Дарога ў Берасьцянку i сапраўды нагадвала дарогу ў пекла. Уся яна была разьбiтая коламi "беларусаў", глыбокiя каляiны прыхапiла марозам, i ехаць па той праселiцы было папросту немагчыма. Дапамагаючы сабе нагамi, Лябёдка коўзаўся на матацыкле па калдобiнах, пругкi алешнiк хвастаў яго па твары, i майстар, адплёўваючыся каляным лiсьцем, слаў праклёны на "беларусаў", нялюдзкую дарогу i старую Кабеньчыху, якая яго ў тую дарогу выправiла.
Iван шыбаваў сьледам, прыцiскаў да грудзей валiзку (зьнялi з матацыкла, каб не пабiць радыёлямпы) i п'янавата пасьмiхаўся: цяжка было ўтрымацца ад усьмешкi, пазiраючы на Лябёдкавы пакуты.
Да вёскi дабiралiся цэлую гадзiну, пры гэтым два разы спынялiся, каб ахаладзiць рухавiк, а выбiўшыся з кустоў на роўнае поле i ўбачыўшы на даляглядзе вясковыя хаты, Лябёдка, а гледзячы на яго i Iван, зморана павалiлiся на пасiвелую ад марозу траву.
Iвана, праўда, дарога ня надта i стамiла: на зямлю ён павалiўся хутчэй з пачуцьця салiдарнасьцi, а паляжаўшы хвiлiну-другую, прыўзьняўся на локцi i азiрнуў навакольле. Нават такiм шэрым днём мясьцiны тутэйшыя ўяўлялiся даволi маляўнiчымi. Роўнае поле, пасярод яго стаяла згалелае дрэва, а леваруч, блiжэй да вёскi, блiскала мiж кустоў цi то рачулка, цi то азярына.
- Ловаць. Вялiкая рака, - выдыхнуў Лябёдка, перахапiўшы Iванавы позiрк. Я тут летась рыбу лавiў.
Колькi часу яны ляжалi моўчкi, смалiлi папяросы, аж пакуль Лябёдка не мацюкнуўся i не падхапiўся на ногi.
- Усё! З бальшаку цяпер нi на крок... I грошы буду браць па прэйскуранту! - прамовiў ён, шпурнуўшы недакурак, i гэта азначала, што хмель выпетрыўся зь Лябёдкавай галавы, i настрой з тае нагоды канчаткова сапсаваўся.
...Берасьцянка - невялiчкая, ня болей дзесяцi хат вёска - упiралася сваiм канцом у рачны бераг. Памятаючы словы бабцi Параскi, кампаньёны, не пытаючыся дарогi, паехалi да Ловацi, а ўбачыўшы над крайняй хатай шост з пакарабачанай антэнай, рашуча завярнулi ў двор. Лябёдка па-майстэрску дакладна ўпiсаўся ў вузенькiя весьнiцы, узьняў у паветра курэй, загнаў на страху вялiзнага чорнага ката i, выклiкаючы гаспадароў, да ўпору крутнуў ручку газу. Лябёдка, вiдаць, добра напужаў гаспадароў, бо яны доўга не высоўвалiся, а калi нарэшце дзьверы прачынiлiся, дык у дзьвярную пройму можна было ўпiхнуць хiба што нос. Нос, дарэчы, i вытыркнуўся з проймы, i Лябёдка, маракуючы - каму ён мог належаць мужчыну, цi жанчыне, прыязным голасам вымавiў:
- Вам прывiтаньне ад сястры.
Пройма пашырылася, зь цёмных сяней вытыркнулася сьсiвелая бабуля, якая зьдзiўлена-плаксiвым голасам запытала:
- Якой гэта сястры?
- Якой-якой... Кабеньчыхi, халера старая, - буркнуў Лябёдка, вырваў з Iванавых рук валiзку i, бачачы, што гаспадыня па-ранейшаму зь недаверам лыпае вачыма, дадаў: - Зь Неўля мы, з тэлеатэлье. Тэлевiзары рамантуем.
Зiрнуўшы на Лябёдкавы шлем, гаспадыня паспрабавала прычынiць дзьверы, аднак Лябёдка пасьпеў упiхнуць нагу ў дзьвярную шчылiну i з усёй рашучасьцю ўвайшоў у сенi.
