj de ĉiuj voĉoj de muzika verko, metitaj unu sub alia.

Paruo (Zool.). Birdo el la vico de l’ paseroj (Parus).

Pasi. Iri de unu loko al alia, iri de unu momento al alia: homoj pasas sur la strato; la tempo pasas. Pasanto. Persono, kiu pasas. Pasigi. Uzi la tempon por io: pasigi la vesperon legante, pasigi la someron sur montoj. Preterpasi. Pasi preter io: preterpasi amikon sur la strato, ne haltante. Trapasi. Pasi de la komenco ĝis la fino: Dum unu horo oni povas trapasi nian tutan urbon. Transpasi. Pasi trans io: transpasi la limon.

Pasaĝero. Veturanto, kiu uzas publikan rimedon por veturi (vaporŝipon, fervojon, omnibuson k.t.p.): La vagono estas plena de pasaĝeroj.

Pasamento. Teksaĵo, plektaĵo el oraj, silkaj fadenoj, per kiu oni ornamas vestojn, meblojn.

Pasero (Zool.). Birdo el la granda samnoma vico, konsistanta el kantantaj kaj kriantaj birdoj (Passer).

Pasio. Forta emocio, forta emo: amo, malamo. Pasia. Karakterizata de pasio: pasia homo, pasia deziro. Pasiigi. Fari iun pasia: pasiiganta disputo. Pasiiĝi. Fariĝi pasia.

Pasivo. — 1. Formo de transitivaj verboj, montranta agon, ricevatan, portatan de la subjekto: knabo batata de la patro.2. Negativa parto de propraĵo: la pasivoj de komerca firmo. Pasiva. — 1. De pasivo, kiu koncernas la pasivon de la verbo: Ĉiuj pasivaj formoj estas en Esperanto kunmetitaj.2. Kiu prezentas la negativan parton de propraĵo. — 3. Neagema: pasiva homo. Pasive. En pasiva maniero. Pasiveco. Eco de tiu, kiu estas pasiva.

Pasko. Festo de la kristana eklezio por rememorigo de la reviviĝo de Kristo.

Paskvilo. Broŝuro malice kalumnia.

Pasporto. Oficiala dokumento, atestanta la personecon de ĝia posedanto kaj certiganta la rajton loĝi en iu loko aŭ veturi en alian lokon, sam‑ aŭ alilandan.

Pasto. Faruno knedita kun akvo.

Pasteĉo. Hakita spicita viando aŭ fiŝo, bakita en kovraĵo el pasto aŭ graso.

Pastelo. Bombono en formo de disko.

Pastinako (Bot.). Vegetaĵo el la familio de l’ umbeliferoj kun dolĉa radiko, uzata kiel spicaĵo (Pastinaca sativa).

Pastro. Homo, sanktigita por servi Dion kaj plenumi la ceremoniojn de religia kulto. Pastra. De pastro, kiu koncernas pastron. Pastraro. Tutaĵo de pastroj. Ĉefpastro. Estro de pastroj, episkopo.

Paŝi. Meti la piedojn alterne unu antaŭ la alia por sin movi sur la tero. Paŝo. 1. Meto de unu piedo antaŭ la alia dum la irado. 2. Spaco inter la piedoj dum la irado: La ĉambro estas kvin paŝojn longa.

Paŝti. Doni/liveri nutraĵon al brutoj: paŝti ĉevalojn sur herbejo. Paŝtejo. Loko (herbejo, kampo), kie oni paŝtas aŭ sin paŝtas. Paŝtisto. Homo, kies okupo estas paŝti.

Paŝtelo. Krajono el kolora kreto.

Pato. Malprofunda vazo kun tenilo, por friti.

Patento. Dokumento por ekskluziva rajto ekspluati eltrovon {nun: invent(aĵ)on}. Patenti. Doni patenton, garantii per patento: patentita aparato.

Patologio (Med.). Scienco pri kaŭzoj kaj simptomoj de la malsanoj.

Patoso. Afektite solena kaj entuziasma parolmaniero. Komparu: Aplombo, emfazo, vervo.

Patro. Viro, naskinta idon: Apenaŭ dudekjara li jam estis patro. Abrahamo estis la patro de Izaako. Patrino. Virino, naskinta idon. Bopatro. Patro de edzino rilate al ŝia edzo, aŭ patro de edzo rilate al lia edzino. Bopatrino. Patrino de edzino rilate al ŝia edzo, aŭ patrino de edzo rilate al lia edzino. Duonpatro. Dua edzo de patrino rilate al ŝiaj infanoj. Duonpatrino. Dua edzino de patro rilate al liaj infanoj. Gepatroj. Patro kaj patrino. Patreco. Stato de tiu, kiu estas patro. Patrineco. Stato de tiu, kiu estas patrino. Patrujo. Patrolando. Sampatrujano. Homo, havanta la saman patrolandon.

Patriarko. — 1. Prapatro, ĉefo de gento ĉe la antikvaj Hebreoj: Abrahamo, Izaako kaj Jakobo. 2. Respektinda maljunulo, ĉefo de granda familio.

Patricio. Ano de la aristokrataro en la antikva Roma regno.

Patrioto. Homo, amanta sian patrujon kaj penanta esti utila por ĝi.

Patriotismo. Amo al la patrujo kaj emo esti utila por ĝi.

Patrolo. Malgranda taĉmento de soldatoj aŭ policistoj, garde trairanta urbon.

Patrono. — 1. Sanktulo, protektanta siajn samnomulojn, urbon, landon. — 2. Persono eminenta, influa, protektanta alian personon, institucion.

Paŭzo. Nelonga interrompo de ago: paŭzo dum legado, dum kantado. Paŭzi. Fari paŭzon.

Pavo (Zool.). Birdo el la familio de l’ fazanoj, kun granda, bela vosto (Pavo cristatus).

Paviano (Zool.). Simio el la familio de la hundosimilaj (Cynocephalus).

Pavilono. Malpeza, malgranda konstruaĵo, similanta tendon.

Pavimo. Ŝtona, ligna, asfalta kovraĵo de strato. Pavimi. Kovri per pavimo: En nia vilaĝo ne ĉiuj stratoj estas pavimitaj.

Peano. — 1. Kanto por la honoro de Apolono. — 2. Milita kanto; kanto de venko, de ĝojo.

Peco. Parto, apartigita de tuto: peco da pano, fera peco. Peceto. Malgranda peco. Pecetigi. Rompi, dividi en pecetojn. Dispecigi. Rompi, dividi en pecojn. Potpeco. Peco de rompita poto. Tukpeco. Peco de disŝirita tuko.

Peĉo. Densa olea substanco, produktata el rezino.

Pedagogo. Instruisto kaj edukisto de infanoj.

Pedagogio. Scienco instrui kaj eduki infanojn.

Pedalo. Piedmovilo de instrumento: pedalo de fortepiano, de orgeno, de velocipedo.

Pedanta. Tro precize plenumanta la regulojn, tro zorganta pri la detaloj kaj pri ia formo: pedanta ĉefo, pedanta ordo. Pedanto. Homo pedanta. Pedante. En pedanta maniero. Pedanteco. Eco de tiu, kiu estas pedanta.

Pedelo. Universitata servisto.

Pediko (Zool.). Parazita insekto senflugila (Pediculus).