Вялікі гадзіннік у куце звонка прабіў адзінаццаць. Сярожкі не было. Праграма закончылася, Ірына ўстала і выключыла тэлевізар.
— Я больш не магу, Алёша, я паміраю ад страху. Хадзем пашукаем яго. Што я нарабіла, дурніца няшчасная, што я нарабіла… Калі з ім што-небудзь здарыцца, я налажу на сябе рукі, вось пабачыш. Я і аднаго дня не буду жыць…
— Не гавары глупства.— Чумакоў устаў і пайшоў у прыхожую апранацца.— Ён у нас рэаліст, а не рамантык, ты ж чула яго разважанні, гэта разважанні дарослага ўраўнаважага чалавека. А з рэалістамі ніколі нічога не здарыцца, у іх задужа тоўстая скура.
Яны выйшлі ў цемру лесвічнай пляцоўкі. Чумакоў націснуў на кнопку, запаліў святло.
Сярожка сядзеў на прыступках лесвіцы, звесіўшы галаву на калені. Выгляд у яго быў такі няшчасны, такі сіроцкі, што Ірына ледзь стрымалася, каб не закрычаць ад болю, ад шалёнай радасці, што ён жывы, жывы, што з ім не здарылася нічога страшнага.
Аляксей Пятровіч падышоў, сеў побач. Абняў сына, моцна прытуліў да сябе.
Кнопка шчоўкнула, святло на пляцоўцы патухла. I ніхто не бачыў, як горка плача Ірына, стоячы ў цёмным правале адчыненых дзвярэй.
3
Самалёт прызямліўся ў Мінску. Сцюардэса дала знак Жураўскаму і Раманоўскаму заставацца на сваіх месцах. Пасля таго як чырвоны аўтобус павёз у аэрапорт пасажыраў, спусціліся на зямлю і яны. Прагна закурылі. Праз некалькі хвілін цераз поле, нацянькі, да іхняга самалёта пад’ехаў невялікі аўтобусік з чорнай паласой на борце. 3 яго вылезлі Раманоўскі-старэйшы і некалькі заплаканых дзяўчат-машыністак. Моўчкі павіталіся.
— Што там адбылося? — спытаў Уладзімір Аляксандравіч.
Раманоўскі-малодшы коратка расказаў.
— Так…— уздыхнуў Уладзімір Аляксандравіч.— Паедзеце ў Навасёлкі, хаваць будуць там, так захацела Аўдоцця Рыгораўна, маці Алачкі. Гэта недалёка, кіламетраў сорак па Ракаўскай шашы. Мы прыедзем заўтра гадзін у адзінаццаць, не пазней. Аўтобус і аркестр я заказаў, вянкі і кветкі тут.— Памаўчаў, нібы ўспамінаючы яшчэ нешта, але не ўспомніў.— Хадзем на стаянку таксі, Іван, паедзем дахаты.
— Я паеду з імі.— Іван Уладзіміравіч аддаў бацьку сваю сумку.
— Як хочаш. Тады я сыду каля выдавецтва.
Грузчыкі, што прыехалі на электракары па багаж, пазвалі іх, адчынілі нейкі люк, памаглі паставіць труну ў аўтобусік. I неўзабаве ён ужо шпарка пабег па горадзе. Спыніўся на якую хвіліну на вуліцы Дзімітрава, быццам даючы Алачцы магчымасць развітацца з родным домам, потым — каля выдавецтва. Праз Паркавую магістраль і Пушкінскі праспект выехаў на Ракаўскую шашу і пабег у Навасёлкі.
Сонца яшчэ было высакавата, але на захадзе тоўпіліся хмары, абяцаючы перамену надвор’я. Жураўскі адчыніў акно, упусціў у салон свежы цёплы вецер з палёў — ад паху кветак, горамі наваленых на сядзенні, яго нудзіла. Даліся ў знакі мінулая ноч, пералёты, морг, дзе яны з Раманоўскім прабылі больш за гадзіну,— ён зноў нібы аслеп і аглух і не адчуваў нічога, апрача каменнай стомы. Папіць бы чаго халоднага, ледзянога, заліць агонь, што выпякае вантробы, і легчы. Легчы, заплюшчыць вочы і праваліцца ў сон, як у бездань, і доўга-доўга не прачынацца, каб усё гэта мінула само сабой. Яму ўявілася дарога, па якой яшчэ трэба было правалачы сваю скрываўленую душу, і ён аж застагнаў ад болю. Побач сядзела Каця, яна пачула гэты стогн і падала Жураўскаму таблетку валідолу і бутэльку ліманаду. Ад валідолу ён моўчкі адмовіўся, ліманад быў цёплы і салодкі, Жураўскі глынуў, і яму стала яшчэ горш.
Не даязджаючы да Ракава, яны звярнулі з шашы і паехалі па пыльнай пабітай гравійцы. Шафёр збавіў хуткасць. Усцяж дарогі, дакладна паўтараючы ўсе яе павароты, бегла добра ўтаптаная белая сцяжынка, да яе сцяной падступаў густы малады сасоннік; некалі Алачка расказвала Жураўскаму, як багата ў тым сасонніку маслякоў: пакуль дайду дахаты, цэлы кош нарэжу… У сасонніку было цёмна і сыра, відаць, днямі ўліў добры дождж, а ў прагалах, куды яшчэ зазірала сонца, суха і весела: высокая папараць, драцяны верас, пяшчотна зялёны мох… Звонка, на ўвесь лес, кувалі зязюлі, лічылі нечыя непражытыя гады.
А вунь, за ўзгоркам, і вёска: злева кароўнікі, воданапорная вежа, з правага боку машынны двор з кучай іржавага жалеза каля варот і доўгім будынкам майстэрні з вялікімі бруднымі вокнамі; гліністая, стракатая ад лужын дарога з глыбокімі каляінамі і густы натоўп людзей каля чацвёртай з краю хаты — нават пытаць ні ў кога не трэба, чакаюць…
Аўтобус спыніўся. Жанчыны ў натоўпе загаласілі. Шафёр адчыніў заднія дзверцы, разам з Жураўскім пасунуў труну. Нечыя дужыя рукі падхапілі яе, панеслі ў хату. Следам дзяўчаты перадалі вянкі, кветкі. Пайшлі самі.