- Давай, бабуля, гатуй пачастунак, а то ў нас часу мала, - загрымеў праз хвiлю ягоны голас, i Iван, азiрнуўшыся на бокi, падаўся ў хату.
У Кабеньчысiнай хаце было цёмна, няўтульна, а тут панаваў парадак, пахла нейкiмi зёлкамi, а на засланым белым абрусам стале красавалi папяровыя кветкi ў зялёнай вазе. Тэлевiзар таксама быў засланы белым абрусам, i Лябёдка, не рашаючыся зьняць яго сваiмi бруднымi рукамi, зь нецярплiвасьцю паглядзеў на гаспадыню. Бабуля ў сваю чаргу паглядзела на Iвана, потым перавяла позiрк на валiзку, а ўпэўнiўшыся, што перад ёю тэлемайстры, увiшна падхапiла покрыўку.
- Даччын цiлiвiзер, - паведамiла старая, змахнуўшы пыл з экрана. - Сабе новы ўзяла, а мне ўжо гэты... Прывезьлi зь зяцем, уключылi... Як тут былi, дык рабiў, а як зьехалi, дык зламаўся. - Бабуля ўздыхнула, склала ў дзьве столкi абрус, а ўбачыўшы, што майстар зморана аддзьмуўся, дэманструючы, што такiя размовы яму добра-такi надакучылi, цiхенька сышла на кухню.
- Памру зараз, - прасiпеў Лябёдка, паднес штэпсэльную вiлку да разэткi, але нечакана сумеўся i страсянуў вiлку ля вуха.
- У вас тут мужчыны ёсьць? - крыкнуў, зьвяртаючыся да бабулi, майстар, i голас ягоны сьведчыў за тое, што калi яму зараз жа не нальюць пахмялiцца, ён i папраўдзе памрэ.
Гаспадыня, вiдаць, адчула настрой тэлемайстра, бо ў тое ж iмгненьне на кухнi бразнулi шклянкi i аглушальна засквiрчэлi яйкi на распаленай патэльнi.
- Якiя там мужчыны!.. Бабы ды два дзяды... Базылю восемдзесят, а Хамёнку яшчэ больш... Японскую памятае.
Майстар выпусьцiў праз нос паветра, варухнуў кадыком i зь нейкай разьюшанай апантанасьцю стаў раскручваць штэпсэльную вiлку.
За вакном сутоньвалася. Сьнежныя крупы стукалi па шыбе, у комiне галасiў вятрыска, i ад усiх гэтых зыкаў Iвану зрабiлася не па сабе.
"I калi ўжо вернемся?" - падумаў ён, панылымi вачыма азiраючы хату. "Трэба было хоць цыдулку пакiнуць, каб мацi не хвалявалася".
Iван затрымаў позiрк на ходзiках, што цiкалi пад стольлю, i з грудзей ягоных вырваўся пакутлiвы ўздых. Гадзiньнiк паказваў палову трэцяй: акурат гэтым часам мацi вярталася зь дзённай дойкi. "Пабачыць, што мяне няма, i да Мiронаўны пацягнецца. Тая i скажа, з кiм паехаў..." - Iван уявiў, як роспачна будзе лаяцца мацi, як яна, зганяючы злосьць, будзе ганяцца з ручнiком за катом Барысам, i, заняты сваiмi думкамi, не пачуў Лябёдкавага воклiку:
- Эй, Ваня... заснуў?
У сьвятлiцы грала музыка, на кухнi сквiрчэлi шкваркi, а на тэлевiзiйным экране каласiлася жыта, i стройным шыхтом iшлi камбайны.
"Рублёў дзесяць зьдзярэ, i вiна вып'е пад самую завязку", - незадаволена падумаў Iван, з дакорам зiрнуў на сябра, але той, насуперак ягоным меркаваньням, ад грошай адмовiўся.
- Схавайце свае рублi... - кiнуў Лябёдка, згледзеўшы ў бабчыных руках пакамечаны трульнiк. - З-за такога рамонту i квiтанцыю неахвота выпiсваць... Чарку мо вып'ем, калi нальеце.
- Нальем, нальем. А як жа не налiць, - узрадавана замiтусiлася старая, ёсьць i чарка, i да чаркi... - i, падхапiўшы па дарозе чапялу, гаспадыня кiнулася да печы.