Нашых дзедоў душылі абшары лясоў,
Не давалі ім жыці праўдзівым жыцьцём,
І яны тые пушчы звадзілі агнём,
Іх кругом падпаліўшы з далёкіх канцоў.
І пылалі па нашаму краю лясы,
Покуль сонцэ здалело ўсё ў ім асьвяціць;
І сьвятлей і прасторней тады стала жыць,
А на попелі буйна ўзрасьлі каласы.
3 гэтых дзедоў суворых прыклад нам бы ўзяць, —
Не хіліцца з бяды, не пужацца агня,
Бо мы толькі тады дачэкаемо дня,
Калі нас не здалее змаганьне злякаць.
* * *
Ўстань, навальніца, мкні нанова,
Ўзвый вецер з ёю за адно!
У віхру уляціць палова,
Пакіне чыстае зярно.
Удар, цыклон, удар на морэ,
Цалуй яго у глухое дно,
Ўсыілясьні ваду — і пэрлаў горы
На берэг выкіне яно.
* * *
Не блішчыць у час змерканьня і ў глыбокай цемні ночы
Дыямант каштоўны,
Але белым днём красою нам чаруе, вабіць вочы
Блеск яго цудоўны.
Бо калі на гэты камень упадзець праменьня сонца,
Ураз ён блісьне дзіуна
І вясёлкавые іскры разсыпаць пачне бязконца
Ярка, пераліўна.
Так здаецца у змроку ночы цёмным і народ мой родны,
Бедны і нешчасны;
Але, як устане сонцэ, ўраз прачнецца дух народны,
І засьвеціць ясна!
* * *
Напілося сонцэ са крыніц сцюдзёных,
Усьцягнуло у вышу з іх ваду як пар;
І ўзляцеўшы шпарка па праменьнях тонкіх
Пар зрабіўся сьлічнай чэрадою хмар.
Удаль яны памкнулі і лятуць пад імі
Нівы ды балоты, поле, бор, лука.
Але што там блішчэ? Ці ня ты, сястрыца,
Ці ня ты ліешся срэбная рэка.
Загрымелі ў хмарах гулка прывітаньня
І далёка буйны вецер іх разнёс.
Рынуліся хмары да рэкі радзімай
І зьліліся з ёю ліўнем кропель-сьлёз.
* * *
Ой, чаму я стаў паэтам
Ў нашай беднай старане?
Грудзі ныюць, цела вяне,
А спачыць ня можна мне:
Думкі з розуму ліюцца,
Пачуцьцё з душы бяжыць...
Мо за імі кроў палыне
І тады ўжо досі жыць!
* * *
Даўно ўжо целам я хварэю,
І хвор душой, —
І толькі на цябе надзея,
Край родны мой!
У родным краю ёсць крыніца
Жывой вады.
Там толькі я змагу пазбыцца
Сваей нуды.
Калі-ж у ім умру—загіну,—
Не жалюсь я!
Ня будзеш цяжкая ты сыну
Свайму, земля.
Там хоць у гліне, хоць у брудзе,
Там пад зямлёй,
Найдуць мае слабые грудзі
Сабе спакой.
* * *
Калі зваліў дужы Гэркал у пыл Антэя,
Як вецер валіць поўны калос да ральлі,—
Удыхнула моц у грудзі сына мацер Гэя,
І вось, цьвярды як дуб, ешчэ чым перш сільнее
Ён напружыўшыся, падняўся ўраз з зямлі.
Паломаны жыцьцём, чэкаючы магілы,
Радзімая земля, прынікнуў я к табе,
І бодрасць ты ўліла ў слабеючые жыльт,
Зварушыла маей душы дрэмаўшай сілы,
І мейсца ў ёй с тых пор віма ўжо больш жальбе.
* * *
Бледны, хілы ўсё-ж люблю я
Твой і мудры і кіпучы верш, Анакрэон!
Ён у жылах кроў хвалюе,
Ў ім жыцьцё струёю плешчэ, вее хмелем ён.
Верш такі, — як дар прыроды —
Вінаграднае, густое, цёмнае віно:
Дні ідуць, праходзяць годы, —
Але ўсё крапчэй, хмяльнее робіцца яно.
* * *
…passe sans laisser meme
Son ombre sur le mur
V. Hugo
Жывеш ня вечна, чэлавек, —
Перажыві-ж у момэнт век!
Каб хвалювалося жыцьцё,
Каб болып разгону ў ім было,
Каб цераз край душы чуцьцё
Не раз, не два пайшло!
Жыві і цэльнасьці шукай,
Аб шыраце духоўнай дбай.
І ў напружэньні паўнаты
Свайго шырокаго жыцьця
Бяз болю, ціха зойдзеш ты
Ў краіну забыцьця.
* * *
Мудрай прамовы
Мёд залацісты,
Поўные соты
Мне да спадобы;
Але ня меней
Сэрцу панадны
Мёд сваім хмелем
Сьветлым і тонкім.
* * *
Дзе вы, лясоў, палёў цьвяты?
Бас холад загубіў!
Чаму-ж ён срэбные цьвяты
На гэтым шкле ўзрасьціў?
Ім, бледным, мёртвым не збудзіць
Былога пачуцьця,
Як не змагу яго збудзіць
Халодным вершам я.
* * *
Калі ў ракавіну цёмную жамчужніцы
Унадзе пясчынка хоць адна,—
Жомчугом патроху робіцца яна!
Калі ў дух мой западзе і заварушыцца, —-
Там кавалак грубаго жыцьця, —
Ў жомчуг звернецца ён сілай пачуцьця!
* * *
Сьвеча бліскучая зіяе,
Каб разступілася імгла;
Ў яе агню—краса жывая, —
Яна прыгожа і сьветла.
Ў блізі матыль дрыжыць ад болю
Прываблены з імглы агнём,
Ён рынуўся туды бяз волі
І сьмерць сваю спаткау у ём.
Сьвеча гарыць. 3 яе ліецца
За кропляй кропля як раса,
А матылёк ужо ня бьецца:
Табе ахвяра ён, краса!
ПЕСЬНЯРУ.
Ведай, брат малады, што ў грудзях у людзей
Сэрцы цьвёрдые бытцым с каменьня.
Разабьецца аб іх слабы верш заўсягды
Не збудзіўшы сьвятога сумленьня.
Трэба с сталі каваць, гартаваць гібкі верш,
Абрабіць яго трэба с цярпеньнем.
Як ударыш ты ім, — ён як звон зазьвініць,
Брызнуць іскры с халодных каменьнеў.