— Ці чула ты, Гэлька...— Мікіціха паставіла вядро на зямлю.— Гэта ж учора стаялі бабы на Далінцы... Ну, ведаеш, Манька Васіля Каморніка i Ганна Іваніха. Гаманілі пра нешта. А тут... Адкуль ні вазьміся — Іванішына курыца... Ды як мацюкнецца!.. О-о, страху было!
— Ай, цётка...— адмахнулася Гэлька.— Галавы сваей не тлуміце! Жыццё во-о якое... Усе мацюкаюцца. Думаеце, курыцы салодка цяпер? Не корміць яе Іваніха. Bo i мацюкнулася...
I Гэлька загрымела калодзежным ланцугом.
А сонца лянотна ўздымалася i ўздымалася, рыхтуючыся лінуць свае промні i на Мікіціху, i на Гэльку, i на вечны, трывожны спакой Далінкі.div>
1996
КАХАННЕ ДЫСІДЭНТА
...Цяжка паднялася з канапы, уражаная: да чаго б гэта? Гадоў дваццаць не сніўся i раптам з'явіўся ў сне, нібыта выплыў аднекуль, каб сказаць адну-адзіную фразу: «Я забяру ў цябе свой фотаздымак!»
Ягоны фотаздымак сапраўды быў у яе. Днямі наткнулася на яго ў альбоме, шукаючы свой. Наколькі памятае, ён не любіў здымацца, i гэтае фота было ў яго ці не адзінае, на ўсе выпадкі жыцця. Такое самае дзесьці напрыканцы шасцідзесятых яна бачыла ў вітрыне невялічкай «ксенгарні» на вуліцы Фоксаль у Варшаве. I гэты ж здымак у чорнай рамцы гады тры таму назад прамільгнуў на экране тэлевізара па нейкай тэлевізійнай праграме. «У Швецыі, недалёка ад Стакгольма, у гарадку Н. пaмёр вядомы кінарэжысёр...» — удакладніў тады дыктар, нібыта расшыфроўваючы ёй тую чорную рамку. I вось гэты сон. Навошта? Дзеля чаго? Падняла з падлогі п'есу, якую намервалася чытаць перад тым як заснула. Спынілася позіркам на назве «Уніз па рацэ, альбо Развітанне з радзімай». Можа, нейкім чынам гэты сон звязаўся з назвай п'есы, але да чаго тады тут яго фота?
На дзвярах вісела запіска, якую прымацавала дачка: «Ма-а, я пайшла на шэйпінг!» Ну вось, праз якую гадзіну-дзве збяруцца яе хатнія, а яна пакутуе над гэтай фразай: «Я забяру у цябе свой фотаздымак!» Як гэта ён можа яго забраць — чалавек, якога не стала тры гады таму назад? Глупства нейкае! Проста глупства. А тым часам штосьці ў яе думках адкручвалася назад, да нейкага не зусім яшчэ выразнага «стоп!». Фотаздымак... Фотаздымак... Ага-а... Вось яно што!..
Яна лёгенька падымаецца па лесвіцы. Нарэшце дзверы з маленькай металёваю шыльдачкай «Вадзім Ізмайлаў». Шукае ў сумачцы ключ i ніяк не можа знайсці яго. Дзесьці згубіўся. I Вадзіма цяпер няма. Якая роспач! Але на ўсялякі выпадак націснула на кнопку званка. I там, за дзвярыма, пачуліся крокі. Дзверы расчыніліся...
— Вадзя-я,— выдыхнула радасна — А я згубіла ключ. I адразу ў пярэднім пакоі высыпала на падлогу усё, што было ў сумачцы, можа, усё-ткі ён знойдзецца? I ключ сапраўды знайшоўся. Усё, што высыпала, пачала запіхваць назад у сумачку.
— Што гэта ў цябе ў руках? — запытаўся ён.
— Фотакартка!
— Чыя? Замялася:
— Ат... Валяецца! Знаёмы аднакурснік.
— Парві.
I яна парвала, хутка, на дробныя-дробныя шматкі. Ён прыціснуў яе да сябе. З нейкай сумнай іроніяй пасміхнуўся:
— Неразумніца... Я пажартаваў. Хіба ж так можна? Вось i мае фота калі-небудзь парвеш i выкінеш. Зробленае аднойчы мае звычку паўтарацца.
Яна расплакалася. Слёзы нагарнуліся раптоўна.
— Гэта ж толькі аднакурснік. А ты... Ты... Я памру, як цябе калі-небудзь не стане. Я сапраўды памру. Ты не верыш?
...Сарвала з дзвярэй запіску дачкі. Незразумелае пачуццё гняло неймаверна. Туды-сюды пахадзіла па пакоі. Спынілася ля акна. На балконе ў гаршчэчках ад лета чарнелі даўно высахлыя кветкі. «Лянотнаю ужо нейкаю стала. Даўно трэба было выкінуць гэтыя сухія стаўбуны!» I што ж такое на яе найшло? Ніяк не можа адкараскацца ад гэтага сну! Ну, прысніўся... I хай сабе. У яе, во-о, балкон непрыбраны. I п'есу трэба прачытаць да заўтрашняй раніцы, а тут... Зараз пазбіраюцца ўсе: муж, сын, дачка. I ўжо ўвесь вечар трэба будзе круціцца: таму падай, таму паднясі, з тым паразмаўляй. Узяла п'есу, прысела на канапу... Не, чытаць яна відавочна не можа!
Цікава, хто цяпер жыве ў той кватэры? Маленечкая «хрушчоўская» аднапакаёўка. Пісьмовы стол, кніжныя паліцы, камін з белай цэглы. Яна ўсё хацела паставіць на яго кветкі, звычайныя хатнія вазоны, ды так i не паставіла. Што цяпер з тым камінам? Можа, яго разбурылі, а можа, паставілі кветкі? Ды якая ёй розніца! Каб на цяперашні розум, яна па-свойму абсталявала б там кухню. Замяніла б фіранкі. Жоўты колер не надта пасаваў да колеру сцен. Тую маленькую кухню яна любіла. Былі тыдні, калі яна была проста яе пакоем. Адно кепска, не было дзе прылегчы. Зрэдку нехта прыходзіў. Ну, скажам, Эдзік, знаёмы Вадзеў урач. Яна нібыта зноў апынулася там, за тым белым столікам. Насупраць сядзеў Эдзік.