— Цэлы дзень толькі і вякае на свайго, як жаўна: «Ваньня! Вань-ня!..» Усё камандуе. А ён такі ціхі, прыветлівы.
* * *
Як можна напсаваць у сяброўстве. Жоначка — мужу: «Не еш, ты да гэтага не прывык!» Пра тое, што падалі ў дрэннай раённай сталоўцы. Як быццам іншыя сябры па падарожжы, адзін з іх таксама з жонкай, дома да такога нечага прывыклі.
* * *
У Амерыцы мы з Панчанкам у кожным гатэлі (пакой звычайна на двух) на століку зноў бачылі абавязковую Біблію і яшчэ таўсцейшую тэлефонную кнігу, у якой правяралі колькасць сваіх аднафамільцаў. У Нью-Йорку іх у мяне аказалася найбольш. І Пімен адразу ж выдаў два радкі:
А перад гэтым, у Чыкага, я хацеў азадачыць яго пошукам рыфмы да слова Мічыган. Хвіліну памаўчаўшы, ён сказаў:
Мы засмяяліся, падумаўшы, як аказалася, пра адно — пра красуню мулатку, якой днямі залюбаваліся ў вагоне цягніка не толькі мы. А яна — гордагрудая, фігурыстая, у блакітнай блузцы і белай спадніцы — раскошна прайшла па доўгім вагоне ў суседні, а неўзабаве вярнулася, прайшла па нашым зноў у другі суседні, выразна, па ўсмешцы мяркуючы, задаволеная тым, як ёю любуюцца.
* * *
Перабіраючы газетныя выразкі, знайшоў і перачытаў сваё юбілейнае слова пра Арсенія Астроўскага. І ўспомнілася зноў, як у чэрвені пяцьдзесят другога, пасля некалькіх цудоўных дзён гасцявання ў Ленінградзе, дзе мы з Арсеніем Георгіевічам займаліся аўтарызацыяй яго перакладу маёй аповесці, мы з ім, ужо ў Маскве, ішлі па Гогалеўскім бульвары ў выдавецтва. Ішлі, пагамоньвалі, і раптам ён, такі акуратны піцерскі інтэлігент, што і з жонкай на «вы», мякка, культурненька спытаўся ў мяне, і маладзейшага на дваццаць гадоў, і не надта яшчэ знаёмага, спытаўся, кіўнуўшы на магутную таўсцюху ў беленькім гарнітуры, што важна ішла перад намі:
— Иван Антонович, согласились ли бы вы отредактировать этот однотомник?..
* * *
— Ешце, ешце яшчэ! Добра, калі яно ўсё свежае. Ешце!..
Гэта мы снедаем, камандзіровачныя ў далёкім райцэнтры, запрошаныя даўнім сябрам. Усё свежае, усяго многа, а яно нібы нават і ў горла не лезе. Ведаючы, як яна, упасвеная гаспадыня, здзекуецца са свайго, які ў яе «дурны», «не ўмее жыць», бо яна са свайго гастранома больш «прыносіць у хату», чым ён, заслужаны настаўнік, ціхі, культурны чалавек.
* * *
Чарнявенькая, сімпатычная, а даведаўся, што ўсе яе норкавыя ды каракулевыя футэркі — з мужавых санаторных камбінацыяў ды хабараў, і ўся яе прывабнасць для мяне прапала. Дагнаў на вуліцы і толькі кіўнуў на «добрай раніцы», а гаварыць няма пра што. Проста фізічна прыкра.
* * *
Карэспандэнтка тэлебачання сустракаецца на Слонімшчыне з вясковымі бабулямі.
— Ну што вы, дзевачка,— кажа адна з іх,— старую бабу цягнеце за язык? Як жывем? Кепско, цяжко жывем! Хлеба раз на тыдзень прывязуць, дый то пакуль даклыпаеш у магазін, дык той хлеб ужо і разбяруць!..
* * *
На двары ялцінскага музея Чэхава дарожкі высыпаны хрусткай, хоць і плоскай ды гладзенькай, галькай.
— Не маглі ўжо заасфальтаваць,— гаворыць старэнькая, інтэлігентная дама, маці паэта, знаўца і сімпатык таго часу.
Калі ёй сказалі, што галька лепш за асфальт, яна не здалася:
— Зрэшты, хіба ж тады такі абутак быў? Тады насілі шаўро. Можна было і па гальцы хадзіць.
Трохі пазней, ужо ў доме, яна выказала яшчэ адно незадавальненне:
— У такога вялікага пісьменніка іконы без дарагіх акладаў...
Што ж, дайце бабулі паўспамінаць, паглядзецца ў люстра свайго мінулага, пакакетнічаць сваёй фальварковай ды гімназічнай значнасцю.
* * *
— Я дачка Наталлі Быськавай,— сказала мне пра сябе жанчына амаль сярэдніх гадоў, непрыгожая, ажно шкада яе, і апранутая так, што не пазнаць, гарадская яна ці вясковая.
А потым цётка яе, настаўніца ў гарадку, дзе мы сустрэліся, сказала мне пра сваю госцю, што мама яе прынесла з партызанскага лесу, што гэта дзяўчо гадавалася без бацькі, у бядоце... А цяпер — кандыдат біялогіі, прыехала з Алма-Аты, дзе жыве, працуе. Адзінокая.
І неяк хораша зноў прагучала яно, тое «Быськава» (ад «бысь, бысь, бысь!», як клічуць быка), з вуснаў сціплай і, як пасля спакваля аказалася, змястоўнай, талковай жанчыны.
* * *
Сусед падкочваўся да суседкі, а яна прызналася яго жонцы. Сяброўкі дамовіліся, і жонка сустрэла яго ўпоцемку ў сяброўчынай пасцелі, у каморы, калі мужык сяброўчын быў некуды паехаўшы з начлегам. Леглі яны, покуль што ды як, яна — у добрым здароўі ды вясёлая — саграшыла ў ягоны бок ад сцяны. «Во,— зашаптаў «ухаджор»,— ты падпусціла і то мне смашна. А маё падла як сатане!..» — «Ах ты, сволач паганая!» Лямант, бойка, уцёкі.